Diyabet gelişiminin yüzde 25’inden tek başına hareketsizlik sorumlu
2023 yılı diyabet farkındalık ayının teması olan "Riskini bil, cevabını bil" yaklaşımı, hastalığın önlenmesinde çok önemli bir yer tutuyor. Hastalıkla ilgili gerçekleri bilmenin yetmediği ve biraz gayretle önlemenin mümkün olduğunu gösteren bilimsel verilere sahibiz. Hareketsizliğin, tek başına diyabet gelişiminin yüzde 25'inden sorumlu olduğu gerçeği bu verilerden sadece bir tanesi. Sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite ile diyabet vakalarının yüzde 70'inin önlenebileceği bilgisi umut verse de uygulama eksikliğimiz hedefe ulaşmayı engelliyor. Habertürk Sağlık Yazarı Ceyda Erenoğlu'nun haberi
Küresel salgın bir hastalık olan diyabet günümüzde hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin sağlığı için artan düzeyde tehdit oluşturmaya devam ediyor. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Okan Bülent Yıldız bu ciddi sağlık sorunuyla ilgili aşağıdaki satırlarda yer alan çarpıcı verilere dikkat çekerek konuyla ilgili önemli bilgiler veriyor.
Buna göre:
*Dünyada her 11 kişiden, Türkiye’de ise her 7 kişiden biri diyabet hastası
*Diyabetli bireylerin yarısı diyabet hastası olduğunun farkında değil (tanı almamış durumdalar.)
*Uluslararası Diyabet Federasyonu verilerine göre dünyadaki diyabetli birey sayısı 2045 yılında yüzde 46’lık artışla 783 milyona ulaşacak ve diyabet her 8 kişiden birini etkileyecek.
*Diyabetli olguların yüzde 90’ından fazlasında tip 2 diyabet görülüyor. Bu hastalığın ortaya çıkmasında genetik, çevresel, sosyo-ekonomik ve demografik özellikler önemli rol oynuyor.
GÜNÜMÜZDE TİP 2 DİYABET GELİŞİMİNDE EN ÖNEMLİ 4 FAKTÖR
*Şehirleşme
*Yaşlanma
*Hareketsizlik
*Aşırı kilo alımı ve obezite
BU YILIN TEMASI “RİSKİNİ BİL, CEVABINI BİL”
2023 yılı diyabet farkındalık ayının teması olan “Riskini bil, cevabını bil” yaklaşımı diyabet hastalığının önlenebilmesi için çok önemli görülüyor. Bunun yanında erken tanı ve uygun hastalık yönetimi ile diyabete bağlı göz, böbrek, sinir hasarı ve kalp - damar hastalıklarının ortaya çıkmasının engellenebileceği ya da geciktirilebileceği belirtiliyor.
DİYABET GELİŞİMİNİN YÜZDE 25’İNDEN HAREKETSİZLİK SORUMLU
*Hareketsizlik tek başına diyabet gelişiminin yüzde 25’inden sorumlu bulunuyor. Sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite ile diyabet vakalarının yüzde 70’i önlenebiliyor. Diyabeti önlemede sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite, sigaranın bırakılması, stres ve depresyonla mücadele, gece uykusunun 6 saatten kısa ya da 9 saatten uzun olmaması dikkat edilmesi gereken faktörler arasında bulunuyor.
KİMLER DİYABET RİSKİ TAŞIYOR?
*Kilo fazlalığı veya obezitesi olanlar (VKİ>25 kg/m2)
*Hareketsiz yaşam sürdürenler
*Birinci derece yakınlarında diyabet olanlar
*Daha önceki gebelikte gebelik şekeri olan kadınlar
*Hipertansiyonu olanlar
*HDL-kolesterol <35 mg/dl ve/veya trigliserid >250 mg/dl olanlar
*Polikistik over sendromu olan kadınlar
*Daha önce gizli şeker tanısı almış olanlar
*Kalp - damar hastalığı bulunanlar
NOT: Uzmanlar 35 yaş üstünde herkese şeker taraması yapılması ve sonuç normal bulunursa en az 3 yılda bir tekrarlanması gerektiği görüşünde birleşiyor.
DİYABET İÇİN RİSK ALTINDA MISINIZ?
8 soruda diyabet riskinizi belirleyin:
1. Yaşınız hangi aralıkta?
0 puan: <45
2 puan: 45-54
3 puan: 55-64
4 puan: >64
2. Beden kitle indeksiniz (BKİ) nedir?
0 puan: <25 kg/m2
1 puan: 25-30 kg/m2
3 puan: >30 kg/m2
3. Bel çevreniz kaç cm?
ERKEK - KADIN
0 puan: <94 cm <80 cm
3 puan: 94-102 cm 80-88 cm
4 puan: >102 cm >88 cm
4. Haftanın çoğu günü günde en az 30 dakika fiziksel aktivite yapıyor musunuz?
0 puan: Evet
2 puan: Hayır
5. Hangi sıklıkta sebze-meyve tüketiyorsunuz?
0 puan: Her gün
2 puan: Her gün değil
6. Tansiyon yüksekliğiniz var mı ve hipertansiyon için hiç düzenli ilaç kullandınız mı?
0 puan: Hayır
2 puan: Evet
7. Rutin bir kontrol, hastalık ya da gebelik esnasında kan şekerinizin yüksek veya sınırda bulundu mu?
0 puan: Hayır
5 puan: Evet
8. Ailenizde ya da akrabalarınızda bilinen diyabet var mı?
0 puan: Hayır
3 puan: Evet; büyükanne, büyükbaba, amca, hala, dayı, teyze, kuzen (ikinci derece yakınlar)
5 puan: Evet, anne, baba, kardeş, çocuk (Birinci derece yakınlarda)
(1-8. soruların puanlarını toplayın)
* Finlandiya diyabet riski skorlama sistemi kullanılmıştır.
