"NFT, Metaverse ve Öteki Şeyler"de haftanın özeti: NFT pazarına detaylı bakış

Teknoloji dünyasında metaverse, blockchain ve NFT odaklı yenilikleri ve gelişmeleri ele aldığımız haftanın özeti, “NFT, Metaverse ve Öteki Şeyler” ile karşınızdayız. İşte Habertürk’ten Necdet Çalışkan’ın hazırladığı öteki evrende haftanın öne çıkanları...

1- NFT PAZARINA DETAYLI BİR BAKIŞ

Blok zincirinde (blockchain) saklanıp, alınıp satılabilen eşsiz dijital varlıklar olan NFT’ler 2021 yılına damga vurdu. Uluslararası danışmanlık, denetim ve vergi hizmetleri kuruluşu PwC Türkiye, özellikle sanatçıların fotoğraf, video, ses dosyası gibi eserlerini koleksiyonculara ulaştırmasını ve paraya dönüştürebilmesini sağlayan NFT pazarının son durumunu ‘NFT İşlemlerine Detaylı Bir Bakış’ adlı raporuyla ortaya koydu.

Raporda; Ethereum blockchain’inde NFT yaratımı ve alım-satımında standart olarak kullanılan ERC-721 işlemleriyle ilgili 1 Nisan-25 Eylül 2021 dönemi verileri analiz edildi. Raporda dikkat çeken noktalar şöyle:

- 2021’in başından bu yana NFT pazarı bir yıl içinde katlanarak büyüdü. 2020’de 100 milyon dolardan, 2021’in ilk yarısında 2 milyar dolara, daha sonra ise 2021’in ilk 9 ayında 22 milyar dolara ulaştı. 2021'in son çeyreğinde bir miktar küçülme görülse de 2022'de ciddi oranda büyümeye devam etti.

- NFT pazarları; 2019’da 64 milyar dolar, 2020’de yaklaşık 50 milyar dolar değerinde olan geleneksel sanat pazarlarıyla karşılaştırıldığında çok küçüktü. Ancak NFT pazarları; yalnızca geleneksel sanat pazarlarındaki arzın bir kısmını NFT piyasalarına kaydırmakla kalmadı, 175 milyar dolar değerindeki oyun sektörü gibi daha geniş eğlence pazarlarından da arz getirerek, kendi arz ve talebini oluşturdu.

Yarısı, koleksiyoncuların yüzde 2’sinde

- Pandemi süreci, NFT’lerin yaygınlaşmasında önemli bir rol oynadı. NFT koleksiyonlarının ve sanat eserlerinin satışı, bu teknolojinin itici gücü olmaya devam ediyor. Bununla birlikte NFT'lerin fiziksel varlıkların ortak mülkiyeti, fiziksel varlıkların arsa veya sanat eseri sertifikalandırılmasında kullanılması gibi çok farklı kullanım alanları da var.

- Koleksiyoncuların ilk yüzde 20’si hem pazar değeri hem de NFT’lerin sayısı bakımından pazarın büyük çoğunluğuna sahip. Büyük koleksiyoncular, pazara hakim durumdalar. Cüzdanların (koleksiyoncuların) yüzde 2’si NFT’lerin yüzde 50’sine sahip.

- İlk 5 işlem incelendiğinde, bir NFT’nin ortalama işlem değerinin önceki işleme göre yüzde 60 oranında dolar bazında arttığı görülüyor. Bilinen ilk NFT olan ve Mayıs 2014’te Kevin McCoy tarafından mint edilen ‘Quantum’; Kasım 2021’de 1.4 milyon dolara satıldı. Pak ve Beeple gibi sanatçıların her çalışması büyük ilgi görüyor. Beeple’ın ‘First 5000 days’ adlı eseri, Christie’s müzayede evinde 69 milyon dolara satıldı.

'Metaverse'ün hayatımızın parçası olması 10 yılı bulabilir

- NFT heyecanını takiben bir Web 3.0 unsuru olan ‘metaverse’, 2021’in son çeyreğinde en çok aranan kelime oldu. Buna, Roblox’un Mart 2021’de halka arzının ardından Facebook’un 28 Ekim’de grup adını ‘Meta’ olarak değiştirmesi neden oldu.

