Teknoloji şirketlerinin yeni gözdesi: Ölümsüzlük,neden olmasın?

İnsanlar binlerce yıldır aşırı yaşam süreleri hakkında hayal kurdular, ancak asırlık arayış şimdi teknoloji şirketleri tarafından büyük yatırımlarla gerçeğe dönüştürülmeye çalışılıyor. Ortalama ömrün uzama şekli düşünüldüğünde... Ölümsüzlük, neden olmasın? Google ve Microsoft gibi büyük yatırımcılar yaşam sürelerini uzatmak için çalışırken Eyestem (görme yeteneğini geri kazanma), Spiderwort (omurga onarma), Hy2Care (kıkırdak onarımı), Mesentech (kemik kaybını tersine çevirme) ve Toregem BioPharma (yenilenen dişler) ve hatta vücutta organ yetiştirme gibi özel tedavi yöntemleri de geliştirmeye başladılar.

Cem Özenen

cozenen@haberturk.com

Giriş: 21.01.2023 - 09:29 Güncelleme: 21.01.2023 - 10:19

ABONE OL

ABONE OL

‘Ölümsüzlük’ denince genç neslin aklına oyun şifreleri, biraz daha büyüklerin ise aklına bilim kurgu filmleri geliyor. Birçoğumuz belki bunu sıradan ‘tıklama rakamı alma’ haberi olarak da görebilir ancak dev teknoloji şirketlerinin insanların hayatını devam ettirmek ve ‘Ölümsüzlük Formülü’nü bulmak için harcadığı paralar, yaptığı yatırımlar ve araştırmalar, bunun şaka olarak görülmeyecek kadar ciddi bir söylem olduğunu ortaya koyuyor. Habertürk Teknoloji Editörü Cem Özenen yazdı...

Yaşın gerçekten bir sayıdan başka bir şey olmadığı bir dünya hayal edin. 100 yaşına dayanmış insanların bir köşede oturan, yardıma muhtaç insanlar değil aynı zamanda çevik ve sağlıklı olduğu, hatta belki de hala çalıştığı bir zaman. Gelişen teknolojiyle bu yalnızca hayal olmaktan çıkabilir...

Toplumu yeniden şekillendirilecek ve birçok ekonomik varsayımı altüst edecek bir ütopya... Emeklilik yaşı, emekli maaşları ve sosyal güvenlik gibi her şey baştan aşağı değişebilirken, endüstriler daha büyük bir işgücüne ve satış yapacak daha fazla tüketiciye sahip olacak. İnsanların hayatlarını nasıl yaşadıkları ve planladıkları neredeyse kesinlikle çarpıcı bir şekilde değişecektir.

Diğer taraftan ise dünyanın kaynaklarının giderek azaldığı ve şu anda üzerinde yaşayan insan sayısını bile kaldıramadığı düşünüldüğünde... Ölümsüzlük gerçekten istediğimiz şey mi?

Eski Mısır’da 3300 yıl önce başlayan II. Ramses döneminde ortalama insan ömrü 18 yıldı. Bu ortalama ömür 30 bin yıl öncesinin Avrupa’sına baktığımızda da çok büyük bir değişiklik göstermiyor. 18-20 yıl ile sınırlı olan ortalama ömür için hızlı yaşayıp genç ölenler demek çok da yanlış olmaz. Elbette bunun en büyük sebepleri arasında yetersiz beslenme ve hastalık probelmleri yer alıyordu.

REKLAM

Çağlar değiştikçe, teknolojinin hayatımıza girdiğini, ilaçlar bulunduğunu, hastalıklara çözüm aramalarının çokça geliştiğini gördük. Bu da Ortaçağ’da ortalama ömrün 30 yıla çıkmasına, İkinci Dünya Savaşı’nın ardından 50 yıla ulaşmasına olanak tanıdı.

Günümüze geldiğimizde ise neredeyse ortalama 80 yıllık bir süreden bahsedebiliyoruz. TÜİK verilerine göre yeni doğmuş bir bireyin mevcut ölümlülük risklerine maruz kalması durumunda yaşaması beklenen ortalama yıl sayısı olarak tanımlanan "doğuşta beklenen yaşam süresi" Türkiye'de 2013-2015 döneminde 78 yıl iken, 2017-2019 döneminde 78,6 yıla yükseldi. Bu da çok kısa bir dönemde dahi nasıl arttığını gözler önüne seriyor.

Kulağa ütopik gelen bu soru aslında o kadar da uzak bir söylem olmayabilir. Giderek güçlenen yapay zekâ araçları, genetiği analiz ve manipüle etme konusunda artan güçlenen teknoloji şirketleri, ‘ölümsüzlük’ satmak için sıraya girmiş durumdalar. CBI Insights'ın araştırması da ömrü uzatmak için yapılan çalışmalar için teknoloji devlerinin yaptığı yatırımların ödülü de çok büyük olabileceğini ortaya koyuyor.

Şirketler, başta aşağıdaki başlıklar olmak üzere çok sayıda farklı yönden uzun ömürlülük mücadelesine geliyor:

Apollo Health Ventures ve Life Extension Ventures gibi özel yatırımcılar son zamanlarda ömür uzatma programlarını şirketlere aktarmak için büyük yatırımlar yaparken, ülkeler de bu çalışmaları destekliyor. Örneğin Suudi Arabistan da 2022'de yaşlanma karşıtı araştırmalara yılda 1 milyar dolar harcayacağını söyledi.

Amazon’un kurucusu ve CEO’su Jeff Bezos tarafından desteklenen ve gen düzenleme aracı CRISPR Jennifer Doudna'nın Nobel ödüllü ortak mucidi tarafından yönetilen girişim Altos Lab, yaşam uzatma teknolojilerine en büyük yatırımları yapanlardan bir tanesi olarak dikkat çekiyor. 2022'nin başlarında 3 milyar dolarlık devasa bir finansman anlaşması açıklamıştı.

