Habertürk
    Takipde Kalın!
      Günlük gelişmeleri takip edebilmek için habertürk uygulamasını indirin
        Haberler Ekonomi Sosyal Güvenlik Soru cevap SON DAKİKA GELİŞMESİ! İhbar ve kıdem tazminatı alacaklar dikkat! Süre değişti - Sosyal Güvenlik Haberleri

        12 YIL ÖNCE İŞTEN AYRILAN TAZMİNAT DAVASI AÇAMAZ

        Soru: 1970 doğumluyum. SSK başlangıcım 1992. e-Devlet’te 2023’te emekli olabileceğim yazıyor. 200 günü BAĞ-KUR’da, kalanı SSK’da olmak üzere 5000 prim günüm bulunuyor.2003 yılında çalışmaya başladığım Ankara’daki bir ilçe belediyesinde, baskılar dolayısıyla 2006 yılında istifa etmek zorunda kaldım. Benim gibi geçici işçi olanlar, benden 2 ay sonra kadroya alındılar. İşsizim ve mağdur durumdayım. Bir çıkış yolu bulabilir miyim acaba? Belediyeyi mahkemeye verip tazminat alabilir miyim? Emeklilik için 2023’ü doldurmak zorunda mıyım? Görevime geri dönme durumum var mı? (Nihat Ç.)

        REKLAM

        Yanıt: Nihat Bey, tez zamanda işe girmenizi dilerim. Emeklilik için 25 yıl sigortalılık, 5600 prim günü ve 53 yaşa tabisiniz. 2023’ten önce emekli olamazsınız.

        Belediyeye dava açarak tazminat alma hakkınız bulunmuyor. Daha önce tazminat alacaklarında zaman aşımı süresi 10 yıl iken 2017 yılında yapılan değişiklik ile 5 yıla indirildi. Buna göre, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, iş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminatlar için 5 yıllık zaman aşımı uygulanıyor. 12 Aralık 2017 tarihinden önce sona eren iş sözleşmelerinden kaynaklanan zaman aşımı süreleri işlemeye devam ediyor. Ancak, zaman aşımı süresinin henüz dolmamış kısmı, 12 Ekim 2017 tarihinden itibaren 5 yılı aşamaz. Örneğin, 31 Aralık 2009 tarihinde sona eren bir iş sözleşmesinde tazminatlar yönünden zaman aşımı 31 Aralık 2019 tarihinde sona erer. 31 Aralık 2015 tarihinde sona eren bir iş sözleşmesinde ise zaman aşımı süresi 12 Ekim 2022 tarihinde dolar.

        Diğer taraftan, iş akdini kendiniz feshetmiş olduğunuz için dava açmış olsaydınız, istifaya zorlandığınızı kanıtlamanız gerekirdi.

        REKLAM

        Bu aşamada belediye kendi inisiyatifi ile yeniden işe alabilir ama sizin tazminat veya işe iade davası açma hakkınız bulunmuyor.

        KAMU BANKALARINDA ÇALIŞANLAR İŞÇİ Mİ MEMUR MU?

        Soru: Çalıştığım bir kamu bankasında bazı arkadaşlarımız hakkında, talepleri olmadığı halde emeklilik nedeniyle işten çıkış işlemi yapıldı. Gerekçe olarak 2017 yılında yayımlanan genel mektubu gösterdiler. Genel mektupta, 55 yaşını dolduranlar ile yaş + çalışma süresi 85’i aşanların, 5 aylık brüt ücret tutarında iş sonu tazminatı ödenerek işten çıkartılacağı belirtiliyor. İşten çıkartılanlara hem emekli ikramiyesi hem kıdem tazminatı ödendi. Bunun yanında 5 brüt ücret tutarında iş sonu tazminatı ödendi ancak gelir vergisi kesintisi yapıldı. İş sonu tazminatı, karşılıklı anlaşma (ikale sözleşmesi) olmamasına rağmen tek taraflı yapılmış ve kesintilerle ödenmiştir.

        Bu çalışanlar işçi mi yoksa memur mudur?

        Eğer işçi iseler haksız yere çıkartıldıkları için ihbar tazminatı talep edebilirler mi?

        İş sonu tazminatıyla ilgili vergi iadesi için dava açma süresi geçmiş ise zararın karşılanması için doğrudan bankaya dava açılabilir mi?

        Dava hangi mahkemede açılmalıdır? (Bahar A.)

