Sürekli yemek yeme isteğinin kaynağı stres mi?
Hayatın içinde başımıza gelen maddi ve manevi olaylar nedeniyle strese girebilir, stres altında çok farklı tepkiler verebiliriz. Bunların başında da daha fazla yemek yeme gelir. Peki, strese girdiğimizde neden daha fazla yemek yeriz?
Bazı insanlar içine kapanırken, bazıları ise yemeden içmeden kesilebilir. Aşırı stres altında olduğunuzda siz nasıl bir davranış sergiliyorsunuz? Çok fazla yemek yiyorsanız stresli bir dönemde olabilirsiniz.
STRES VE YEME ALIŞKANLIĞI
"Stres yeme" ifadesinin arkasında ciddi bir gerçeklik payı bulunmaktadır. Stres, vücutta hormonları serbest bırakarak ve yüksek yağlı, şekerli yiyecekler gibi rahatlatıcı yiyeceklerin etkisiyle, kişiyi aşırı yeme davranışına yönlendirebilir. Araştırmalar, stresin kilo alımını tetiklediğini ve Amerikan Psikoloji Derneği’ne göre Amerikalıların dörtte birinin stres seviyelerini 10 puanlık bir ölçekte 8 veya daha yüksek olarak değerlendirdiğini göstermektedir.
Stresin kısa vadede iştah üzerindeki etkisi
Stres anında vücut, adrenal bezlere epinefrin (adrenalin) hormonu salgılayarak "savaş ya da kaç" tepkisini devreye sokar. Bu süreç, iştahın geçici olarak kapanmasına ve fizyolojik olarak vücudun hızlanmasına neden olur. Ancak bu durum yalnızca kısa vadeli bir etki olup, stres devam ettiğinde daha farklı sonuçlar doğurabilir.
Uzun süreli stresin iştah üzerindeki etkisi
Stres devam ettiğinde, adrenal bezler kortizol adı verilen başka bir hormon salgılar. Kortizol, iştahı artırarak kişiyi daha fazla yemek yemeye yönlendirebilir. Ayrıca stres seviyeleri uzun süre yüksek kaldığında, kortizol seviyesi de yüksek kalabilir, bu da sürekli açlık hissine yol açabilir. Bu, kişiyi aşırı yemek yeme davranışına iter.
Stres yeme: Hormonlar ve yiyecek tercihleri
Stres, sadece iştahı etkilemekle kalmaz, aynı zamanda yiyecek tercihlerini de değiştirebilir. Çalışmalar, stresli durumların genellikle yağ, şeker ve karbona dayalı yiyeceklere olan isteği artırdığını göstermektedir. Yüksek kortizol seviyeleri ve yüksek insülin seviyesi, bu tür yiyeceklerin aşırı tüketilmesine yol açabilir. Ayrıca, "açlık hormonu" olarak bilinen ghrelinin de bu süreçte rol oynayabileceği öne sürülmektedir. Bu yiyecekler, stresle ilişkili duyguları hafifleten bir etki yaratabilir, bu yüzden insanlar bu tür yiyeceklere yönelir.
Stres ve kilo alımının diğer bağlantıları
Stres, sadece aşırı yemek yeme ile değil, aynı zamanda uyku düzeni bozukluğu, egzersiz eksikliği ve alkol tüketiminin artması gibi başka sağlık sorunlarına da yol açabilir. Bu faktörlerin her biri, aşırı kilo alımına katkıda bulunabilir.
Cinsiyet farklılıkları ve stresle başa çıkma yöntemleri
Stresle başa çıkma yöntemleri cinsiyetler arasında farklılık gösterebilir. Araştırmalar, kadınların genellikle stresle başa çıkmak için yemeğe yöneldiğini, erkeklerin ise daha çok alkol veya sigara kullanmayı tercih ettiğini göstermektedir. Finlandiya'da yapılan bir araştırma, kadınların stresli durumlarla başa çıkarken aşırı yemek yediklerini, ancak erkeklerde bu durumun gözlemlenmediğini ortaya koymuştur.
Stresle başa çıkarken aşırı yeme ve kilo artışı
Harvard Üniversitesi’nden yapılan bir araştırma, iş stresinin ve diğer yaşam sorunlarının, yalnızca başlangıçta aşırı kilolu olan bireylerde kilo alımıyla ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Bu, insülin seviyelerinin yüksek olduğu durumlarda stresle ilişkili kilo alımının daha belirgin olduğunu gösteriyor.
Kortizol ve stresli yiyecek tüketimi
2007 yılında yapılan bir İngiliz araştırması, strese yüksek kortizol seviyeleriyle yanıt veren kişilerin, düşük kortizol seviyelerine yanıt verenlere göre daha fazla atıştırma eğiliminde olduklarını ortaya koymuştur. Stresli dönemlerde, insanlar genellikle yağ ve şeker içeren yiyecekleri tüketir, çünkü bu yiyecekler geçici bir rahatlama sağlar ve kaygıyı azaltmaya yardımcı olur. Ancak uzun vadede bu yiyeceklerin fazla kalori alımına neden olduğu ve pişmanlık yaratabileceği de gözlemlenmiştir.
Stresli anlarda yalnızlık ve yemek yeme
Yalnızlık, stresle başa çıkmak için yeme davranışını artırabilir. Yapılan bir araştırmaya göre yalnız olan bireyler, yalnız olmayanlara göre stresli olduklarında daha fazla yemek yeme eğilimindedir. Bu tür yiyecekler, başlangıçta masum bir rahatlama aracı gibi görünse de, zamanla yeme bozukluklarına ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Stres yönetimi ve sağlıklı yaşam
Sonuç olarak, stresle başa çıkmanın ve rahatlamanın yollarını sağlıklı bir şekilde yönetmek son derece önemlidir. Stres yönetim tekniklerini gözden geçirmeli ve sağlıklı beslenmeye odaklanmalıyız. Aksi takdirde, stresli durumlarla başa çıkmak için sağlıksız yiyecekler tüketmek, uzun vadede kilo alımına ve başka sağlık problemlerine yol açabilir.
