DİSK: “Asgari ücret ile enflasyon arasında ilişki yok”
DİSK Araştırma Dairesinin hazırladığı asgari ücret raporunda, asgari ücretin enflasyonu artırdığı, istihdamı azaltıp işsizliği yükselttiği, verimlilik düşük olduğu için asgari ücretin de düşük kaldığı iddiaları yanıtlandı. Raporda, geçmişte asgari ücretin reel olarak yüksek arttığı yıllarda enflasyonun ve işsizliğin azaldığı örneklerle anlatıldı. Kişi başına milli gelirde ve şirketlerin kişi başına katma değerdeki artışının ücretlere yansımadığına dikkat çekildi. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberi
Asgari Ücret Tespit Komisyonu 2025 yılı asgari ücretini belirlemek üzere ilk toplantısını bugün saat 16.00’da yapacak. Komisyonda işçileri temsil eden üyeler toplantı öncesi saat 14.00’te TÜRK – İŞ Genel Merkezi’nde Genel Başkan Ergün Atalay ve yönetim kurulu üyeleriyle bir araya gelecekler.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Edinilen bilgilere göre, komisyonda rakamın ortaya çıkmasının ardından TÜRK – İŞ Başkanlar Kurulu toplanarak değerlendirme yapacak. TÜRK – İŞ Genel Başkanı Atalay’ın, önceki yıllarda olduğu gibi verilen teklif hakkında HAK – İŞ Konfederasyonu Genel Başkanı Mahmut Arslan ile DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu’nu bilgilendirmesi, onların da görüşünü alması bekleniyor.
Toplantı öncesi yapılan açıklamalar işçilerin beklentileri ile işverenlerin talepleri arasındaki büyük fark olduğunu gösteriyor. Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da komisyondan oy birliği ile karar alınması zor görünüyor.
DİSK’İN ASGARİ ÜCRET KRİTERLERİ
DİSK’in geleneksel hale gelen ve Türkiye’nin bu alandaki en kapsamlı raporlarından biri olan asgari ücret raporu, komisyon toplantısı öncesi dün açıklandı. Rapor, Prof. Dr. Aziz Çelik ile DİSK uzmanları Deniz Beyazbulut ve Zeynep Kandaz tarafından hazırlandı.
DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu düzenlediği basın toplantısında, rapor ve DİSK’in asgari ücret ile ilgili talepleri hakkında bilgi verdi. Çerkezoğlu, asgari ücret belirlenirken gözardı edilmemesi gereken üç kriteri şöyle sıraladı:
“1.Asla tutmayan ve sürekli revize edilen afaki enflasyon hedeflerine göre bir artış asla kabul edilemez. Bir yandan geçtiğimiz yıl işçiler için, dar gelirliler için gerçekleşen enflasyon karşısındaki kayıplar giderilmeli, bunun yanı sıra büyümeden ve milli gelir artışından hak ettikleri pay çalışanlara mutlaka verilmelidir.
Asgari ücret bir işçinin değil, uluslararası standartlara uygun olarak işçinin bakmakla yükümlü olduğu hanehalkı ile birlikte geçinebileceği bir ücret olarak belirlenmelidir.
Açlık ve yoksulluk sınırları göz ardı edilmemeli; bir evde iki kişi çalıştığı zaman o eve bir yoksulluk sınırı kadar gelir girebilmesi asgari ücret ile garanti altına alınmalıdır.”
“ASGARİ ÜCRET ENFLASYONUN SEBEBİ DEĞİL”
Raporda, asgari ücretle ilgili iddialara yanıt verildi. Bunların başında, “Asgari ücretin enflasyona yol açtığı”iddiası geliyor. Ücret – fiyat sarmalı iddiasının söz konusu olmadığı belirtilen raporda, “İşçilerin enflasyon karşısında ücretlerini kendiliğinden artırma olanağı yoktur. Fiyatlar serbestçe artarken işçiler alım gücündeki kaybı telafi etmeye çalışırlar. İlişkinin yönü ücretlerden enflasyona doğru değil, enflasyondan ücretlere doğrudur. Türkiye’de kâr itilimli bir enflasyon söz konusudur” denildi.
