Sağlık çalışanının 1 yıl erken emekli olması için 33 yıl çalışması gerekli
Sağlık Bakanlığı'nın çalışmasına göre doktor ve hemşireler sadece mesai saatleri dışında nöbet süresi için 'yıpranma hakkından' yararlanabilecek
Ahmet KIVANÇ / Tahsin AKÇA / GAZETE HABERTÜRK
Sağlık çalışanlarına sağlanacak yıpranma hakkının detayları ortaya çıkmaya başladı. Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı hazırlıklara göre, sağlık çalışanları sadece mesai saatleri dışında tuttukları nöbetler için yıpranma hakkından yararlanabilecekler. Ayda ortalama 7 gün mesai saatleri dışında 8 saat çalışan bir sağlıkçının 2.5 yıl erken emeklilik hakkı elde edebilmesi için 82 yıl çalışması gerekecek.
Başbakan Ahmet Davutoğlu, geçen hafta sonu Van’da 14 Mart Tıp Bayramı müjdesi vererek, sağlık çalışanlarının haklarını iyileştirmeye yönelik düzenlemeler hakkında bilgi verdi. Davutoğlu, sağlık çalışanlarının tuttukları nöbet saatine göre 15 gün ile 90 gün arasında fiili hizmet zammından yararlandırılacaklarını, bu yolla 3 yıla kadar erken emeklilik hakkı elde edeceklerini söyledi.
Uzun süredir bu haberi bekleyen sağlık çalışanları, Davutoğlu’nun açıklamasıyla mutlu oldular. Ancak, Sağlık Bakanlığı’nın yürüttüğü hazırlıklar hayal kırıklığı yaratacak görünüyor. Bakanlığın yürüttüğü hazırlık çalışmasını iyi anlayabilmek için önce fiili hizmet zammı sisteminin nasıl işlediğine bakmak gerekiyor.
YARISI ORANINDA YAŞTAN DÜŞÜLÜYOR
5510 sayılı sosyal güvenlik yasası uyarınca fiili hizmet zammı uygulamasında, risk grubuna göre, çalışılan her 360 gün için prim ödeme süresine 60 ile 180 gün arasında ilave yapılıyor. Örneğin 60 gün yıpranma hakkı olan kişi normalde 360 gün çalışmışsa 420 gün; 180 gün yıpranma hakkı olan da 540 gün çalışmış kabul ediliyor. Bu şekilde kazanılabilecek fiili hizmet zammı süreleri yeraltı maden işçileri hariç 5 yılı geçemiyor.
2008’e kadarki uygulamada, fiili hizmet zammı süresinin tamamı emeklilik yaşından düşülebiliyordu. 2008’den sonra bu “yarıya” indirildi. Dolayısıyla asker, polis ve yeraltı maden işçileri hariç olmak üzere, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra işe başlayanlar en fazla 2.5 yıl erken emekli olabilecekler. Emekli aylıkları ise 5 yıl daha fazla çalışmış gibi hesaplanarak, daha yüksek bir rakam üzerinden bağlanıyor. Sağlık Bakanlığı’nın yürüttüğü çalışmaya göre, nöbet tutmayan sağlık çalışanları yıpranma hakkından yararlanamayacak. Nöbet tutan sağlık çalışanları ise sadece mesai dışındaki nöbetleri için yıpranma hakkından yararlanacak. Örneğin, 16.00 ile 24.00 saatleri arasında nöbet tutan bir kişi için saat 18.00’den sonraki (6 saatlik) kısım hesaplamaya dahil edilecek. 24.00-08.00 saatleri arasında nöbet tutanların ise 8 saat çalıştığı kabul edilecek. Asistan doktorlarda yaygın olan 24 saat esasına göre nöbet tutanlar ise mesai dışındaki 15 saatlik bölüm için yıpranmadan yararlanacak.
10 YILDA KAZANMAK İÇİN 192 GÜN NÖBET
Ayda 7 gün mesai saati dışında 8 saat nöbet tutan bir sağlık çalışanının elde ettiği yıpranma süreleri, bir gün kabul edilecek. Ayda 7 günden yılda 84 gün nöbet tutan bir kişi, bu sürenin 1/4’ü oranında, yani 21 gün yıpranma hakkı elde edecek. Emeklilik yaşı ise yıpranma süresinin yarısı olan 11 gün öne çekilecek. Bu şekilde ayda 7 gün nöbet tutan bir sağlık çalışanının toplam 2.5 yıl erken emeklilik için tam 82 yıl çalışması gerekecek. 1 yıl erkene almak için bu süre 33 yıl. Yılda 90 gün yıpranma hakkı elde edebilmek için ise her yıl 192 gün 24 saat esasına göre nöbet tutmak gerekecek. Bu tempoyla aralıksız 10 yıl çalışan sağlıkçının emeklilik yaşı 2.5 yıl öne çekilecek. Bu da sürdürülebilir bir çalışma temposu olarak görülmüyor.
