Emekli işçi kısa çalışma ödeneği hesabına yatırılsa bile almasın

Kıdem tazminatının tamamlayıcı emeklilik sistemine (TES) dönüştürülmesine ilişkin düzenlemenin 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe girmesi planlanıyor. Yasa bugün çıksa bile sizin mevcut kıdem tazminatınızı etkilemez. Ancak, yukarıda anlattığım gibi kendi isteğinizle ayrıldığınızda aranan koşulları yerine getiriyorsanız kıdem tazminatını alabilirsiniz.

İŞVERENİN ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARMA HAKKI NE ZAMAN SONA ERECEK?

İş yeri, 3 ay daha uzatılan işten çıkarma yasağının ardından faaliyetine devam ederse işverenin işçiyi ücretsiz izne çıkarma hakkı olacak mıdır? (İsmi saklı)

İşverenin işçiyi ücretsiz izne çıkarma hakkı, pandemi dolayısıyla iş hukukuna geçici olarak girdi. Normalde işveren, işçinin rızası olmadan işçiyi ücretsiz izne çıkartamaz. İş Kanunu’na eklenen geçici madde uyarınca, 17 Nisan’dan geçerli olmak üzere işçiyi işten çıkarma yasağı getirildi. Bu yasak süresince işverenin işçiyi ücretsiz izne ayırmasına da olanak sağlandı. İşten çıkarma yasağı 17 Temmuz’da sona erecek. Ancak yasağın 17 Ekim’e kadar uzatılması bekleniyor. Ücretsiz izin uygulaması da bu tarihe kadar uzatılacak. İşten çıkarma yasağının sona ermesiyle, işverenin işçiyi ücretsiz izne çıkarma yetkisi de kendiliğinden sona erecek.

İŞÇİ KISA ÇALIŞMA DÖNEMİNDE İŞTEN AYRILABİLİR Mİ?

Sigortalı çalışmaya 01.09.1998 tarihinde başladım. 1999’dan beri aynı iş yerinde çalışmaktayım. Bugün itibarıyla 7552 prim günüm bulunuyor. 2014 yılında, 5462 prim günüm olduğuna dair SGK’dan yazı almıştım. Fakat o tarihte kıdem tazminatını alıp ayrılmaktan vazgeçtim. Şimdi işverenim olan ortaklar ayrılıyorlar. “Her iki ortak ile de çalışmak istemiyorum” diyerek işten ayrılsam, 3600 gün yazım ile kıdem tazminatımı alabilir miyim? Şu anki çalıştığım firmanın ismi ortaklardan birinde kalacak, ben diğer ortağı seçsem 3600 gün ile işten ayrılma hakkım devam eder mi? (İsmi saklı)

İş yerinde nisan ayından beri zaman zaman kısa çalışma uygulaması yapılıyor. Kısa çalışma döneminde işveren işten çıkartamıyor, fakat işçi işten kendi rızası ile ayrılabiliyor mu? Ayrılırsa tazminat oranında bir değişiklik olur mu? (Fatma Y.)

Fatma Hanım, prim gününüzün 5462 gün olduğuna dair yazıyla kıdem tazminatı alamazsınız. SGK’dan ayrıca “Kıdem tazminatı” yazısı almalısınız. Bu yazıyı da işveren ile iş akdiniz devam ederken alıp, iş akdini feshetmeden önce işverene teslim edip kıdem tazminatınızı talep etmelisiniz.

Yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirmiş olduğunuz için SGK’dan yazıyı alabilirsiniz. Kıdem tazminatınızı almadan başka bir işte çalışmaya başlamayın.

Kıdem tazminatı ve diğer haklarınızı ortaklardan değil, şirketten alacaksınız. Şirketi devralan ortaktan ayrılıp diğer ortakla çalışmaya başlarsanız kıdem tazminatı ve diğer haklarınızı da yanınızda götürmüş olmazsınız.

Kısa çalışma döneminde işten çıkarma yasağı işveren için söz konusudur. İşçinin kendi isteğiyle işten ayrılmasına engel bulunmamaktadır.

