Piyasalarda resesyon ve enflasyon endişeleri
Yurt içinde bugün gözler Merkez Bankası'nın faiz kararında olacak. Merkez'in faize dokunması beklenmezken enflasyona yönelik vereceği mesajlar takip edilecek. Bu esnada dolar bu sabah 16.35, Euro ise 17.45 liranın üzerini gördü. Dolar/TL'deki aylık yükseliş yüzde 10'u aştı. Küresel piyasaların gündemini ise enflasyon, başta Fed ve ECB olmak üzere merkez bankalarının enflasyona cevabı ve sıkılaşmayla gelebilecek resesyona yönelik endişeler meşgul etmeyi sürdürüyor. Resesyon endişesi borsalarda önemli düşüşlere imza attı. Son olarak ABD'de dün Nasdaq yüzde 2.3 geriledi. Son 1 ayda Nasdaq'taki düşüş yüzde 13.4'ü bulurken, S&P 500 aylık olarak yüzde 8.2, Dow Jones ise yüzde 6.2'lik kayıp yaşadı. Davos'taki Dünya Ekonomi Forumu'nda da resesyon ihtimali konuşuldu
Piyasaların gündemini son haftalarda olduğu gibi bu hafta da enflasyon ve resesyon korkuları belirlemeye devam ediyor.
Yurt içinde dolar bugün 16.35 lirayı aştı. Böylece son 1 ayda dolar/TL yüzde 10.6 yükselmiş oldu. Euro/TL ise bugün 17.45 lirayı aştı. Euro bu hafta Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde'in son yayımladığı yazısında kullandığı ifadelerin etkisiyle diğer para birimleri karşısında yükseldi.
Lagarde yayımlanan blog yazısında "ECB tahvil alım programı kapsamındaki net alımların üçüncü çeyreğin başında bitmesini bekliyorum. Bu, ileriye dönük rehberliğe uygun olarak temmuz ayında yapacağımız toplantıda bir faiz artışına izin verecek" ifadelerini kullandı.
NİSAN SAKİN GEÇMİŞTİ
Dolar nisan ayında aslında nispeten yatay bir seyir izlemişti. Nisan başında 14.68 liradan işlem gören dolar ay sonunda 14.85 liraya çıkmıştı. Nisan ayında doların ana para birimleri karşısındaki performansını gösteren dolar endeksi 98.37 seviyesinden 103.23'e kadar yükselmişti. Dolar endeksinin yüzde 5'lik yükselişinin yanında dolar/TL'deki artış yüzde 1.1 ile sınırlı kalmıştı.
ENDEKS 20 YILIN ZİRVESİNİ GÖRDÜ
Dolar endeksi 13 Mayıs'ta 104.88 ile 20 yılın zirvesine yükseldi. Bugün ise Euro'nun güçlenmesinin etkisiyle 102.10'a geriledi. Mayıs ayında dolar/TL'de ise nisandaki yatay seyrin ardından önemli bir hareketlilik yaşandı. 4 Mayıs'ta 14.73 seviyesinde bulunan dolar/TL, 5 Mayıs'ta nisan ayı enflasyon verilerinin açıklanmasının ardından yönünü yukarı çevirdi.
ENFLASYONDA YÜKSELİŞ
TÜİK verilerine göre enflasyon nisan ayında aylık yüzde 7.25, yıllık olarak ise yüzde 69.97 yükseldi. Bu yükselişte özellikle enerji ve gıda fiyatlarındaki artış etkili oldu. Ulaştırma grubunda fiyatlar yıllık yüzde 105.86 artarken bu grubu yüzde 89.10 ile gıda ve alkolsüz içecekler takip etti.
Türkiye'de yıllık enflasyonun seyri(%):
Beklentilerin üzerinde gelen bu enflasyon verisinin ardından ertesi hafta 9 Mayıs'ta dolar 15 lira sınırını aştı. Bu yükseliş doların küresel olarak güçlenmesine paralel olarak gerçekleşti. Kur geçen haftayı 15.85-16 lira aralığında geçirse de 16 lira sınırı bu hafta aşıldı. Dolar/TL bugün 16.23 lirayı gördü.
GÖZLER MERKEZ'DE OLACAK
Yurt içi piyasalarda gözler bugün Merkez Bankası Para Politikası Kurulu'nun açıklayacağı faiz kararında olacak. 2021 yılı Eylül ayından Aralık ayına kadar 500 baz puanlık indirimle politika faizini yüzde 14'e indiren 4 toplantıda ise faize dokunmadı. Bugün de farklı bir karar çıkması beklenmiyor.
