Dolu nedir, nasıl oluşur? Dolu yağışı en çok hangi iklimde ve mevsimde olur?
Yeryüzünden 8 ile 16 kilometre arasında yer alan atmosferin troposfer katmanında oluşan yağışlar, sıvı ya da katı şekilde yeryüzüne dökülen su formları olarak tarif edilmektedir. Bir hava kütlesinin bir başka soğuk hava kütlesi ile karşılaşması, yükselmesi ve buna bağlı olarak ısı kaybetmesi gibi nedenlere bağlı olarak gerçekleşen yağışlar; iklim özellikleri, rüzgarların yönleri, yer şekilleri gibi birçok dinamiğe bağlı olarak farklı türlerde kendini gösterebilmektedir. Hava kütlesi içinde nemi soğuması ya da yoğunlaşmasına bağlı olarak gelişen yağış türlerinden bir tanesi olan dolu nedir ve dolu yağışı nasıl oluşur? Dolu en çok hangi iklimde olur? Ayrıntılar içeriğimizin devamında…
Katı yağış türleri arasında yer alan ve sıvı özelliğini kaybeden suyun donması ve buz parçaları haline gelmesi ile kendini gösteren dolu farklı büyüklüklere de ulaşabilmektedir. Çevreye de zararları dokunabilen dolu en çok hangi mevsimde olur? İşte, tüm detaylar…
Dolu Nedir?
Tamamen katı ve buzdan meydana gelen bir yağış biçimi olan dolu; yumuşak ve yuvarlak olmasına rağmen zaman zaman sivri uçlara da sahip olabilen bir yağış türüdür. Ağırlıklı olarak soğuk havalarda görülmesine rağmen sadece kış aylarında meydana gelmeyen, özellikle gök gürültülü ve fırtınalı yağışların ardından ortaya çıkabilen dolunun çapı 5 milimetreden, 15 santimetreye kadar değişebilmekte ve büyüklüğüne göre tarım alanları başta olmak üzere çevreye ciddi zararlar verebilmektedir.
Dolu Yağışı Nasıl Oluşur?
Dolu yağışının gerçekleşebilmesinin ilk aşaması sıcak ve kuru havanın gökyüzüne doğru yükselmesidir. Isınarak yükselen bu sıcak hava kütleleri, belirli bir yüksekliğe ulaştıklarında donma derecesinin altında ya da donma derecesine yakın bir ısıya sahip olan hava kütleleri ile karşılaşırlar. Bu hava akımının içine giren sıcak hava kütleleri ise bu durum karşısında hızla ısı kaybederler, bulut içinde nemlerini kaybederek dolu tanelerini meydana getirirler.
Hava kütlesi içinde yer alan su buharının ani soğumaya bağlı olarak donmasıyla meydana gelen dolunun boyutlarını ise, bu hava kütlesinin bulut içinde ne kadar gezindiği belirlemektedir. Buna ek olarak havadaki sıcaklık farkının da fazla olması, dolu tanelerinin üzerinde bulunan buz katmanlarını arttırır ve bu da iri taneli dolu yağışlarına sebep olur.
Bu şekilde oluşan ve zamanla yer çekimine bağlı olarak yeryüzüne dökülen dolu yağışının en tehlikeli ise fırtınalar sırasında ve hemen sonrasında gerçekleşen yağıştır. Fırtınalı havada rüzgarın da etkisiyle savrulan dolu tanelerinin üzerindeki buz tabakaları artmakta, bu durum dolu tanelerini iri olmasına olanak sağlamakta ve bu zamanlarda gerçekleşen dolu yağışı tarım alanlarına, bitkilere ve hatta insanlara ciddi zararlar vermektedir.
Dolu Yağışı En Çok Hangi Mevsimde Olur?
Tamamen katı bir yağış türü olan dolu; ağırlıklı olarak havanın ılık olduğu bahar ve yaz aylarında gözlemlenmektedir. Bu mevsimlerde sıcak ve soğuk hava kütleleri arasında yaşanan etkileşim dolu yağışlarının gerçekleşmesine imkân sağlamaktadır. Özellikle ilkbahar ve yaz aylarında oraj adı verilen gök gürültüsünün eşlik ettiği fırtınalı havalarda dolu sıklıkla gözlemlenmektedir. Tüm bu bilgilerden hareketle hava sıcaklığının oldukça düşük olduğu durumlarda dolu yağışının çok az meydana geldiğini söylemek yerinde olacaktır.
Türkiye özelinde konuşacak olursak Antalya, Konya ve Ankara dolu yağışının en çok görüldüğü şehirler arasında yer almaktadır. Özellikle Antalya’da bahar ve yaz aylarında meydana gelen dolu yağışları seracılık faaliyetlerine ciddi zararlar verebilmektedir. Bunun yanında Konya’daki buğday tarlaları da dolu yağışlarına bağlı olarak önemli kayıplar yaşamaktadır.
