Emekli çalışan iş kazası geçirirse iş göremezlik geliri alır
Emeklilikte yaşa takılanlar meclisten müjde beklerken, yüz binlerce kişi de ailesinin geçimini sağlamak için emekli olduktan sonra çalışmaya devam ediyor. Kurumsal işletmeler kayıt dışı işçi çalıştırmaktan kaçınırken, çoğu işletme, emeklileri sigortasız çalıştırmayı tercih ediyor. Emeklilerin bir kısmı "Nasıl olsa emekli aylığıma katkısı yok" diyerek, emekli olduktan sonra sigortasız çalışmaya razı oluyor. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenlerin ödediği sosyal güvenlik destek priminin emekli aylığına katkısı bulunmamakla birlikte, olası bir iş kazasında mağdur olmalarını önlüyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, çalışan emeklilerin ödediği sosyal güvenlik destek primiyle ilgili merak edilenleri yazdı
1 Ekim 2008 tarihinden önce sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar, emekli olduktan sonra çalışmaya devam edebiliyorlar. SSK, BAĞ-KUR veya Emekli Sandığı’na tabi emekliler, 4/a statüsünde özel sektörde işçi olarak çalışmaya başladıklarında kendilerine iki seçenek sunuluyor. Bunlar, emekli aylıklarını kestirebilecekleri gibi, aylığı kestirmeden sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışabiliyorlar.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre, emekli aylığını kestirerek çalışmaya devam etmek genelde avantaj sağlamıyor. Emekli aylığını kestirerek çalışmak ancak yüksek ücret alanlara avantaj sağlıyor. Bunlar daha sonra tekrar emeklilik dilekçesi verdiklerinde yüksek aylık alabiliyorlar. Ancak, düşük ücretle çalışanların emekli aylığındaki artış, kesilen aylığı telafi etmeye yetmiyor.
İŞ KAZASI PRİMİ DE ÖDENİYOR
Emekli aylığını kestirmeden çalışmaya devam edenler için toplam yüzde 32 oranında sosyal güvenlik destek primi ödeniyor. Bu primin 2 puanı, kısa vadeli sigorta kolları için kesiliyor. Kısa vadeli sigorta primleri, çalışanları iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı sigortalıyor. Emekli bir çalışan iş yerinde kaza geçirirse veya meslek hastalığına yakalanırsa, yüzde 10 ve üzerindeki iş göremezlik oranına göre gelir bağlanıyor.
İş göremezlik geliri, prime esas kazancının yüzde 70’i üzerinden iş göremezlik oranına göre tespit ediliyor. Örneğin, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen brüt kazancı 3 bin lira olan bir kişi yüzde 40 oranında iş göremezlik raporu alırsa 840 lira iş göremezlik geliri bağlanır. İlerleyen yıllarda iş göremezlik oranındaki değişime bağlı olarak ödenen gelir artabiliyor veya azalabiliyor.
Kanuna göre, bir kişi hem emekli aylığı hem de iş göremezlik geliri alıyorsa, yüksek olanın tamamını, diğerinin yarısını alabiliyor. Dolayısıyla örneğimizdeki kişi bin 500 lira emekli aylığı alıyorsa, bu aylığın tamamının yanı sıra 420 lira da iş göremezlik geliri almaya başlar.
4/B’YE TABİ ESNAFTAN DESTEK PRİMİ KESİLMİYOR
Emekli olduktan sonra dükkan açarak, kendi işini kurarak, şirket ortağı olarak 4/b statüsünde çalışmaya başlayanlardan daha önce emekli aylıklarının yüzde 15’i oranında sosyal güvenlik destek primi kesintisi yapılıyordu. 29 Şubat 2016 tarihinde yürürlüğe giren kanunla bu uygulamaya son verildi. Emekli olduktan sonra 4/b’ye tabi olarak çalışanlardan artık destek primi kesilmiyor.
Hangi statüde emekli olursa olsun, kamuda veya çoğunluk hissesi kamuya ait olan şirketlerde çalışanların emekli aylığı kesiliyor. Bunların sosyal güvenlik destekleme primi ödeyerek çalışma hakkı bulunmuyor.
2008’DEN SONRA İŞE BAŞLAYAN EMEKLİLER
1 Ekim 2008’den sonra ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanların emekli olduktan sonra hangi işte olursa olsun çalışmaya başlamaları durumunda emekli aylıkları kesilecek. Sosyal güvenlik destek primi sadece 1 Ekim 2008’den önce çalışmaya başlayanlara tanınan bir hak. O tarihten sonra işe girenler, emekli olduktan sonra ikinci bir işte çalışamayacak. Çalıştıkları takdirde emekli aylıklarından vazgeçmek zorunda kalacaklar.
