Asgari ücret zammı gerçekten enflasyonu artırıyor mu?

Türkiye’de sigortalı çalışan 16,3 milyon işçi bulunuyor. Bunlardan 2,2 milyonunun ücreti toplu iş sözleşmeleriyle belirleniyor. Geri kalan 14 milyon işçinin ücreti ise asgari ücretle çalışsın veya çalışmasın asgari ücret zammından etkileniyor. Asgari ücrete temmuz ayında ara zam yapılmaması, söz konusu 14 milyon işçinin büyük kısmının da yılın ikinci yarısında ara zam almayacağı anlamına geliyor.

ASGARİ ÜCRETİN ALIM GÜCÜ YÜZDE 20 DÜŞTÜ

Asgari ücrete ocak ayında yüzde 49,11 oranında zam yapıldı. Net asgari ücret 11.402,32 TL’den 17.002,12 TL’ye çıktı. Altı aylık enflasyon yüzde 25,8 çıkarsa ocakta 17.002,12 TL olarak belirlenen net asgari ücretin alım gücü haziran sonunda 13.515 TL’ye düşecek. Alım gücü yıl başına göre reel olarak yüzde 20,5 oranında azalacak.

Asgari ücretle çalışanlar, ara zam yapılmazsa ücretlerinde ilk 6 aylık dönemde yaşanan kaybı telafi etmek için gelecek yılın ocak ayını bekleyecekler.

ASGARİ ÜCRET ZAMMININ ENFLASYONA ETKİSİ NE KADAR?

Ekonomi yönetimi başta olmak üzere bazı çevreler asgari ücrete yapılacak ara zammın enflasyonla mücadeleyi olumsuz etkileyeceğini, enflasyonu artıracağını savunuyor. Merkez Bankası’nın bu konudaki araştırmaları, asgari ücret zammının enflasyona etkisinin sanıldığı kadar yüksek olmadığını ortaya koyuyor.

Merkez Bankası bu konuda 2021 ve 2023 yıllarında iki ayrı araştırma yayımladı. 2021 yılındaki araştırmada asgari ücrete yapılan yüzde 1’lik artışın bir yıl sonunda tüketici enflasyonunu 0,06 ile 0,08 puan arasında artırdığı, etkinin daha çok ilk 2 çeyrek içerisinde tamamlandığı belirtildi. Bu, asgari ücrete yapılan her yüzde 10’luk artışın yüzde 0,6 ile 0,8 arasında artışa yol açtığı anlamına geliyor.

Merkez Bankası’nın güncel ekonomik modellere dayanarak 2023 yılında yayımladığı araştırmada ise asgari ücretteki yüzde 1’lik artışın bir yıllık dönemde enflasyonda 0,08 – 0,12 puan arasında artışa yol açtığı belirtildi.

Buradan yola çıkarak yapılan hesaplamaya göre bu yıl ocak ayında asgari ücrete yapılan yüzde 49,11’lik artışın 2024 yılı enflasyonuna etkisi 3,92 ile 5,88 puan arasında olacak.

ARA ZAM OLMAZSA ASGARİ ÜCRETİN ALIM GÜCÜ ARALIKTA YAKLAŞIK 12.000 TL’YE DÜŞECEK

Merkez Bankası’nın mayıs ayında açıklanan ikinci enflasyon raporunda 2024 yılı enflasyon tahmini yüzde 38 olarak revize edildi.

Merkez Bankası’nın haziran ayında yayımlanan Piyasa Katılımcıları Anketi’nde ise yıl sonu enflasyonu enflasyonu yüzde 43,52 olarak tahmin edildi.

Asgari ücrete ara zam yapılmadığı takdirde net asgari ücretin alım gücü aralık ayında Merkez Bankası tahminine göre 12.320 TL’ye, Piyasa Katılımcıları Anketi’ne göre ise 11.847 TL’ye düşecek.

Asgari ücrete yapılan her yüzde 1’lik artışın yıllık enflasyon etkisinin 0,08 ile 0,12 puan arasında değil de 6 ayda gerçekleştiğini varsayalım. Bu durumda temmuz ayında asgari ücrete yüzde 10 oranında ara zam yapılması 2024 yılı enflasyonuna azami yüzde 0,8 ile yüzde 1,2 arasında etki edecek. Temmuzda yüzde 20 oranında ara zam yapılması ise yıllık enflasyonu yüzde 1,6 ile yüzde 2,4 arasında artıracak.

ASGARİ ÜCRET ZAMMI EN ÇOK HANGİ SEKTÖRLERİ ETKİLİYOR?

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2021 yılı Hanehalkı İşgücü Anketi mikro verileri, tarım dışı sektörlerde çalışanların yaklaşık yüzde 43,1’inin asgari ücretli ve altı çalışanlardan oluştuğuna işaret ediyor. Asgari ücret ve altı çalışanların oranı sanayi sektöründe yüzde 50,4, inşaatta yüzde 71,4, hizmetlerde ise yüzde 37,9 olarak hesaplandı.

Raporda, hizmet sektöründe bu oran diğer ana sektörlere göre düşük görünmekle birlikte alt kalemler itibarıyla oldukça farklılaştığı vurgulandı. Örneğin konaklama ve yiyecek hizmetlerinde bu oranın yüzde 73’e ulaştığı, toptan ve perakende ticaret sektöründe yüzde 64 olduğu kaydedildi. Söz konusu oran giyim sektöründe yüzde 70,5 ve gıda sektöründe yüzde 67,1 düzeyinde yer alıyor.

Raporda, ücret gelişmeleri kaynaklı maliyet yönlü baskılar değerlendirilirken sektörlerin emek yoğunluk derecesinin göz önünde bulundurulması gerektiği vurgulandı. Bunun için de personel maliyetinin üretim değerine oranına bakılması gerektiğine dikkat çekildi. Buna göre, asgari ücret artışına en duyarlı sektörlerin idari-destek hizmetleri, lokanta-otel, toptan-perakende ticaret, insan sağlığı, giyim, mobilya, inşaat ve bakım-onarım sektörleri olduğu kaydedildi.

ASGARİ ÜCRETE ARA ZAM İÇİN GEÇ Mİ KALINDI?

İşçilerin ücretleri çalıştıktan sonra ödeniyor. Temmuz ayında çalışan işçilerin ücretleri ayın sonunda ödenecek. Mevzuat, asgari ücretin temmuz ayında belirlenmesine de izin veriyor. Enflasyon verileri açıklandıktan sonra asgari ücrete ara zam kararı alınması halinde temmuz ayı ücretlerine uygulanabilecek.