        REKLAM

        Yanıt: Bahar Hanım, öncelikle kamu bankalarında çalışanların statüsü ile ilgili sorunuzdan başlayalım. Devlet Personel Başkanlığı (DPB), 23 Ekim 2015 tarihinde Öz Banka, Finans ve Sigorta Çalışanları Sendikası’nın bu konudaki sorusu üzerine görüş yazısı yayımladı. Yazıda, Ziraat, Halk ve Emlak Bankası’nda görevli personelin, özel hukuk hükümlerine tabi oldukları belirtildi. Kamu bankalarının anonim şirkete dönüştürülmesini düzenleyen 4603 sayılı kanunun 2. maddesinin 4. fıkrasında, banka personelinden uygun görülenlerin istekleri halinde, emeklilik statüleri devam etmek üzere özel hukuk hükümlerine göre çalıştırılabilecekleri hükmü bulunuyor. DPB’nin yazısında, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu ile ilgileri devam eden personelin özel hukuk hükümlerine göre çalışacakları sürelerin kazanılmış hak aylıklarında değerlendirileceği ve emeklilik işlemlerinde 5434 sayılı kanun hükümlerinin uygulanacağı belirtildi. Ayrıca, özel hukuk alanında istihdam rejiminin 4857 sayılı İş Kanunu’nda düzenlendiğine dikkat çekildi.

        Bu durumda, devlet bankasından çıkartılan işçi için ihbar tazminatı ödenmesi gerekir. İşten çıkartılanlar, 4857 sayılı Kanun’un iş güvencesi hükümlerinden yararlanarak işe iade davası açabilir. Nitekim, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun esas numarası 2018/41 olan 2018/768 sayılı kararında Ziraat Bankası’ndan atılan bir kişinin işe iade talebi kabul edildi. Banka işe başlatmadı ama işe başlatmama tazminatını ödedi.

        Kamu bankası çalışanlarının davayı iş mahkemelerinde açması gerekir.

        İş sonu tazminatıyla ilgili vergi iadesi konusuna gelince… Bu konuda 27 Mart 2018 tarihi milattır. Bu tarihten sonra tahsil edilen vergilerden iade söz konusu değil. Bu tarihten önce, adı ne olursa olsun karşılıklı sonlandırma veya ikale sözleşmesi kapsamında yapılan ödemeler için vergi iadesi alınabilir. Bu konuda beş yıllık zaman aşımı süresi uygulanmaktadır. 2019 yılının sonuna kadar başvuran kişi, 2014 yılı ve sonrası döneme ilişkin vergi iadesini isteyebilir.

        REKLAM

        EN YÜKSEK AYLIK ALABİLECEK ŞEKİLDE EN ERKEN NASIL EMEKLİ OLURUM?

        Soru: 05.10.1989 doğumluyum. 01.07.2008 tarihinde sigorta girişim bulunuyor. Daha sonra geçirdiğim hastalık dolayısıyla yüzde 72 oranında engelli raporum var. Halen çalışmaktayım ve ikinci derece vergi indiriminden yararlanıyorum. Prim gün sayım 3287, mevcut brüt maaşım 6100 TL. En yüksek emekli maaşı olabilecek şekilde en erken ne zaman emekli olabilirim? (Nail Ç.)

        Yanıt: Nail Bey, işe giriş tarihiniz itibarıyla yüzde 72 engelli raporuyla 18 yıl sigorta ve 4000 prim günüyle emekli olabilirsiniz. 1 Ekim 2008 tarihinden önce çalışmaya başlayan SSK’lı engellilere yaşlılık aylığı bağlanırken, aylık bağlama oranı 5400 gün üzerinden hesaplanan orandan az olamaz. Dolayısıyla, 4000 gün üzerinden emekli olduğunuzda 5400 gün prim ödemiş kabul edilerek, emekli 5400 gün üzerinden bağlanır. Prim gününüzü doldurmaya yaklaşık iki yıl kalmakla birlikte, emekli olmak için sigortalılık süresini dolduracağınız 2026 yılını beklemek zorundasınız.

        REKLAM

        YEDEK SUBAYLIK SÜRELERİ NASIL BİRLEŞTİRİLİR?

        Soru: Temmuz 1980 doğumluyum ve SSK işe başlangıç tarihim Mart 2005. Sigortalığım aktif olarak devam ediyor ve son yıllarda primlerim tavandan, yani 19 bin 188 TL üzerinden ödenmekte. 2015 yılında 9 ay yedek subay olarak görev yaptım. Emekli Sandığı’ndaki yedek subay günlerini SSK’ya aktarmak için bir işlem yapmam gerekir mi? Bana avantaj veya dezavantajı ne olur? Lise yıllarımda 20 günlük iki defa yaz stajları yaptım, benzer şekilde üniversite dönemlerinde de iki dönem staj yaptım. Şu an 60 yaş olan emeklilik tarihimi öne çekmek için bu staj dönemleri dikkate alınabilir mi? Böyle bir şey mümkünse ne yapmalıyım? (Özgür B.)