- Masaüstü bilgi işlemden mobil bilgi işleme, yerelden buluta geçiş olan Web 2.0 yaklaşık 15 yıl sürdü. Web 3.0 ve metaverse devrim değil, evrim olarak görülüyor ve Web 3.0 ile onun metaverse gibi unsurlarının gelişmesi ve hayatımızın bir parçası olabilmesi bir 10 yıl daha sürebilir.

- Web 3.0 daha yerel, daha niş ve hedefli, gitgide daha merkeziyetsiz (gelecek 5-10 yılda mobil işletim sistemi/uygulama mağazası dağıtım modelinin olası çöküşü) ve ödeme mekanizmaları açısından daha esnek olacak.

- NFT dünyasının ana aktörü yaratıcılar. Pazara liderlik eden ise Ethereum blockchain’i. Ancak Ethereum’daki yüksek işlem ücretleri sebebiyle Solana ve Tezos gibi diğer platformlarda da NFT işlemleri artıyor. Önümüzdeki dönemde NFT heyecanı biraz durulabilir ama arkasındaki teknoloji ile büyümesini sürdürecek.

2- BLOK ZİNCİR OYUNUNA 6.5 MİLYON DOLAR YATIRIM

Blok zincir üzerinde geliştirilen ilk “karanlık fantezi” oyunu olma özelliği taşıyan The Red Village, kripto paralar, NFT, metaverse ve blockchain tabanlı oyunlar gibi Web 3 alanındaki girişimlere odaklanan girişim sermayesi fonu Paribu Ventures’tan yatırım aldı. 6.5 milyon dolarlık tohum yatırım turunu duyuran Avustralya merkezli şirketin yatırım turuna Paribu Ventures’ın yanı sıra; Animoca Brands, GameFi Ventures, SL2 Capital, Polygon Studios, Spark Capital, Pylon Labs ve Vendetta Capital gibi yatırımcılar da dahil oldu.

“Turnuvalar” ve “The Red Village: Darklands” oyun modu bulunan The Red Village, şu anda sadece turnuvalar modunu oyuncularla buluşturmuş durumda. Daha gelişmiş olan Darklands modu için Animoca Brands bünyesinde Blowfish Studios ile beraber çalışmalarını sürdürüyor.

Yakın geçmişte oyun içi obje ve karakterleri için OpenSea üzerinde NFT satışları gerçekleştiren ve koleksiyonları iki kere ‘sold out’ olan The Red Village, toplamda 1000 ETH’nin üzerinde bir değerle bu satışları tamamladı. İkincil marketteki satış hacmi ise 3000 ETH’nin üzerine çıktı.

Aldığı yatırımı büyük oranda oyun geliştirmek için kullanacaklarını söyleyen The Red Village Kurucu Ortağı Brendan Robb, şunları söyledi:

“The Red Village gibi başarılı oyunların etkisiyle blokzincir, büyük kitlelerce benimsenecek. Bunun için en önemli katalizör; geleneksel oyuncuların yüksek kaliteli, oyun dinamikleri açısından başarılı ve sürükleyici oyunları oynamaya başlaması ve bu oyunların gerçek topluluklarıyla beraber hareket etmesi. Biz bunu başarmak istiyor; oyuncularımıza, günümüz blokzincir oyun dünyasında nadiren görülebilecek kadar başarılı ve keyifli bir deneyim sunacağımıza inanıyoruz.”

3- SİBER SALDIRGANLARIN YENİ HEDEFİ NFT PAZAR YERLERİ

NFT'ler sanat, müzik, oyun ve diğer birçok alanda karşımıza değerli dijital varlıklar olarak çıkıyor. Bu eserler için milyonlarca dolar karşılığındaki kripto paraları ödemeye hazır pek çok kullanıcının bulunduğuna dikkat çeken siber güvenlik kuruluşu WatchGuard Türkiye ve Yunanistan Ülke Müdürü Yusuf Evmez, çoğunlukla internette halka açık olan bir JPEG ve PNG koleksiyonu olarak görünen NFT’lerin siber saldırganların da yeni hedefi olduğuna dikkat çekti.

Kötü amaçlı siber saldırganların her gün farklı bir yöntem aracılığı ile NFT pazar yerlerini ve kullanıcılarını hedef aldığını aktaran Yusuf Evmez, kullanıcıları verilerinin çalınmaması için uyardı.

Kullanıcıları hangi güvenlik riskleri bekliyor?

