Harcamaları gider gösterip vergi iadesi alabilirsiniz

Mesajın ikale sözleşmesinden elde ettiğim kazançla ilgili olduğunu düşünüyorum. İnternette yaptığım araştırmada, ikale tazminatının belli bir tutara kadar kısmının vergiden muaf olduğuna dair yazınıza rastladım. Başka bir yerde de görmedim. Ne yapmalıyım? (Tamer T.)

Maliye Bakanlığı size iki nedenle böyle bir mesaj göndermiş olabilir. Birincisi ikale tazminatı, ikincisi ise aynı yıl içinde birden fazla işverenden aldığınız ücretle ilgili olabilir. Önce ikale tazminatından başlayalım.

İş akdinin işçi ve işveren arasında varılan anlaşma kapsamında sona erdiği hallerde ödenen tazminatların tamamı daha önce vergiye tabi tutuluyordu. 2018 yılında çıkartılan kanun ile değişikliğe gidildi. Kanuni düzenlemenin ayrıntıları 303 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde düzenlendi. Tebliğe göre, karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi ödemelerin, o tarih için belirlenen kıdem tazminatı tavanına kadar olan kısmı gelir vergisinden istisna tutulur. İstisna tutarının hesabında, kıdem tazminatı olarak yapılan ödemeler de dahil edilir.

Kıdem tazminatı tavanı 6 aylık dönemler halinde belirlenmektedir. 2021 yılında kıdem tazminatı tavanı 1 Ocak – 30 Haziran tarihleri arasında 7 bin 638.96 TL, 1 Temmuz – 31 Aralık 2021 tarihleri arasında da 8 bin 284.51 TL olarak uygulanmıştır. İşyerindeki çalışma sürenize göre hesaplanacak tutara kadar olan ikale tazminatı vergiden istisna edilir. İstisna tutarı aşan kısım ise o tarihte tabi olduğunuz vergi tarifesi üzerinden gelir vergisine tabi tutulur.

Örneğin, ayrıldığınız işyerindeki çalışma süreniz 5 yıl diyelim. İş akdinin fesih tarihi ise 30 Haziran 2021 veya öncesi olsun. Bu durumda, size kıdem tazminatı ve / veya ikale sözleşmesi kapsamında yapılan ilave tazminatın (7.638.96 X 5 yıl) 38 bin 194.80 TL’ye kadar olan kısmı vergiden istisna tutulur. Bu tutarı aşan kısım ise 2021 yılı haziran sonunda tabi olduğunuz oran üzerinden vergilendirilir.

Şimdi ikinci yönüyle değerlendirelim. 2021 yılında birden fazla işverenden ücret geliri elde edenlerin ikinci ve sonraki işverenlerden aldıkları ücret geliri 53 bin lirayı aşanların bu ayın sonuna kadar beyanname vermesi gerekir. İkinci işveren serbestçe belirlenebilir. Örneğin, haziran ayına kadar çalıştığınız işverenden aldığınız brüt ücret toplamı 60 bin lira, temmuz – aralık döneminde çalıştığınız işveren veya işverenlerden aldığınız ücretler toplamı ise 53 bin lirayı aştı ise beyanname vermelisiniz. 53 bin lira hesabını yaparken önce brüt ücretinizden yüzde 15 oranında sigorta primi ve işsizlik sigortası primini düşmelisiniz. Prim düşüldükten sonra kalan tutar 53 bin lirayı aşıyorsa, yıl içinde aldığınız brüt ücretlerinizin toplamı üzerinden beyanname vermelisiniz.

Beyanname doldururken 2021 yılında kendiniz veya aile fertleri için yaptığınız eğitim ve sağlık harcamaları ile hayat ve şahıs sigorta primlerini gider olarak gösterebilirsiniz. Eğitim sağlık harcamalarınızın, brüt ücretinizin yüzde 10’una kadar olan kısmı, sigorta primlerinin de yarısı kazançtan indirilir. Bu şekildeki harcamalarınız varsa ilave vergi ödemek yerine vergi iadesi de alabilirsiniz.

KENDİ İSTEĞİ İLE İŞTEN AYRILANLAR KIDEM TAZMİNATINI ALABİLİR Mİ?

10.10.1980 doğumluyum. İş hayatıma Ocak 2005’de bir devlet hastanesinde asistan hekim olarak başladım. Bu zaman zarfında aralıksız olarak muhtelif kamu ve özel hastanelerde çalıştım. An itibari ile Kasım 2016’dan bugüne bir belediyeye bağlı sağlık kurumunda uzman hekim olarak görev yapmaktayım. Eğer bugün kendi isteğim ile istifa edersem kıdem tazminatımı almaya hak kazanabilir miyim? İstifa dilekçemi bu durumda nasıl düzenlemem gerekir? (Hüseyin M.)

