İşveren maliyeti 2025’te artacak

SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com

Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2025 yılında uygulanacak asgari ücreti belirlemek üzere yarın ilk toplantısını yapacak. Bu toplantıda daha çok görüşme takvimi ve çalışma yöntemi belirlenecek. Komisyonun toplam dört toplantı yaparak çalışmalarını iki hafta içinde tamamlaması öngörülüyor. Komisyon işçi, işveren ve hükümeti temsil eden 5’er üye olmak üzere toplam 15 kişiden oluşuyor. Komisyonda kararlar oy çokluğu ile alınıyor. Nitekim 2000 yılından bu yana 27 Asgari Ücret Tespit Komisyonu kararından sadece 8’inde işçi, işveren ve hükümet oybirliği ile hareket etti. Geri kalan 19 kararın 17’si hükümet ve işverenin, 2’si ise hükümet ve işçi tarafının oyçokluğu ile alındı.

HER 100 İŞÇİDEN 43’Ü ASGARİ ÜCRET VE ALTINDA ÜCRETLE ÇALIŞIYOR

Asgari ücret ve altında ücretle çalışanların oranı konusunda farklı hesaplamalar bulunuyor. Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen prime esas kazançlar üzerinden yapılan hesaplamaya göre, 2023 yılında 4/a’lı (SSK) işçilerin yüzde 42,03’ü asgari ücretle çalışan kişilerden oluşuyor. Toplam 4/a’lı 16,4 milyon kişinin 6,9 milyonu asgari ücretle çalışıyor.

Asgari ücret ile asgari ücretin yüzde 10 fazlasıyla çalışanların oranı yüzde 8,89 (1,5 milyon kişi), asgari ücretin yüzde 10’u ile yüzde 60 fazlası arasında ücretle çalışanların oranı yüzde 17,09 (2,8 milyon kişi), asgari ücretin yüzde 60 fazlası ile yüzde 100 fazlası arasında ücretle çalışanların oranı da yüzde 9,48 (1,6 milyon kişi) oldu. Tüm işçilerin yüzde 77,49’u asgari ücret ile bunun bir katı arasında değişen ücretle çalışıyor.

Merkez Bankası’nın 2023 yılında yayımladığı üçüncü enflasyon raporuna göre ise Türkiye’de tarım dışı sektörlerde çalışanların yüzde 43,1’i asgari ücret ve altında ücret alıyor. Asgari ücret ve altında ücret alan işçilerin oranı sanayi sektöründe yüzde 50,4, imalat sanayiinde ise yüzde 52,0 düzeyinde bulunuyor. En yüksek oran yüzde 73,0 ile konaklama ve yiyecek hizmeti sektöründe bulunuyor. Bu sektörü yüzde 71,4 ile inşaat, yüzde 70,5 ile giyim sanayii izliyor.

Asgari ücret ve altında ücretle çalışanların oranının en düşük olduğu sektör yüzde 5,8 ile kamu yönetimi olurken, bu oran eğitim sektöründe yüzde 10,1, finans ve sigorta sektöründe yüzde 13,3 olarak gerçekleşti.

ASGARİ ÜCRET ZAMMI NE OLACAK?

Asgari ücrete yapılacak zam oranı konusunda yüzde 25’ten başlayarak farklı senaryolar konuşuluyor. Yüzde 25 zam ihtimali düşük görülüyor. Beklentiler yüzde 30 – 35 zam oranında yoğunlaşıyor.

İşçi kesimi asgari ücret zam oranını dile getirmekten özellikle kaçınıyor. TÜRK – İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay, ne beklenen enflasyonu, ne de gerçekleşen enflasyonu uygun bulmadıklarını, çünkü ikisinin de gerçek enflasyonu yansıtmadığını söylüyor. Önceden bir oran açıklamanın masada işveren ve hükümetin elini güçlendireceğini savunuyor.

İşvereni komisyonda temsil edecek Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) da zam oranı tartışmalarına girmiyor. Ancak, MÜSİAD başta olmak üzere bazı işveren örgütleri asgari ücret zammının yüzde 25’i aşmaması gerektiğini iddia ediyor.

ASGARİ ÜCRETİN İŞVERENE MALİYETİ 2025’TE ARTACAK

Ücretlerden işçi ve işveren payı olarak sosyal sigorta primi ve işsizlik sigortası primi kesiliyor. Brüt ücretin üzerine işveren payı olarak kesilen bu primler işverenin maliyetini oluşturuyor.

İşveren priminde bu yıl temmuz ayında kabul edilen kanunla 0,25 puanlık artış yapıldı. Kısa vadeli sigorta kolları için yapılan prim kesintisi yüzde 2’den yüzde 2,25’e çıkartıldı.

TBMM gündeminde bulunan kanun teklifi ise 2008 yılından bu yana primlerini düzenli ödeyen işverenler için sağlanan 5 puanlık prim indiriminin imalat sektörü dışındaki işyerlerinde 4 puana düşürülmesini öngörüyor. Dört puan uygulaması yeni yılda başlayacak.

Sigortalı çalışan toplam işçi sayısı eylül ayı itibarıyla 16 milyon 948 bin kişiye ulaşıyor. Bunlardan 4 milyon 41 bini imalat sektöründe, 12 milyon 907 bini ise diğer sektörlerde çalışan işçilerden oluşuyor.

İşveren priminde 1,25 puanlık artış bu yılki asgari ücret üzerinden işveren maliyetinde 250 TL artış anlamına geliyor. Asgari ücrete 2025 yılında yüzde 35 zam geldiğinde imalat sektörü dışındaki işyerlerinde işveren maliyeti 1,25 puanlık artış dolayısıyla bu yıla göre fazladan 337,55 TL artacak. (Söz konusu primler toplam brüt ücret üzerinden alınıyor. Asgari ücretin üzerinde ücretle çalışanların işverene maliyetindeki artış, yüzde 35 zam durumunda 337,55 TL ile 2.532 TL arasında olacak.)

ASGARİ ÜCRET DESTEĞİ DEVAM EDECEK Mİ?

Asgari ücrete yüksek oranlı zam yapılan 2016 yılından beri işverene destek sağlanıyor. İlk yıl destek tutarı asgari ücretin yüzde 6’sı oranında oldu. İzleyen yıllarda bu oran düştü. 2024 yılında aylık 700 TL asgari ücret desteği sağlanıyor. Bu yılki destek asgari ücretin yüzde 3,5’ine karşılık geliyor.

Asgari ücret desteğinin devam edebilmesi için her yıl kanun çıkartılıyor. Gelecek yıl desteğin devam edip etmeyeceği, edecekse ne kadar olacağı komisyon toplantısındaki önemli konu başlıklarından biri olacak. TİSK, ilk başta uygulandığı gibi desteğin asgari ücretin yüzde 6’sı olacak şekilde devam ettirilmesini istiyor.

Desteğin devam etmemesi, yukarıda anlattığım prim artışları ile birlikte düşünüldüğünde, asgari ücrete hiç zam yapılmasa dahi asgari ücretin işverene maliyetinde yüzde 4,75 artış anlamına geliyor.