Gabon'da askeri rejim dönemi: Gabon darbesi üzerine notlar
Uzun yıllar boyunca tek parti ile yönetilen, çok partili sistemden sonra da iktidarın değişmediği, partinin lideri Ömer Bongo'nun ölümünden sonra Ali Bongo'nun iktidarı devraldığı Orta Afrika ülkesi Gabon'da dün askeri darbe meydana geldi. Gabon'un siyasi düzeni Bongo ailesinin çevresinde yaşanırken, dün yaşanan darbe, ideolojik yaklaşımlardan uzakta bir darbe olarak ön plana çıkıyor. Fransa Bilimsel Araştırma Milli Merkezi'nde (CNRS) Araştırma Direktörü Prof. Dr. M. Remzi Sanver, Habertürk için yazdı.
ABONE OL
30 Ağustos sabahına Gabon’da darbe haberleriyle uyandık. Son üç yılda Mali, Gine, Burkina Faso ve Nijer’de birbirini takip eden darbelerin üzerine yaşanan bu gelişme, Gabon darbesinin bu zincirin bir halkası gibi değerlendirilmesine yol açtı. Oysa Batı Afrika ve Orta Afrika, birbirinden çok farklı siyasi kültürlere sahip coğrafyalar. Gabon darbesi de en azından şimdilik, Batı Afrika’daki darbelerden farklı bir mahiyet sergiliyor.
Orta Afrika coğrafyasının dikkat çekici bir özelliği, çok uzun sürmüş kişi ya da aile iktidarıyla yönetilen birçok ülkenin mevcudiyeti. Gabon da bunlardan biri. Ülke, Fransa’dan bağımsızlığını 1960 yılında kazandı. İlk Cumhurbaşkanı Léon Mba 1967’de öldü; yerine, özel kalem müdürü Albert-Bernard Bongo geldi. Bongo, 1973’te Müslüman olduktan sonra Ömer Bongo adını aldı. Bongo’nun 1968’de kurduğu Gabon Demokratik Partisi, ülkeyi 1990’a kadar tek partili sistemle yönetti; çok partili sisteme geçildikten sonra da bütün seçimleri kazandı. Bu seçim zaferleri, şüphesiz, tartışmalı oldu ama neticede Ömer Bongo 1967’den 2009’daki ölümüne kadar Gabon’u neredeyse doğrudan yönetti. 2009’da devlet başkanlığına seçilen oğlu Ali Bongo, 2016 seçimlerini muhalefetin itirazlarıyla kazandı, 26 Ağustos 2023 tarihinde yapılan seçimleri de kazandığının ilanının hemen akabinde askeri darbe gerçekleşti.