Durumunuzu emekli ikramiyesi ve kıdem tazminatı olarak ayrı ayrı değerlendirmek gerekir. Memurluktan ayrıldıktan sonra SSK veya BAĞ-KUR statüsünde çalışanların hizmet birleştirmesi suretiyle emekli olmaları halinde, kamudaki sürelere ait emekli ikramiyesi ödenebilir. Bu şekilde hizmet birleştirmesi ile emekli olanların kamudaki hizmet sürelerine karşılık ikramiye alabilmeleri için kıdem tazminatı almaya hak kazanacak şekilde memuriyetinin sona ermesi gerekir. Kendi isteğiyle istifa ederek memuriyetten ayrılanlar hizmet birleştirmesi yaparak emeklilikte ikramiye alamaz. Ancak, hizmet birleştirmesi yapmış olmakla birlikte kamudaki hizmet süresi tek başına emekli olmaya yeterli olanlar ikramiyelerini alabilir. Siz şu ana kadarki memuriyetiniz için ikramiye alamazsınız.

Özel hastanelerdeki çalışmaların karşılığı kıdem tazminatını kendi isteğiniz ile istifa ettiğinizde alabilmek için iş akdini haklı nedenle feshetmeniz gerekir. Örneğin ücretinizin eksik ödenmesi veya hiç ödenmemesi, fazla mesai ücretlerinizin verilmemesi gibi durumlar haklı fesih sebebidir. Bunun dışında emeklilikten önce kıdem tazminatı alabilmek için yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirmeniz gerekir. 8 Eylül 199 sonrası ilk defa sigortalı çalışmaya başlayan 4/1-a statüsündeki kişiler ya 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim gününü, ya da 7000 prim gününü doldurduklarında kıdem tazminatı alıp ayrılabilirler.

Ocak 2005’ten beri kesintisiz çalıştınız ise 4500 günü tamamlamışsınızdır. 25 yıllık sigortalılık süresini 2030 yılında dolduracaksınız. Ancak, boşluk olmadan çalışırsanız 2025 yılında kamu ve özel sektör toplamı olarak 7000 prim gününü doldurduğunuzda son çalıştığınız işyerindeki kıdem tazminatınızı alıp ayrılabilirsiniz.

Prim gününüz 4500 ile 7000 arasında kalırsa, 25 yıllık sigortalılık süresini dolduracağınız 2030 yılından itibaren kendi isteğinizle ayrıldığınız işyerinden kıdem tazminatı alabilirsiniz.

Yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirerek kıdem tazminatı alabilmek için iş akdini feshetmeden önce Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) kıdem tazminatı yazısı alınmalıdır. Bu yazıyı işverene vererek kıdem tazminatını talep edip ayrılabilirsiniz.

SGK’dan bu yazıyı almadan iş akdini feshedenler ise kıdem tazminatı haklarını kaybederler.

3600 GÜNÜ TAMAMLAMIŞ OLANLAR EMEKLİ AYLIĞI BAĞLATABİLİR Mİ?

Ben 1.5.1986’da SSK’lı olarak işe girdim. Mart 2022 sonu itibarıyla 2617 SSK ve 983 isteğe bağlı günüm olacak. 09.05.2022’de 58 yaşında olacağım. Emeklilik dilekçesi verebilir miyim? Gün tam 3600 oluyor, bunun üzerine ilave olarak isteğe bağlı ödeme yapmam gerekir mi? (Selma Ç.)

Prim gün sayınız doğru ise 3600 günü tamamlamış olduğunuz için ilave prim ödemenize gerek yok. Emin olmak istiyorsanız emeklilik tarihiniz gelmeden bağlı bulunduğunuz sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine yazılı sorarak sormak suretiyle kaç gün priminiz olduğunu teyit edebilirsiniz.

Prim gününüz tam 3600 ise 10 Mayıs’tan itibaren ay sonuna kadar emeklilik dilekçesi verdiğinizde 1 Haziran’dan geçerli olmak üzere emekli aylığı bağlanır.

KHK İLE İHRAÇ EDİLENLER EMEKLİ İKRAMİYESİ ALABİLİR Mİ?

SGK’nın emekli ikramiyesi kararına ilişkin haberinizi okudum. Yaptığınız habere çok sevindim. Babam 1996’da polislik mesleğine başladı. 2020 yılında KHK ile görevinden ihraç edildi. Meslekte 22 yılını doldurdu, 5 yıl 6 ay yıpranma payı bulunuyor. 2022 Şubat sonunda emekli maaşının bağlanması talebiyle SGK’ya başvurduk ancak ikramiye için herhangi bir başvuruda bulunmadık. Emekli ikramiyesinin ödenmesi için bir dilekçeyle başvurmamız gerekir mi, süreç nasıl işliyor? (Melik E.)

Babanız yıpranma ile birlikte 25 yıllık hizmet süresi koşulunu doldurmuş bulunuyor. Kamudaki çalışma süreleri tek başına emekli aylığı bağlanmasına yettiği için emekli ikramiyesini alabilir. Emeklilik işlemlerini yapan SGK birimine doğrudan başvurarak talepte bulunmalıdır.