Fotoğraflar, videolar, ses ve diğer dijital dosya türleri gibi pek çok alanda oluşturulabilen NFT’ler için orijinal dosyanın herhangi bir kopyasına erişim, NFT'nin alıcısı ile sınırlı kalmıyor. Tüm dijital öğelerin kopyaları herkesin edinmesi için mevcutken NFT'ler, sahibine telif hakkından ayrı bir sahiplik kanıtı sağlamak için blok zincirlerinde korunuyor.

“Genel olarak kripto para biriminde olduğu gibi NFT’ler de yönetim ve düzenlemeden yoksun bir alan” diyen Evmez, ödemeleri işlemek ve kripto transferlerini yönetmek için kullanılan akıllı sözleşmelerle, hassas bilgileri ifşa etme riskinin oldukça yüksek olduğuna değindi.

Siber saldırganların, kötü amaçlı yazılım veya kimlik avı yoluyla bir kullanıcının kripto cüzdanına erişebileceğinin ve NFT’lerin diğer cüzdanlara veya pazar yerlerine aktarılarak çalılanabileceğinin altını çizen Yusuf Evmez’e göre, kimlik avı dolandırıcılığı ve güvenlik açıklarından kaçınmak için kullanıcıların alması gereken önlemler kadar blok zincirindeki uzmanların da gerekli güvenlik denetimlerini gerçekleştirmesi oldukça önemli.

4- NFT SERTİFİKA DÖNEMİNİ BAŞLATTI

Sabancı Üniversitesi bünyesindeki eğitim programlarında NFT sertifika dönemi başladı. Akbank’ın kurucu sponsoru olduğu Sabancı Üniversitesi Finans Mükemmeliyet Merkezi (Center of Excellence in Finance - CEF), Kripto Varlıklar ve Blockchain Teknolojisi eğitimi ile bundan sonra düzenleyeceği bütün programlarda sertifikalarını OpenSea platformu üzerinden NFT formatında katılımcılarla paylaşacak.

Verilen bilgiye göre CEF’in NFT sertifikaları, dijital tipografi alanında eğitimler veren, Sabancı Üniversitesi Görsel Sanatlar ve Görsel İletişim Tasarımı yüksek lisans mezunu Emre Parlak tarafından tasarlandı.

ABD merkezli InsideChains şirketinin CEO’su Cristina Dolan’ın eğitmenliğini üstlendiği Kripto Varlıklar ve Blockchain Teknolojisi Sertifika Programı, katılımcıları kripto varlıklar konusunda bilgilendirmeyi amaçlıyor. İki günlük eğitim programında kripto varlıklar yatırım ekosisteminden akıllı kontratlara (De-Fi) kadar farklı başlıklar ele alınıyor.

CEF’in diğer eğitim programları arasında Prof. Dr. Özgür Demirtaş eğitmenliğinde “Finansın Temelleri: Yatırımlar”, Prof. Dr. Aswath Damodaran eğitmenliğinde “Değerleme: Sanat mı, Bilim mi, Sihir mi?”, Dr. Mahfi Eğilmez eğitmenliğinde “Makroekonomik Analiz ve Göstergeler” gibi başlıklar yer alıyor.

5- VR TEKNOLOJİSİNDE SIÇRAMA İÇİN NELER GEREKİYOR?

Araştırma kuruluşu IDC'nin verilerine göre artırılmış gerçeklik (AR) ve sanal gerçeklik (VR) başlıklarının küresel pazarı 2021'de bir önceki yıla göre yüzde 92.1 büyüdü ve sevkiyatlar 11.2 milyon adede ulaştı. Pazarda en son gelişmelerden biri olarak, Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg, Meta'nın yeni sanal gerçeklik (VR) gözlüğü olan Project Cambria ile ilgili yeni detayları duyurdu.

Peki, “VR gözlükleri için sırada ne var?” sorusuna odaklanan siber güvenlik kuruluşu Kaspersky’nin uzmanlarına göre VR deneyiminde yüksek kaliteli bir "sıçrama eşiği" için ise şu gelişmeler gerekiyor:

- Daha yüksek teknoloji: "Ready Player One" filminde tasvir edilen teknolojiye benzer bir seviye gerekiyor. Bu filmde aktarılan sanal dünya, gerçek dünyadan neredeyse ayırt edilemiyordu. Sanal kulaklıkların ve sanal alanların kullanımının ilişkilendirilmesi, anlaşılması ve ayarlanması daha kolay hale getirilerek zorlanan kişilerin giriş eşiği daha da düşürülebilir.