Firmanın esas amacının ‘hücresel gençleştirme programlaması’ ile hastalıkları ortadan kaldırmak. Bunu nasıl yapacağını ise, “yaşlanma ile ilişkili mekanizmaları kesmek için hücresel süreçleri kesmek ve hücreleri daha genç, daha sağlıklı bir duruma yeniden girmeleri için kandırmak” olarak açıklanıyor.

Altos Labs, uzun ömür hedeflerini birincil olarak alan ve yüksek kaynaklarla yatırım yapan tek biyoteknoloji şirketi değil. Alphabet'in yan kuruluşu Calico da hücresel süreçleri hedefleyerek yaşlanmayı ortadan kaldırmak için çalışıyor. Şirketin uzun ömürlülüğe odaklanması, Google'ın ‘daha fazla sağlık hizmeti sunma’ stratejisi ile örtüşen bir odak olarak dikkat çekiyor. 2013 yılında kurulan şirket, hücresel yeniden programlama ile ilgili birçok farklı patente imzasını atarken nörodejeneratif hastalıklar ve kanser tedavilerine odaklanmak için geçen yıl ilaç şirketi AbbVie ile ortaklığını genişletti.

Bu sırada, belirli rahatsızlıkları hedef alan birçok erken evre rejeneratif tıp girişimleri de sahnede yer almaya başlıyor. Genel yaşam süreleri sonuç olarak bu kadar değiştirmeyecek olsa bile, insanlar yaşlandıkça yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilecek tedaviler üreterek satışını gerçekleştiriyorlar.

Özel tedaviler üzerinde çalışan firmalar 2022'de finansman tutarlarını katladılar:

Bazı şirketler ölümsüzlüğe giden en büyük adımlardan bir tanesini atmak için çalışmalar yapıyor; Organ yetiştirmek!

Doğru okudunuz . LyGenesis firması, hasta bir vücutta yeni böbrek, karaciğer veya pankreas yetiştirilmesini sağlayacak yepyeni bir teknolojiyi test ettiğini açıkladı. Bu mini organlar, tam bir organ nakline vücudu imkân tanımayan hastalar için bir alternatif tedavi yöntemi olacağı söyleniyor.

Bunun yanı sıra, Satellite Bio da işlevsiz organların yerini almak üzere programlanabileceğini belirttiği implante edilebilir dokular geliştirmek için 2022’de 82 milyon dolarlık Seri A topladığını açıkladı.

İlaç keşfi, teknolojinin insanların yaşlandıkça ne kadar sağlıklı olduklarını ve ne kadar yaşadıklarını etkileyebileceği bir başka önemli alan olarak dikkat çekiyor. Bir Alzheimer ilaç denemesinden elde edilen yeni bir başarı, yeni ilaçları hızlı bir şekilde tasarlamanın ve test etmenin daha iyi yollarını bulmanın yaşlanma üzerinde nasıl derin bir etkisi olabileceğini net bir şekilde ortaya koyuyor.

Yapay zekâ ve kuantum hesaplamadaki ilerlemeler, ilaç adaylarını büyük molekül veritabanlarından tanımlamak ve klinik çalışmaların başarılı olma olasılığını artırmak için ilaç etkileşimlerini simüle etmek için yeni yaklaşımlar yaratmak için test ediliyor. Örneğin, Algorithmiq, ilaç simülasyonları için kuantum hesaplama destekli bir platform oluşturmak için 2022'nin başlarında 4 milyon dolarlık bir adım attı. Demans ve kanser gibi yaygın, yaşa bağlı hastalıklar için test edilen ilaç adaylarının oranını, yeni ilaç keşif teknolojileri olgunlaştıkça ortaya çıktıkça ölümsüzlük daha da yüksek sesle konuşulur hale gelebilecek.

Bunun yanı sıra insanların biyolojik yaşlarını epigenetik saatlere göre ölçmeye yardımcı teknolojiler de ömür uzatmak için önemli çalışmalar arasında yer alıyor.

Teknolojinin gelişiminin insan ömrünü çok önemli ölçüde uzattığı doğru. 18 olan ortalama yaşam süresinin şu anda 80 civarında olması bunu çok net verilerle ortaya koyuyor elbette.

Ancak tek bir şirketin çıkıp da ‘Gençlik Çeşmesi’ni bulduk artık insanlar ölmeyecek demesi biraz fazla ütopik bir hayal olarak gözüküyor. Bunun yerine hücresel yeniden programlama, rejeneratif tıp ve ilaç keşfi gibi kilit alanlarda yapılacak kısa vadeli ilerlemeler insan yaşamını uzatmaya devam edecek. Epigenetik saatlerden ve ortam sağlığı izleme gibi teknolojilerden daha iyi yaşlanma iç görüleri ile birlikte ele alınan bu gelişmeler, insanların genel sağlıklarını ölçmelerine ve sürdürmelerine ve hastalığın erken aşamalarında tedavilere erişmelerine yardımcı olacak bütünsel yaşlanma karşıtı platformlar için zemin hazırlandığını çok net bir şekilde ortaya koyuyor.

‘Yaşlı’ terimi önümüzdeki yıllarda tamamen değişmiş bir şekilde karşımıza çıkabilir. Yaşla ilgili varsayımlarımız önümüzdeki yıllarda tamamen altüst olabilir... Kesin olan tek şey ise teknoloji dünyası için ölümsüzlük hayalinin asla ölmeyeceği diyebiliriz. Belki de Rus yatırımcıların önderliğinde 2011 yılında başlayan ve tüm hızı ile devam eden AVATAR 2045 ölümsüzlük projesi gerçek olur...