İşten kendiniz ayrıldığınız için kıdem tazminatınızda bir değişiklik olmaz. Ancak, ihbar tazminatı alamazsınız. Çalıştığınız süre itibarıyla iki aylık ihbar tazminatı alma imkânınız var ama bunu ancak işveren sizi attığında alabilirsiniz. Tabii ihbar öneli karşılıklıdır. Sizin de işten ayrılacağınızı iki ay önceden işverene yazılı olarak bildirmeniz gerekir. Aksi takdirde siz ihbar tazminatı ödemek zorunda kalırsınız.

KISA ÇALIŞMADA TAM ZAMANLI ÇALIŞTIRILAN İŞÇİ İSTİFA EDEBİLİR Mİ?

Çalıştığım atölyede işveren 1.5 ay süreyle kısa çalışmaya başvurdu. Bu süre içinde tam zamanlı çalıştık. İşveren kısa çalışma ödeneğinin üzerini tamamlayarak maaşımızı ödedi ama sigorta primlerimiz eksik yatırıldı. İşverenime nasıl yaptırım uygulayabilirim, fesih hakkım var mıdır? (Soner A.)

Soner Bey, işverenin tam zamanlı çalıştırdığı işçi için kısa çalışma yaptırması yasal değil. Bunun işveren açısından yaptırımı, şikâyet konusu olduğunda ya da inceleme sonucunda bu durum tespit edildiğinde, işçilere ödenen kısa çalışma ödeneğinin faiziyle işverenden alınmasıdır.

Sizin açınızdan ise her ne kadar ücret kaybınız olmamış ise de sigorta primleriniz eksik yatırılmış olduğundan fesih hakkınız doğar. İşverene yazılı ihtar çekmek suretiyle iş akdinizi feshederseniz kıdem tazminatınızı alabilirsiniz.

EMEKLİ İŞÇİ KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALABİLİR Mİ?

Türk Silahlı Kuvvetleri’nden malul emekliyim. Altı yıldır belediye şirketinde işçi olarak çalışıyorum. İŞKUR başlangıçta emekli maaşı aldığım için kısa çalışmadan yararlanamadığımı bildirdi. Fakat bu ay İŞKUR’dan 3 aylık kısa çalışma ödeneğinin yatırıldığı bilgisi geldi. İŞKUR’a tekrar sorduğumda, işçi olarak kaydım olduğu için ödenek bağlandığı belirtildi. İŞKUR’un ödemediği kısmı belediye tamamlar mı? Ne yapmam gerekir? (E. Şahin)

Sayın Şahin, kanuna göre, emekli aylığı almakta olanlar kısa çalışma ödeneğinden ve pandemi dolayısıyla ücretsiz izne çıkartılanlar için getirilen nakdi ücret desteğinden yararlanamazlar. İŞKUR’dan ilk verilen bilgi doğru olmuş. Ancak, yanlışlıkla hesabınıza ödenek yatırılmış. İŞKUR’dan yersiz ödenek alındığı ileride tespit edildiğinde faiziyle geri alınır. Beş yıllık da zaman aşımı uygulanır. Hesabınıza yatırılan parayı almayın, işvereninizi ve İŞKUR’u yazılı olarak uyarın.

Kısa çalışma uygulamasında işverenin ücret ödeme yükümlülüğü, sadece ilk hafta için yarım ücret ödemekle sınırlıdır. İşçiyi çalıştırmadı ise bunun dışında işverenin ücreti tamamlama yükümlülüğü bulunmamaktadır.

İŞVEREN KENDİ İSTEĞİYLE İŞTEN AYRILAN İŞÇİYE NASIL TAZMİNAT ÖDEYEBİLİR?

Kendi rızasıyla işten ayrılmak isteyen personele şirket olarak tazminat ödemek istersek, bunu nasıl yapabiliriz? (Fatih A.)

Fatih Bey, işverenin kendi isteğiyle işten ayrılan işçiye tazminat ödemesinin önünde bir engel bulunmuyor. 28 Mart 2018 tarihinde yürürlüğe giren kanun uyarınca, bu tarihten itibaren iş akdini karşılıklı sonlandırma sözleşmesi kapsamında işçiye yapılan ödemelerin kıdem tazminatı tavanına kadar olan kısmı vergiden istisnadır. 2020 yılında kıdem tazminatı tavanı 6 bin 730 lira olarak uygulanmaktadır. Her yıla karşılık 6 bin 730 liraya kadar yapacağınız tazminat için gelir vergisi ödemezsiniz. Ancak, işçi kendi isteğiyle ayrıldığı için işsizlik maaşı alamaz.