AA Finans'ın 17 ekonomistin katılımıyla gerçekleştirdiği ankette ekonomistlerin tamamı politika faizinin yüzde 14'te sabit bırakılacağını öngördü. Benzer şekilde Reuters anketine katılan 15 ekonomistin de tamamı faizlerin sabit bırakılacağı görüşünü bildirdi. Analistler bugün bir sürpriz beklenmediğini ancak PPK metninde özellikle enflasyonla ilgili değerlendirmelerin takip edileceğini belirtti.
TCMB'nin faizi sabit bırakması beklenirken dünyada başta Fed olmak üzere merkez bankalarının atmaya başladığı ve dozunun yükselmesi beklenen sıkılaşma adımları gündemi belirliyor. Küresel olarak enflasyon Rusya'nın Ukrayna'yı işgal girişiminin de etkisiyle uzun yılların zirvesini gördü. Savaş, gıda ve enerji fiyatlarını yükseltirken koronavirüs sebebiyle zarar gören tedarik zincirlerinde de yeni bozulmalara yol açtı.
40 YILIN EN YÜKSEK SEVİYELERİ
İngiltere'de yıllık enflasyon nisan ayında yüzde 9 ile 40 yılın zirvesine yükseldi. Mart ayında benzer şekilde ABD'de de enflasyon yüzde 8.5 ile 40 yılın zirvesine yükselmişti. Bu ülkede tüketici fiyatlarındaki yıllık artış nisanda yüzde 8.3'e gerilese de gıda fiyatlarındaki yükselişin beklentileri aşması sebebiyle öngörülen düşüş sağlanamadı. Beklenti nisanda enflasyonun yüzde 8.1'e gerilemesi yönündeydi.
Nisanda 19 ülkeli Euro Bölgesi'nde de yıllık enflasyon yüzde 7.5 ile rekor seviyeye yükseldi. Enerji fiyatlarının yıllık olarak yüzde 38 artması bu rekoru getirdi.
FED'DEN 22 YIL SONRA BİR İLK
Artan enflasyonlara karşı Fed faiz artırımlarına başladı. Fed 4 Mayıs'ta 2000 yılından bu yana ilke kez 50 baz puanlık bir faiz artırımına giderek politika faizini yüzde 0.75-1 aralığına çekti. Fed mart toplantısında da politika faizinde 25 baz puanlık artışa gitmişti.
'DAHA AGRESİF' HAREKET EDEBİLİR
Fed'in son kararının ardından açıklamalarda bulunan Fed Başkanı Jerome Powell aslında bir sonraki toplantıda 75 baz puanlık bir faiz artırımının masada olmadığını belirtmişti. Ancak Powell'ın açıklamalarına rağmen piyasalar Fed'in yükselen enflasyon karşısında beklenenden daha sert adımlar atabileceğini fiyatlamaya başladı. Powell da 17 Mayıs'ta yaptığı son açıklamada enflasyon baskılarının azaldığına ve enflasyonun düştüğüne dair net ve ikna edici kanıtlar görmeleri gerektiğini belirterek, "Bunu göremezsek, o zaman daha agresif hareket etmeyi düşünmemiz gerekecek" diye konuştu.
İNGİLTERE'DE ÜST ÜSTE DÖRT ARTIRIM
Enflasyon endişeleri sadece Fed değil dünya genelinde bir çok merkez bankasının faiz artırımına gitmesine yol açtı. İngiltere Merkez Bankası son toplantısında 25 baz puanlık faiz artırımına giderek politika faizini yüzde 1'e yükseltti. Böylece Banka, son 4 toplantısında faiz artırım kararı almış oldu.
TÜM DÜNYAYA YAYILDI
Artırım rüzgarına gelişmekte olan ülkeler de katıldı. Brezilya Merkez Bankası son toplantısında politika faizi olan Selic oranını 1 puan artışla yüzde 12.75'e yükselttiğini duyurdu. Bankanın geçen yıldan bu yana yaptığı faiz artışı ise 10.75 puana ulaştı.
Kanada, Avustralya ve Hindistan gibi önemli ekonomilerde de merkez bankaları üst üste faiz artırım karalarına imza attı.