- Daha fazla konfor: Şu anda VR gözlükler başka bir dünyanın görsel temsilini sağlıyor, ancak tüm duyular bu sanal gerçekliğe "aktarılmıyor". VR gözlüklerin uzun süreli kullanımında insanlar rahatsızlık hissedebiliyor. Baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı ve yön bozukluğu gibi hareket tutması belirtileri yaşanabiliyor.

Geliştiriciler aktif olarak daha fazla hissi sanal gerçekliğe aktarmanın yollarını arıyorlar. Örneğin, Pittsburgh'daki Carnegie Mellon Üniversitesi'ndeki bir grup araştırmacı, yakın zamanda Oculus Quest 2 VR başlığını bir dizi ultrasonik dönüştürücüyle modifiye etmeyi başardılar. Böylece kask kullanıcılar için ağızla teması simüle etme yeteneği kazandı.

- Daha iyi grafik kalitesi: Metaverse sanal gerçekliğindeki mevcut projeler, herhangi bir geliştirici veya marka tarafından tasarlanabilen, modern konsol oyunlarında kullanılan mevcut grafiklerin çok gerisinde kalıyor. Bunlar herhangi bir gerçek dünya tasvirinden oldukça farklı görünen çizgi filmlere benziyor.

Daha yüksek kaliteli grafikler daha yüksek bilgi işlem gücü gerektiriyor. Bu, son derece güçlü bilgisayarları VR gözlüklerine entegre edilerek çözülebilir. Ancak bu cihazın pil ömrüyle ilgili sorunlar yaratır.

- Yenilik duygusundan uzaklaşma: VR başlıklarının aktif kullanımı nispeten yakın zamanda başladı. Bu nedenle şu anda düzenli kullanıma dair bir araçtan çok ilginç bir teknoloji ve yeni bir oyuncak olarak görülüyor. Akıllı telefonlarda olduğu gibi, VR gözlükler ve metaverse kavramı kitleler arasında yaygın hale geldikçe bu durum değişecek.

6- METAVERSE İLE GASTRONOMİ DENEYİMİ

Meta, yaratıcı platform xtopia kurucusu Lalin Akalan küratörlüğüyle düzenlenen Meta Creators Night etkinliğinde sanat ve içerik üretimi dünyasından önemli isimleri ağırladı. Tersane İstanbul’da gerçekleşen etkinlikte metaverse sanat eserleri ve xtopia ile Şef Maksut Aşkar tarafından sergilenen eserlerle içe içe tasarlanan bir gastronomi deneyimi sunuldu.

Etkinlikte Ecem Dilan Köse’nin kod ve organik parçacıklar arasındaki köprü bakış açısıyla tasarlanan “Hollow” NFT eseri, Kerim Dündar’ın mimari oluşumları sonsuz uzay ve algoritmalar ile harmanladığı “The Cube” fijital eseri, Atay Ilgün’ün yapay zeka ile üretilmiş eseri ve VR Future’ın “Genesis” NFT avatarlarından bir seçki sergilendi.

Maksut Aşkar’ın etkinlik için hazırladığı menüsünü tadan katılımcılar, bir yandan da Quest 2 VR başlıklarıyla Marc Zimmerman’ın sanal gerçeklik kısa filmini deneyimledi. Etkinliğe dijital olarak katılan Meta Afrika, Ortadoğu ve Türkiye İçerik Üreticileri Ortaklığı Yöneticisi Moon Baz, şunları söyledi:

“Metaverse’te, özellikle de sanat alanında, nelerin mümkün olduğunu göstermek için yerel sanatçıların eserlerinin yer aldığı kapsayıcı bir deneyim sunmak istedik. Meta, Facebook ve Instagram başta olmak üzere platformlarında içerik üreticilerine uzun zamandır destek veriyor. İçerik üreticileri ekonomisinin yakın gelecekte sıklıkla duyacağımız ve daha da gelişecek bir terim olduğuna inanıyoruz. Bu yüzden, içerik üreticilerinin nasıl çalıştığını, kullandıkları araçlar ve görsel dili anlamak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz.”