Dikkat! 2025 yılında her 4 çocuktan birinde olabilir! En önemli nedeni açıklıyoruz...
2025 yılında dünya genelinde toplumun yarısı obeziteli bireylerden oluşacak. Öngörüler aynı yıl her 4 çocuktan birinin obeziteli olacağını gösteriyor. Bu gerçek, obezitesi olan çocuk ve gençlerde ciddi hastalıklarla daha erken karşılaşılması ve yaşam süresinin kısalması anlamına geliyor. Obezite çocukluk çağında tek gen bozukluklarına veya hormon bozukluklarına bağlı olarak da gelişse, en önemli nedenin "basit ekzojen obezite" adı verilen çevresel faktörler olduğuna dikkat çekiliyor. Habertürk Sağlık Yazarı Ceyda Erenoğlu'nun haberi.
Obezite çocuklarda ve ergenlerde hem Türkiye'de hem de dünyada sıklığı giderek artan önemli bir sağlık sorunu. Çocukluk çağı obezite oranı son 40 yılda 8 kat artmış olup artmaya devam ediyor. Günümüzde tüm dünyada 5 yaş altı 39 milyon çocuğun; 5-19 yaş arası ise 124 milyon çocuk veya gencin obezitesi veya fazla kilolu olması gerçeği korkutuyor. Uzmanlar, Covid-19 pandemisi sonrasında bu artışın hızlandığına dikkat çekiyor. 2025 yılında dünya genelinde toplumun yaklaşık yüzde 50'sinin obeziteli olacağı öngörülüyor. Bu öngörüye göre 2025 yılında her 4 çocuktan 1'inin de obeziteli olma ihtimali çok yüksek.
EN BÜYÜK SORUMLU ÇEVRESEL FAKTÖRLER
Sağlık Bilimleri Üniversitesi İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Eğitim Araştırma Hastanesi Başhekimi ve Çocuk Endokrinoloji ve Metabolik Hastalıklar Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Behzat Özkan, "Obezite çoğunlukla birçok genin ve çevresel faktörün birlikte etki etmesi ile oluşur. Çocuk ve gençlerde obezitenin en önemli nedeni çevresel faktörlerdir ve bu faktörlerin etkisi obezite oluşumunda başat rol oynamaktadır. Bu gruba 'basit ekzojen obezite' adı verilir. Obezite çocukluk çağında tek gen bozukluklarına (monogenik obezite) veya hormon bozukluklarına bağlı (endokrin obezite) olarak da gelişebilir. Ancak bu bozukluklar tüm obez olguların çok küçük bir kısmını oluşturur" diyor.
EKZOJEN OBEZİTE
Ekzojen obezite; hareketsizlik, hatalı beslenme alışkanlıkları, televizyon ve bilgisayara aşırı zaman ayırmanın neden olduğu inaktif yaşam gibi çevresel faktörlerden kaynaklanan bir obezite tipi olarak tanımlanıyor. Modern yaşamın getirdiği beslenme alışkanlıklarıyla yağların ve karbonhidratların fazla miktarda tüketilmesi ile çocuk ve gençlerin fiziksel aktiviteden uzak olmaları mücadele edilmesi gereken sorunların başında geliyor.
BAŞARININ ANAHTARI AİLENİN ELİNDE
Sorunun çözümünde multidisipliner yaklaşım büyük önem taşıyor. Prof. Dr. Behzat Özkan, "İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi olarak Sağlık Bakanlığı tarafından kamuda tescilli tek obezite merkeziyiz. Kliniğimizde takip ettiğimiz obezitesi olan çocuk ve gençlerimizin ekibimizdeki doktorlar tarafından yapılan muayene sonrası diyetisyen ve psikolog görüşmeleri sağlanıyor ve eşlik edecek hastalıklar açısından tetkikleri yapılıyor. Bu noktada en büyük görev ailelere düşüyor. Obezite ile mücadelede ailenin tutumu ve kararlılığı başarıyı getiren en önemli faktörlerdir. Çocuk ve gençlerde obezite ve ilişkili hastalıkları önlemek için destekleyici ortamlar oluşturulması, sağlıklı beslenme için seçenekler sunulması ve fiziksel aktivite imkanlarının artırılması şarttır. En büyük sorumluluk, çocuğun bakımından sorumlu olan ve gün içinde en çok zaman geçirdiği kişiye aittir. Anne babalar boşansalar veya ayrı yaşasalar bile çocuklarına gerekli ilgiyi göstermeleri, yeterli önlemleri alıp uygun ortamları oluşturmaları durumunda obezite gelişiminin önemli ölçüde azalacağı göz ardı edilemeyecek bir gerçektir" diyor.