RESESYON ENDİŞELERİ
Merkez bankalarının attığı bu sıkılaşma adımları resesyon endişelerini beraberinde getirdi. ABD'li finans devi Goldman Sachs'ın Yönetim Kurulu Başkanı Lloyd Blankfein geçen hafta yaptığı açıklamada, ABD'de resesyonun çok yüksek bir risk olduğuna dikkat çekerek, şirketlerin ve tüketicilerin bu ihtimale hazır olması gerektiği uyarısında bulundu.
DAVOS'UN DA GÜNDEMİNDE
Resesyon endişeleri Davos'ta başlayan geleneksel Dünya Ekonomik Forumu (WEF) zirvesine de damga vurdu. Zirve açılışında konuşan WEF Başkanı Borge Brende küresel büyümenin yavaşladığına işaret ederek "Bu çok zayıf toparlanmanın yeni bir resesyonla sonuçlanmamasını sağlamalıyız. Yeni bir resesyonla mücadele edecek çok az cephanemiz var. Yeni bir resesyon işsizliğin ve yoksulluğun artması demek" ifadelerini kullandı.
'AVRUPA'DA İHTİMAL DAHA YÜKSEK'
Davos'ta düzenlenen bir panelde konuşan Paypal CEO'su Dan Schulman ise "Bence Avrupa'da bir resesyon ihtimali ABD'den daha yüksek. Olasılık yüzde kaç söylemek istemem çünkü dürüst olmak gerekirse bilmiyoruz. Bence bu savaşın ne kadar süreceğine ve tedarik zincirindeki güvene bağlı olarak değişecek. Fed yumuşak inişi becerebilir mi belli değil. Ancak belirsizliğin boyutu uzun süredir görmediğimiz bir seviyede" ifadelerini kullandı.
ENDİŞELER BORSALARI VURDU
Artan enflasyon ve merkez bankalarının buna cevabı sonucu yükselen resesyon endişeleri borsalarda da düşüşlere yol açıyor. Son olarak dün ABD'de teknoloji devlerinin yer aldığı Nasdaq Bileşik endeksi yüzde 2.35 geriledi. S&P 500 ise yüzde 0.81 düştü.
Son 1 ayda Nasdaq'daki düşüş yüzde 13.4'ü bulurken, S&P 500 aylık olarak yüzde 8.2, Dow Jones ise yüzde 6.2 geriledi. Benzer kayıplar Avrupa'da da yaşandı. Gösterge kabul edilen Eurostoxx 600 bir ayda yüzde 2.8 geriledi.
NASDAQ BAŞKANINDAN DEĞERLENDİRME
Nasdaq Başkanı Adena Friedman Davos'ta katıldığı panelde piyasalarda son yaşananları değerlendirdi. Friedman aslında sistemde yatırım yapabilir tonlarca para olduğuna dikkat çekerek "Ancak eğer tüketici güveni düşmeye devam eder, piyasalar oynaklık göstermeyi ve yatırımcıya güven veremezse bu kendi kendine resesyona yol açabilir" ifadelerini kullandı.
ŞİRKET KÂRLARINI ETKİLİYOR
Sadece makro ekonomik veriler değil şirket bilançolarının detayları da enflasyon ve resesyon endişelerinin körüklenmesine yol açtı. ABD'nin en büyük perakende zinciri Walmart önceki hafta, ilk çeyrekte satış gelirlerinin yüzde 2.4 artarak 141.6 milyar dolara ulaştığını açıkladı. Ancak firmanın kârı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 25 düşüşle hisse başına 1.30 dolar oldu. Walmart CEO'su Doug McMillon sonuçlarla ilgili yaptığı değerlendirmede "Sonuçlar beklenmedik ve olağandışı ortamı yansıtıyor. ABD'deki enflasyon seviyesi, özellikle de gıda ve enerjideki artışlar, marj ve faaliyet giderleri üzerinde beklediğimizden fazla baskı yarattı" ifadelerini kullandı.
Walmart'ın yanında bir başka perakende devi Target da benzer şekilde ilk çeyrekte satışlarının yüzde 4 artmasına rağmen net kârının yüzde 52 düştüğünü açıkladı. Target CEO'su Brian Cornell de "Düşük kârlılığa yol açan beklenmedik yüksek maliyetlerle karşılaştık" değerlendirmesinde bulundu. Target'dan yapılan açıklamaya göre tüketiciler artan enflasyon nedeniyle televizyon gibi daha pahalı ürünleri daha az almaya başladı. Stoklarda kalan ürünler zarar olarak yazıldı.
Özellikle bu iki devin açıklamaları geçen hafta ABD borsalarındaki olumsuz rüzgarları güçlendirdi.
