Haftanın 5 günü çalışma kuralı nasıl ortaya çıktı? Tarihçesi nedir?
Geçmişten günümüze kadar insanlar, birbirinden farklı birçok meslekle uğraşarak hayatını sürdürebilmek için dönemin şartlarına uygun bir şekilde çalışmıştır. Günümüzde ise hafta içi 5 gün çalışma, zorunluluk haline gelmiş ve çoğu iş ve sektörde tartışmasız bir kural haline dönüşmüştür. Peki, 5 gün çalışma düzeni hayatımıza nasıl entegre oldu? İşte merak ettikleriniz...
- 1
Günümüzde çoğu işte çalışanlar haftanın 5 günü tam mesai ile çalışmak zorunda kalıyor. Bu durum çok eski zamanlarda da böyle miydi yoksa günümüze geldikçe sürekli değişiklik mi gösterdi? Tarih boyunca çalışma sürelerine birlikte bakalım.
- 2
Haftanın kökleri: Babil'den günümüze
Babil dönemi ve gezegenler
Yedi günlük haftanın kökleri, yaklaşık 4000 yıl önce Babil'e kadar uzanır. Babilliler, güneş sisteminde yedi gezegen olduğuna ve yedi rakamının büyük bir güç taşıdığına inanıyorlardı. Bu inanç, günlük yaşamlarını planlamalarında önemli bir rol oynamıştır.
- 3
Mısır ve Yunanistan'a yayılım
Babilliler'in geliştirdiği yedi günlük gezegensel hafta, zamanla Mısır'a, Yunanistan'a ve nihayetinde Roma'ya yayılmıştır. Bu süreçte, Yahudilerin kendi yedi günlük hafta uyarlamaları da ortaya çıkmıştır.
-
- 4
Bazı tarihçiler, Yahudilerin MÖ altıncı yüzyılda Babil'e sürgün edildikten sonra bu sistemi benimsediklerini öne sürmektedir.
- 5
Eğlencenin ve dinlenmenin çatışması
19. yüzyılda bazı İngilizler, haftanın yedinci gününü kutsal kitapta belirtilen dinlenme yerine eğlenmek için kullanmayı tercih ediyorlardı. Bu dönemde, işçiler kumar oynar ve eğlenirken, pazar gününün ardından "Aziz Pazartesi" olarak bilinen bir kaytarma durumu ortaya çıkıyordu.
- 6
Fabrika sahipleri, işçilerin pazartesi günü işe gelme garantisi karşılığında onlara cumartesi gününün yarısını vermeyi kabul ettiler.
-
- 7
Haftanın değişimi: Cumartesi'nin dönüşümü
Cumartesi'nin yarım günlük dinlenme süresinin tam güne dönüşmesi, ancak bir sonraki yüzyılda gerçekleşmiştir. 1908 yılında, New England'daki bir değirmen, beş günlük çalışma haftasını başlatan ilk Amerikan fabrikası oldu.
- 8
Bu fabrikada, Yahudi işçilerin dinî nedenlerle cumartesi günleri çalışmaması ve pazar günü çalışmaları, fabrika yönetimi tarafından anlayışla karşılanıyordu. Ancak bu durum, Hıristiyan çoğunluktan bazılarını rahatsız etti.
- 9
İki günlük haftasonunun yerleşmesi
Zamanla, değirmen Yahudi işçilerine iki günlük bir hafta sonu sunarak diğer fabrikalar için bir örnek teşkil etti. Büyük Buhran, ekonomik zorluklar sırasında iki günlük hafta sonunun pekişmesine yol açtı; daha kısa çalışma saatleri, işsizliğin bir çözümü olarak değerlendirildi.
-
- 10
Teknolojik değişimler ve çalışma süreleri
Yaklaşık bir yüzyıl sonra, teknolojik gelişmeler fabrikaların yerini almıştı. Ancak, Büyük Buhran sonrasında beş günlük çalışma haftası temel bir kavram olarak kalmaya devam etti. 1965'te bir Senato alt komitesi, Amerikalıların 2000 yılı itibarıyla haftada yalnızca 14 saat çalışacağını öngörmüştü.
- 11
Öncesinde, 1928 yılında John Maynard Keynes, teknolojik ilerlemenin 100 yıl içinde haftalık çalışma süresini 15 saate indireceğini yazmıştı. Bu öngörüler, gelecekte çalışma hayatında önemli değişimlerin olabileceğini gösterirken, haftalık çalışma süresinin evrimi devam etmektedir.
- 12
Geçmişten günümüze çalışma süreleri
Çalışma haftası son 3 milyon yılda büyük ölçüde değişti...
- Taş Devri Avrupası'nda (3,3 milyon yıl önce) avcı-toplayıcı (yedikleri her şeyi bulup yakalayan): Yılın her günü, günde üç ila beş saat.
- Roma İmparatorluğu'nda işçi (MÖ 27 - MS 476): Günde altı saat, yılın yarısında her gün çalışıp diğer yarısında izinli olmak.
- 14. yüzyılda Aztek İmparatorluğu'nda işçi: Günde dokuz saat, haftada dört gün.
-
- 13
- 17. yüzyılda işçi: Günde 10 saat, haftada 6 gün. Ancak, yılda 90 dinlenme günü ve 39 dini bayram hakkı vardı, bu yüzden yılın sadece 185 günü (yarım gün) çalıştılar.
- 18. yüzyılın ortalarında vasıfsız işçi: Günde 11 saat, haftada 4 gün. Ayrıca yılda 53 kutsal tatile hakları vardı.
- 19. yüzyılın ortalarında fabrika işçisi: Günde 16 saat, haftada altı gün. Bu, 19. yüzyılın sanayi devrimini karşılamasıyla önceki yüzyıldan değişti.