72‘YE KADAR ÇALIŞABİLECEK
Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastanelerdeki doktorlar 67 yaşına kadar çalışabilecekler. 67 yaşından sonra ise işyeri ve hekim isterse birer yıllık uzatmalarla 72 yaşına kadar çalışma imkânı olacak.
SADECE NÖBET BEKLENTİLERİMİZİ KARŞILAMAZ’
Sağlık Sen Başkanı Metin Memiş, “Sadece nöbet tutan sağlık personeline, yıpranma payı verilecek olması, sağlık çalışanlarının beklentilerini karşılamayacaktır. Yıpranma herkesin hakkıdır” dedi.
112 DOKTORLARINA 45 SAATİ AŞMA KOŞULU
112 acil sağlık hizmetlerinde çalışanları ise ayrı bir sürpriz bekliyor. 112 görevlileri 24 saat çalışıp 48 saat dinlendikleri için mesai dışında da olsa haftada ilk 45 saatlik bölüm normal çalışma kabul edilecek. Bu rakamı aşan süreler yıpranma hesabında dikkate alınacak. Doktorların her an hastaneye gelmek üzere evde tuttuğu “icap nöbetleri” de yıpranma hesabına dahil edilecek.
EN ÇOK YIPRANMA YERATI İŞÇİLERİNDE
360 gün çalışma karşılığı kim ne kadar yıpranma hakkı elde ediyor?
60 GÜN: Kurşun ve arsenik işleri, cam fabrikası ve atölyeleri, çimento fabrikaları, kok fabrikalarıyla termik santrallar, alüminyum fabrikaları, döküm fabrikaları, su altı işçileri, itfaiye ve yangın söndürme işlerinde çalışanlar.
90 GÜN: Cıva üretimi işleri, demir ve çelik fabrikaları, asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler, radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan işler, Türk Silahlı Kuvvetleri, Emniyet Genel Müdürlüğü, Milli İstihbarat Teşkilatı, basın ve gazetecilik mesleğinde çalışanlar, milletvekilleri.
ASKER 3 YIL ERKEN EMEKLİ 1
80 GÜN: Maden ocakları, kanalizasyon ve tünel yapımı gibi yeraltı işlerinde çalışanlar. Fiili hizmet zammına tabi bir işte 1 Ekim 2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayan; asker, polis ve yeraltı maden işçileri 8 yıla kadar, diğerleri ise 5 yıla kadar yıpranma hakkı elde ediyorlar. Ancak, elde ettikleri yıpranma sürelerinin yarısı emeklilik yaşından düşülüyor. Emeklilik yaşından düşülebilecek azami süre asker, polis ve madencilerde 3 yıl, diğer çalışanlarda ise 2.5 yıl olarak uygulanıyor.
‘ÖZEL’DE ÇALIŞAN DA YARARLANABİLECEK
Sağlık çalışanlarına sağlanan yıpranma hakkı özel hastanelerde veya vakıf üniversitesi hastanelerinde görev yapanları da kapsayacak. Onlar da nöbet tuttukları saatlere göre yıpranma hakkı elde edecekler.
KAMUDA ÇALIŞANIN İKRAMİYESİNE YANSIR
Yıpranma süreleri, kamuda görev yapan sağlık çalışanlarının emekli ikramiyelerine de yansıyacak. Örneğin 5 yıl yıpranma hakkı elde eden ve normalde 30 yıl çalışan birisi, 35 yıl üzerinden emekli ikramiyesi alacak.
ZAMDAN ESKİ EMEKLİLER DE YARARLANACAK
Doktorların emekli aylıklarında yapılacak iyileştirmelerden, daha önce emekli olmuş kişiler de yararlanacak. Kamudan emekli olan hekim ve diş hekimlerinin aylıkları 2 bin 100 liradan 3 bin 100 liraya, uzman hekimlerin emekli aylıkları ise 2 bin 580 liradan 3 bin 250 liraya çıkarılacak. Ancak, bunun için yasal düzenleme gerekecek.
EN AZ 10 YIL ÇALIŞMAYANA YIPRANMA YOK
Yıpranma hakkından yararlanabilmek için, yıpranmaya tabi işte en az 3 bin 600 gün (10 yıl) çalışmak gerekiyor. Yeraltı maden işçilerinde bu süre bin 800 gün (5 yıl) olarak uygulanıyor.