        Yanıt: Özgür Bey, yedek subaylık döneminin birleştirilmesi için işyerinizin bağlı olduğu sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine dilekçe verebilirsiniz.270 günlük (9 aylık) yedek subaylık süresine 68 gün ilave edilir ve toplam 308 gün hizmet sürenize eklenir. Yedek subaylık sürelerinin eklenmesi, emekli aylığınızı artırır. Primlerinizin tavandan yatırılması emeklilik aylığınız açısından çok iyi. Bu açıdan şanslı küçük bir azınlık içinde yer alıyorsunuz. Ancak, uzun vadeli sigorta primi yatırılmayan gerek lise gerek üniversite dönemindeki staj süreleri emeklilik yaşınıza etki etmez.

        REKLAM

        SSK BAŞLANGICI BAĞ-KUR’DA DİKKATE ALINIR MI?

        Soru: 1989 yılında 90 gün SSK, 1994 Şubat’tan başlayan 14 ay Emekli Sandığı ve 1995 Haziran’dan başlayarak devam eden BAĞ-KUR’um var. Ne zaman emekli olabilirim ve SSK başlangıcımı sigorta başlangıcı yapabilir miyim? (Süha T.)

        Yanıt: Süha Bey, 23 Kasım 1989 tarihinden önce işe başladıysanız SSK’dan emeklilikte 25 yıl sigorta, 5450 prim günüyle 51 yaşında emekli olabilirsiniz. BAĞ-KUR’dan emekliliğinizde 1 Haziran 2002 tarihi itibarıyla 25 yılı doldurmaya kalan süreye bakılır. BAĞ-KUR’daki hizmet başlangıcınız SSK ve Emekli Sandığı’ndaki prim günleriniz kadar, yani 17 ay geri çekilir. Böylece hizmetiniz 1993 Ocak ayında başlatılır. Bu durumda 1 Haziran 2002 tarihi itibarıyla 25 yılı doldurmaya kalan süreniz 15 yıl 6 aydan fazla olacağı için BAĞ-KUR’dan 54 yaşında emekli olabilirsiniz.

        9000 günü doldurmakta problem yaşıyorsanız, BAĞ-KUR’lu çalışmayı bırakıp 4/a’lı çalışmaya başlayarak en az 1261 gün bu statüde çalışırsanız, SSK’dan 51 yaşında emekli olabilirsiniz. Yaş farkının bu kadar yüksek olduğu durumlarda 4/b’den 4/a’ya geçmek için önceden planlama yapmak gerekiyor. Örneğin sizin durumunuzda 51 yaşını doldurmaya 4 yıl kala 4/b’yi (BAĞ-KUR’u) bırakıp, 4/a’lı (SSK) çalışmaya başlandığında 3 yıl daha erken emekli olma hakkı doğar. Tabii bunu yaparken muvazaalı işlemlerden kaçınmak gerektiğini hatırlatmak isterim. Çalışmadığı halde bir işte çalışıyor gösterilmek “sahte sigorta” olarak kabul ediliyor ve hem sigortalı açısından hem de işyeri açısından riskli. Emekli olsanız bile bu süreler ileride geçersiz sayılır, işverene de yüklü para cezaları uygulanır.

        REKLAM

        NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?

        Soru: 2005 yılında SSK’lı çalışmaya başladım, 450 gün primim var. 2009 yılında yüzde 46 engelli raporum var. 2010 yılında normal statüde memur oldum ve halen devam etmekteyim. 2014 yılında aldığım raporum ise yüzde 52 oranlı ve henüz kuruma bildirmedim. Bu şartlarda ne zaman emekli olabilirim? (İsa T.)

        Yanıt: İsa Bey, raporunuzda çalışma gücünüzü yüzde 52 oranında kaybettiğiniz yazıyor ise SSK’dan 20 yıl sigorta, 4400 prim günüyle, 4/c’li (Emekli Sandığı) olarak ise 16 yıl sigortalılık ve 4320 prim günüyle yaşa bakılmaksızın emekli olabilirsiniz.

        Şurada Paylaş!
        Yazı Boyutu

        GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ

        Habertürk Anasayfa