Arjantin faizi 60’a çıkardı da ne oldu!
Global finans çevreleri Arjantin hükümetini faiz artışı için zorlarken yıl başından bu yana 30 puanın üzerinde faiz artışı yapan ülke ne enflasyonu dizginleyebildi ne de para birimindeki değer kaybını. Peso 1 yılda yüzde 110 değer kaybetti. Yavuz Barlas, Arjantin'deki rekor faiz artışının Türkiye'ye yansımalarını kaleme aldı
Arjantin Merkez Bankası dün 15 puanlık faiz artışıyla bir rekora daha imza atarak faizleri yüzde 60’a çıkardı ama para birimi pesoda değer kaybına yine engel olamadı.
Peso dün de 1 günde yüzde 14 devalüe oldu. Üstelik pesonun yıl başından bu yana dolar karşısındaki kaybı da yüzde 110’a ulaştı. Yıl başında 1 dolar 18 peso iken bugün 38 pesoya ulaştı. Global finans çevreleri Arjantin hükümetini faiz artışı için zorlarken yıl başından bu yana neredeyse 30 puanın üzerinde faiz artışı yapan ülke ne enflasyonu dizginleyebildi ne de para birimindeki değer kaybını.
Öyle ki krizdeki ülkenin yılbaşında yüzde 25’i bulan enflasyonu bugün kurdaki artışla daha da tırmandı ve yüzde 30’u çoktan geçti.
Yaşanan gelişmeler Arjantin’i 2001 krizinden sonra bir kez daha IMF’nin kapısını çalmaya iterken son gelişmelerin ardından Arjantin dün Uluslararası Para Fonu'yla (IMF) anlaşmaya vardıkları 50 milyar dolarlık borcun erken serbest bırakılmasını istedi. IMF Başkanı Christine Lagarde da, Arjantin'in talebi üzerine ödemelerin hızla yapılması için çalışmalara başlandığını açıkladı. İlk olarak 8 Mayıs’ta IMF’nin kapısını çalan ülkenin şimdi anlaşma gereği en az 3 yıl boyunca ağır bir kemer sıkma politikası izleme ve enflasyonunu tek haneye çekmek için çaba sarfetmesi gerekiyor.
Grafik: Arjantin eflasyonu.
Makro ekonomik dengelerindeki tablo Arjantin ile karşılaştırılmayacak boyutta iyi olan Türkiye’ye ise yine son dönemde kurlarındaki yaşanan hareketlilik nedeniyle uluslararası finans çevrelerince daha da faiz artışı yapması için telkinlerde bulunuluyor. Dolar kuru yılbaşındaki 3.75 seviyelerinden 6.50 düzeylerine geldi. Ancak bu hızlı yükseliş makro dengelerdeki bozulmadan çok son dönemde ABD ile gerilen ilişkiler, rahip Brunson krizi ile hız kazandı. Suriye krizinin çözümü ekseninde Rusya, İran ile geliştirilen ilişkilerin kararlı bir biçimde sürdürülmesi de ABD ile olan ilişkilerdeki gerilimi artırdı. Hal böyle olunca ABD kaynaklı fonların Türkiye’de piyasalardaki varlıklarında satışa gitmesi hatta spekülatif döviz talepleri de kurlarda artışa neden oldu.
Grafik: Arjantin pesosu (sağ eksen) merkez bankası faiz oranı (sol eksen)
ARJANTİN’İN YÖNTEMİ NE?
Peki bu dönemde Merkez Bankası nasıl bir yol haritası izledi?
ABD Merkez Bankası Fed’in artış yönündeki faiz politikası doğrultusunda faiz artırımlarını programlı yapan TCMB, yaşanan gelişmeler ışığında kademeli faiz artışları yaptı. Ancak oranları sınırlı tutmaya özen gösteren Merkez Bankası’nın faiz oranları yıl başında tek hanelerdeyken bugün yüzde 18’ler düzeyine geldi. Yani aslında yıl içindeki artış 10 puanı buldu. Bir anlamda faiz oranı 2.2 katına çıktı. Benzer kattaki artışı Arjantin de yaptı ama kurlarındaki yüzde 100’ü aşan devalüasyona engel olamadı. Türkiye’de TL’deki kayıplar ise adeta piyasalara açılan ekonomi savaşının dozunun artmasıyla yüzde 70’eri buldu.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın yönetimindeki ekonomi kurmayları açıkladıkları aksiyon planı ile bir anlamda piyasalarda spekülatif döviz talebinin önünü kesse de gerek uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının tavırlı kararları ve gerekse yabancı finans kurumlarının negatif yorumları piyasalar üzerindeki baskıyı artırdı.
MERKEZ BANKASI NE YAPTI?
Şimdi bir tarafta küresel finans çevrelerinin baskısına göre 5’er 15’er puan faiz artıran Arjantin diğer tarafta sert faiz artışları yerine kısa vadede Merkez Bankası ve BDDK’nın önlemlerini kullanan Türkiye var. Üstelik güçlü bankacılık sisteminin verdiği güveni de arkasına alarak. Ve orta ve uzun vadede de ekonomiye Avrupa Birliği gibi yeni çıpalar arayan yapısal reform paketleri açıklayan bir Türkiye.
Bugün Trump başkanlığındaki ABD’nin borsalarında yaşanan rekorlar dolar milliyetçiliği politikası güden ülkenin başlattığı ekonomi savaşının bir göstergesi. Ancak karşısında da Avrupa ve Asya ekonomileri duruyor. ABD’den geriye kalan gelişmiş ülkelerse doların finansal sistem ve hatta uluslararası ticaret içindeki payını azaltmak için alternatifler üzerinde çalışıyor.
Belki de sonunda İş Bankası Genel Müdürü Adnan Bali’nin dediği gibi tüm dünyada değerlenen dolar kuru ve ticaret savaşlarından en olumsuz etkilenecek ülkelerinden başında ABD gelecek. Açtığı savaş dönüp ABD ekonomisini vuracak.