ŞEHİR ÇOCUKLARINDA TEHLİKE DAHA BÜYÜK
Prof. Dr. Behzat Özkan, obezitenin Türkiye'de özellikle şehir çocuklarında önemli bir sağlık sorunu olduğuna dikkat çekiyor. Bu sorun en çok sosyoekonomik düzeyi yüksek toplumlarda teknolojinin gelişmesine bağlı olan fiziksel aktivite yetersizliği ve beslenme alışkanlıklarının değişmesinden kaynaklanıyor. (dengesiz ya da aşırı beslenme) ve obezitenin "esas" çevresel nedenini oluşturuyor. Sosyo-ekonomik düzeyi düşük toplumlarda ise uygun gıda bulma olanaklarının kısıtlı oluşunun bireyleri tek yönlü beslenmeye yönlendirmesi de obezite sıklığında artışa yol açıyor.
ANNE SÜTÜ İLE BESLENMEYENLERDE OBEZİTE ORANI 2 KAT FAZLA
Yapılan birçok çalışma anne sütü alan bebeklerin obez olma olasılıklarının, anne sütü almayan bebeklere oranla daha düşük olduğunu gösteriyor. Anne sütü ile beslenmemiş obezitesi olan çocuklardaki obezite oranının, anne sütü ile beslenmiş olanlardan 2 kat fazla olması dikkat çekiyor. Obezitesi olan anne babaların çocukları yüksek riskli grupta bulunuyor. Ebeveynden birinin (anne veya baba) obezitesi varsa risk yüzde 40, ebeveynlerin her ikisinin de obezitesi olması durumunda risk yüzde 70'e çıkıyor.
ÇOCUK VE GENÇLERDE YAŞA BAĞLI OBEZİTE RİSKİ
Erken çocukluk döneminde obezitesi olan bireyin yetişkinlikte de obezitesi olma riskine yönelik bilimsel veriler obezitesi olan çocukların yüzde 30'unun, obezitesi olan gençlerin ise yüzde 80'inin erişkin yaşa ulaştıklarında da obeziteli bireyler olduğunu gösteriyor. Obezite ile hipertansiyon, kalp-damar hastalıkları, diyabet, eklem sorunları, karaciğer yağlanması, bazı kanser türleri, solunum yetmezliği ve endokrin bozukluklar (erken ergenlik, adet düzensizlikleri, polikistik over sendromu, infertilite) gibi birçok hastalık arasında sıkı bir ilişki olduğu ve obez bireylerde bu sorunlarla daha erken karşılaşıldığı için yaşam süresinin kısaldığı belirtiliyor.
AİLELERE ÇOCUKLARI İLE İLGİLİ ÖNERİLER
*Çocuğunuzun yağ ve şeker içeren gıda tüketimini azaltın.
*Meyve ve sebzelerin yanında baklagiller, kepekli tahıllar ve kuruyemiş tüketmesini sağlayın.
*Sağlıklı beslenme seçenekleri oluşturun.
*Düzenli spor imkanı yaratın (günde en az 30-40 dakika ve yaşamın her döneminde)
*Telefon, tablet, bilgisayar ve oyun konsollarının aşırı kullanımına izin vermeyin.
*Bu önlemleri sadece çocuğunuz için değil aile olarak da benimseyin.