Türkiye’de 2016, 2019 ve 2023 yıllarında asgari ücrete resmi enflasyonun oldukça üzerinde reel artışlar yapıldığını, 2005 – 2015 arasında bazı yıllar hariç asgari ücret artışlarının genellikle resmi enflasyondan yüksek seyrettiği, ancak bu durumun enflasyonu tetiklemediği belirtildi. Asgari ücretin yüzde 11,8 artırıldığı 2012 yılında asgari ücretin yüzde 10,5’ten yüzde 6,2’ye gerilediği hatırlatıldı.
Yüksek enflasyonun ücretlerin alım gücünü düşürürken şirket kârlarında yükseliş yaşandığı kaydedilen raporda, İstanbul Sanayi Odası’nın 500 büyük şirket araştırması verilerine göre, şirket kârları enflasyondan daha hızlı artarken ücret – maaş gelirlerinin yüksek enflasyon dönemlerinde düştüğü ifade edildi.
“ASGARİ ÜCRET ZAMLARI İLE İŞSİZLİK ARASINDA DOĞRUDAN İLİŞKİ YOK”
Asgari ücret artışlarının istihdamı düşüreceği, işsizliği artıracağı iddialarına yanıt verilen raporda, asgari ücretin yıllık ortalama artışı ile yıllık işsizlik ve istihdam oranları arasında iddia edildiği gibi bir ilişki bulunmadığı belirtildi. Örneğin asgari ücretin diğer yıllara göre nispeten yüksek arttığı 2023 yılında resmi işsizlik oranının yıllık yüzde 10,4’ten 9,4’e gerilediği, istihdam oranının ise yüzde 47,5’ten 48,3’e yükseldiği kaydedildi.
“VERİMLİLİK ARTIŞI ASGARİ ÜCRETE YANSIMIYOR”
Verimliliğin düşük olması nedeniyle ücretlerin düşük kaldığı iddiası sıkça dile getiriliyor. Asgari ücretin ulusal düzeyde verimlilik artışının ölçüsü olan kişi başına gayri safi yurtiçi hasılaya oranının düştüğü belirtilen raporda, 1974 yılında kişi başı GSYH’nın yüzde 80,6’sına karşılık gelen brüt asgari ücretin 2024 yılında yüzde 46,5’e düştüğü ifade edildi. 500 büyük şirkette kişi başına brüt ücret ve maaş ödemelerinin kişi başına katma değere oranının da 2006 yılından bu yana birkaç yıl hariç gerilediği kaydedilen raporda, “Türkiye’nin önde gelen şirketlerinde verimlilik artışının ücret artışına yol açmadığı, tersine verimlilik karşısında ücretlerin düştüğü görülüyor” denildi.
DİSK NE TALEP EDİYOR?
Arzu Çerkezoğlu, DİSK’in taleplerini ise şöyle sıraladı:
-Asgari ücret artışında resmi enflasyon değil, kişi başına GSYH artışı esas alınmalı.
-Asgari ücret yüksek enflasyon koşullarında yıl içinde tekrar belirlenmeli.
-Asgari ücret belirlenirken geçim şartları göz önünde bulundurulmalı.
-Asgari ücret uluslararası kurallara uygun saptanmalı. İşçinin kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu hanehalkı birlikte hesaba katılmalı.
-Asgari ücret sonrası ilk gelir vergisi tarife oranı yüzde 10’a düşürülmeli.
-Gelir vergisi tarife dilimleri asgari ücret artışından az olmamak kaydıyla yeniden değerleme oranında artırılmalı.
-Asgari ücret istisnası vergiden değil matrahtan indirim yoluyla uygulanmalı.
-İşverenlere uygulanan 5 puan SGK prim desteği çalışanlara da verilmeli.
-Çağ dışı damga vergisi kaldırılmalı.
