Hidrokarbon nedir, ne işe yarar? Hidrokarbon nerelerde kullanılır?
Hidrokarbon nedir? Hidrokarbon nerelerde kullanılır? soruları gündemde. Geçtiğimiz gün Cumhurbaşkanı Erdoğan "Cuma günü bir müjde vereceğiz" açıklaması yapmış ve peş peşe iddialar gelmişti. O iddialardan en güçlüsü Karadeniz'de hidrokarbon rezervi bulunduğuna yönelik. İşte hidrokarbon ile ilgili detaylar...
Hidrokarbon, bugün Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklayacağı 'müjde' öncesinde gündeme geldi. Bloomberg News, bazı uzmanlara dayanarak Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın vereceği müjdenin "Karadeniz'de hidrokarbon rezervine rastlanması" olduğunu iddia etti. Peki hidrokarbon nedir?
HİDROKARBON NEDİR?
Hidrokarbon, sadece karbon ve hidrojen CxHy atomlarından oluşan kimyasal bileşiklerin genel adı. Örneğin metan, bir karbon ve dört hidrojen atomundan oluşan bir hidrokarbondur.
Sadece karbon ve hidrojen atomları ihtiva eden organik bileşikler. Hidrokarbonlar çok çeşitlidir. Birçok üyesi endüstriyel bakımdan önemlidir. Örneğin metan tabii gazların temel maddesidir. Benzin hidrokarbonlar karışımı olduğu gibi benzen, naftalin ve asetilen de birer hidrokarbondur. Hidrokarbonlar teorik bakımdan da önemlidir. Çünkü organik bileşiklerin birçok sınıfının sistematik olarak adlandırılmasında hidrokarbonların adlandırılması esastır.
HİDROKARBON TİPLERİ
Hidro karbonlar yapılarına bağlı olarak alifatik, aromatik ve alisiklik bileşikler olarak sınıflandırılır. Alifatik ve alisiklik bileşikler de doymuş ve doymamış olarak sınıfandırılır. Doymuş hidrokarbon, mümkün olan en çok hidrojen ihtiva eder ve karbonlar birbirlerine bir elektron çiftinin meydana getirdiği tek elektron bağı ile bağlıdırlar. Doymamış hidrokarbonlarda ise karbonlar birbirlerine çift veya üç bağ ile bağlanmışlardır. Alifatik hidrokarbonlar, hidrojen atomlarının bağlı olduğu düz veya dallanmış karbon zincirlerinden meydana gelmiştir.
Doymuş alifatik hidrokarbonlar
Bunlara alkanlar veya parafinler de denir. Genel formülü CnH2n+2'dir (n: karbon sayısı). Alkanlar bir homolog seri meydana getirir ki bu seride birbirini takip eden bileşikler arasında (CH2) kadar fark vardır. Bu fark nedeniyle homolog (aynı) seri oluştururlar. Karbon sayısının Latincesinin sonuna (AN) eki getirilerek adlandırılır. Bileşikler birbirine yakın benzerlik gösterir.
Karbon sayısı birden ona kadar olan alkanlar metan, etan, propan, bütan, pentan, hekzan, heptan, oktan, nonan ve dekan şeklinde adlandırılır. Dört karbonlu hidrokarbonlardan itibaren izomeri (kapalı formülü aynı, açık formülü farklı olma) olayı başlar.
Alkanlar doymuş olduklarından sadece yer değiştirmesi tepkimesi verirler, yanarlar. Genel yanma tepkimeleri:
CnH2n+2+3n+1/2 O2>nCO2+(n+1)H2O +enerji
Bu olay aynı zamanda alkanların yükseltgenmesi manasına da gelir.
Doymamış hidrokarbonlar
Bu sınıfa olefinler sınıfı da denir. Bu sınıfta hiç olmazsa iki karbon arasında çift bağ vardır. Karbon sayısının latincesinin sonuna EN ve İLEN eki getirilerek adlandırılır. Çift bağın hangi karbonlar arasında olduğunu belirtmek için rakam kullanılır. Bu rakam çift bağın bağlı olduğu karbonlardan ilkine aittir. SP2 hibritleşmesi yaparlar. Birbirini takip eden iki alkan molekülü arasında CH2kadar fark vardır. Homolog seri oluştururlar.
Alkenler oldukça aktiftir. Doymamış karbonlara hidrojen, halojen ve diğer bazı bileşikler katılır. Genel formülleri CnH2n'dir.
Alkinler
Doymamış diğer hidrokarbon grubudur. Karbonlardan bir çiftinin arasında üç bağ vardır. Karbon sayısının Latincesinin sonuna İN eki getirilerek adlandırılır:
Alkinler kimyasal olarak alkenlere göre çok daha aktiftir. Genel formülü CnH2n-2'dir.
Aromatik hidrokarbonlar
Aromatik hidrokarbonlar bir veya daha çok benzen halkası ihtiva ederler. Benzen halkasının yapısı çok çeşitli şekilde gösterilmiştir.
Birinci formül açık formül olup bağlanma şekillerini, karbon ve hidrojen sayılarını göstermektedir. 2 ve 3 numaralı formüller ise basitleştirilmiş benzen formülüdür.
Benzen halkasına çeşitli grupların girdirilmesi ile çeşitli bileşikler elde edilir. Toluen, ksilen, naftalin gibi misaller vermek mümkündür.
