Elamlar tarihi, başkenti ve özellikleri: Elam Uygarlığı kimdir, nerede kuruldu ve neyi buldu?

Elamlar; Mezopotamya'nın güneydoğusunda hüküm sürmüş olan önemli bir uygarlıktır. Bölgedeki kentler üzerinde hakimiyet kurarak tarih sahnesinde yerini alan Elamlar kimdir? Mezopotamya'daki Sümer varlığına son vererek tarım alanlarının denetimini ele geçirmeyi başarmış olan Elam uygarlığı nerede kuruldu? Elamlar Türk mü? Tarihi kaynaklarda günümüz İran toplumunun da temeli sayılan Elamlar nerede yaşadı? Ayrıntılar içeriğimizin devamında…

Giriş: 14.03.2023 - 15:42 Güncelleme: 14.03.2023 - 15:42

Güzel sanatlarda ileri bir tekniğe sahip olan Elamlar neleri icat etti? İşte Elam uygarlığı tarihi hakkında bilinmesi gereken tüm detaylar.

Elamlar Kimdir?

M.Ö. 3000 ile M.Ö. 646 yılları arasında Güneydoğu Mezopotamya coğrafyasında yaşamış olan Elamlar Sami kökenli bir kavimdir. Önemi ticaret yolları üzerinde bulunan Elam coğrafyasının bu özelliği, bölgede Elam uygarlığının doğmasına büyük bir olanak sağlamıştır. Tarihleri boyu Sümerler ve Akadlarla birçok savaşa girmiş olan Elamlar, dönem dönem bu devletlerin egemenliklerini de tanımak zorunda kalmıştır.

Sümerler ile uzun yıllar süren savaşların neticesinde Sümerlere ait olan Ur şehri, M.Ö. 2280 yılında Elamlar tarafından yağmalanmış ve şehirdeki Sümer hakimiyetine son verilmiştir. Bölge 60 yıl boyunca Elam hâkimiyetinde kaldıktan sonra yeniden kurulan Sümer birliği bir kez daha, M.Ö. 2115 senesinde Elamlar tarafından ortadan kaldırılmıştır.

REKLAM

Elam Uygarlığı, M.Ö. 12. yüzyıldaki Şuturki Hanedanlığı döneminde en parlak çağını yaşamıştır. Bu dönemde Babil üzerine büyük bir sefer düzenlenmiş ve Babil İmparatorluğu ağır bir yenilgiye uğratılmıştır. Bu zaferden sonra Hammurabi Kanunlarının işlendiği yazıt Elam ülkesine getirilmiştir.

Peki, Sümerleri tarih sahnesinden silecek ve Babil’i savaş meydanında mağlup edecek kadar önemli bir medeniyet kurmuş olan Elam uygarlığı nasıl yok oldu? Elamlar, Asurlular tarafından M.Ö. 646 senesinde gerçekleştirilen bir seferle yıkılmışlardır.

Son olarak, Elamlar Türk mü sorusu cevabı en çok merak edilen sorulardan bir tanesidir. Fakar Elamlar hakkında elde edilen veriler, Elamların Türk olduğuyla alakalı herhangi bir kanıt sunmamaktadır.

Elamlar Özellikleri

Yaklaşık 2500 sene boyunca Mezopotamya’da varlığını sürdürmüş olan Elamlar özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Sami kökenli bir kavimdir.
Sümerleri ortadan kaldırdıktan sonra Sümer kentlerine hakim olmuşlar ve Sus şehrini başkent ilan etmişlerdir.
Elam Uygarlığı, Güneydoğu Mezopotamya’da kurulmuştur.
Elamlar kendilerini Enzan Susunka olarak adlandırmışlardır. Elam kelimesi ise Sami dilinde Yüksek Ülke anlamına gelmektedir.
Merkezi bir imparatorluk kurmak yerine, şehir devletleri şeklinde bir yönetim anlayışı benimsemişlerdir.
Sümer ülkesini istila etmelerinin altında yatan ana sebep, tarım arazilerine sahip olmak istemeleridir.
Zengin yeraltı kaynaklarına sahip olan Elamlar ayrıca doğudan batıya uzanan önemli ticaret yollarını kesişim noktasında yer almışlardır. Bu özellikleri sebebiyle tarihleri boyunca birden fazla saldırıya uğramışlardır.
Bilim ve teknikte geri kalmış olmalarına rağmen, güzel sanatlar, süsleme, madencilik ve çömlekçilik alanında önemli gelişmeler sağlamışlardır. Sanattaki bu seviyeleri ve vermiş oldukları eserler, Elamlar neyi buldu? sorusuna cevap olarak gösterilebilir.
Sümerler gibi çivi yazısını kullanmışlardır ancak alfabeleri ve kullandıkları rakamlar Sümerlerden farklıdır. Bu kendilerine özgü olan dil ve kültürleri sebebiyle Elam dili uzmanlar tarafından İzole Dil olarak değerlendirilmektedir.
Tarım ülkenin en önemli ekonomik kalemidir.
Orduya önem vermişlerdir.
Aile bağlarına verilen önem çok fazladır. Ata – kardeş – oğul esasında bu bağlılığın yalnızca ölüm ile bozulabileceğini inanılırdı.
Elam Uygarlığı, günümüz İran toplumunun temeli olarak kabul edilmektedir.
Ahiret inancına uygun düşen birçok tanrılı bir dini inançları bulunmaktadır. Çeşitli putlar, ruhlar ve şamanlar bu inancın merkezinde yer almaktaydı.
En büyük tanrılarına Şuşinak ismini vermişlerdir. Elam dininde her bir tanrı bir heykelle ifade edilir ve her şehrin farklı bir tanrısı olurdu.
Elam uygarlığının inşa etmiş olduğu en önemli eser, bugün İran sınırları içinde yer alan Çoğa Zenbil Zigguratıdır.
Elam uygarlığına, M.Ö. 7. yüzyılda Asurlular tarafından son verilmiştir.

Haberi Hazırlayan: Kubilay Kos

GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