Böbrek taşları olanlar neler yapmalıdır?
En sık karşılaşılan sağlık sorunlarından biri de böbrek taşı ya da böbrek kumu oluşumudur. Böbreklerde ciddi ağrılara neden olan bu hastalık, erkeklerde daha sık görülür. Peki, böbrek taşı belirtileri ve tedavi yöntemleri nelerdir?
Böbreklerde oluşan taş oluşumu sadece böbrekleri değil, farklı organları da etkileyebilir. Böbrek taşınız varsa dikkat etmeniz gerekenler ve tedavi yöntemleri nelerdir?
BÖBREK TAŞLARI KONUSUNDA HER ŞEY
Böbrek taşları, böbreklerde oluşan sert minerallerin birikmesiyle oluşan küçük kristal parçacıklardır. Bu taşlar, idrar yolunu tıkayarak şiddetli ağrılara neden olabilirler. Böbrek taşları dünya genelinde oldukça yaygın bir durumdur ve etkilenen kişiler için rahatsızlık ve sıkıntıya yol açabilir.
BÖBREK TAŞI BELİRTİLERİ
Böbrek taşları uzun bir süre boyunca hiç belirti vermeyebilir. Ancak, aniden başlayan sırt ve karın bölgesinde ağrı, böbrek taşının en büyük göstergelerinden bir tanesidir. Taşlar idrar yoluna doğru hareket ettiğinde bazı durumlarda belirti vermeden ya da çok az belirtiyle vücuttan atılabilir. Ancak, daha büyük taşların varlığı böbrek, üreter, mesane ya da üretrada idrar birikimine yol açabilir. Bu noktada, böbrek taşı kendisini yukarıda bahsedilen ağrıyla gösterir.
İlerleyen durumlarda taşların idrar yolunu tıkaması hâlinde daha ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir.
Böbrek taşının sık karşılaşılan belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Sırtta kaburgaların alt kısmında ağrı
- Alt karın bölgesine yayılan ağrı
- İdrarda yanma ve acı
- Mide bulantısı
- Kusma
- İdrarın yapısı, rengi ve yoğunluğunda değişiklik (bulanık, kötü kokulu idrar)
- İdrarda kan
Enfeksiyon varlığında ateş ve üşüme de bu belirtilere eşlik edebilir.Böbrek taşları çoğunlukla vücutta herhangi bir hasar oluşturmadan idrar yoluyla atılırlar. Ancak, tekrarlayan ve idrar yoluyla atılamayan taşlar için tedavi gerekebilir.
BÖBREK TAŞI NEDEN OLUR?
İdrarda pek çok farklı atık bulunur. Bu atıkların az miktarda sıvı içinde yoğunlaşması hâlinde, atıklar giderek kristalize hâle gelir ve bu durum da böbrek taşlarının oluşumuna sebebiyet verebilir. Çoğunlukla bu atıklar idrarla birlikte atılır ve taş oluşumu gerçekleşmez. Ancak, risk faktörlerinin varlığında ve sıvı alımının gerekenden az olduğu durumlarda, böbrek taşlarının oluşumu hızlanır ve taşlar bir noktadan sonra idrar yolundan geçemeyecek büyüklüklere ulaşabilir ve hatta idrar yolunu tıkayabilir. Bu taşları oluşturan kimyasallar kalsiyum, oksalat, üre, sistin, ksantin ve fosfattır.
Böbrek taşlarının oluşumunda birkaç faktör etkili olabilir:
- Sıvı alımı: Yeterli miktarda su içmemek, idrarda konsantrasyon artışına ve böbrek taşı oluşumuna yol açabilir. Bol miktarda su içmek, böbrek taşlarını önlemek için önemlidir.
- Beslenme: Oksalat ve kalsiyum gibi maddelerin aşırı tüketimi böbrek taşlarının oluşumunu artırabilir. Özellikle bazı gıdalarda bulunan oksalat (ıspanak, çikolata, çay vb.) böbrek taşlarının oluşumuna katkıda bulunabilir.
- Genetik faktörler: Ailede böbrek taşı geçmişi olan kişiler, böbrek taşı oluşma riski altında olabilirler.
- Diğer tıbbi durumlar: İdrar yolu enfeksiyonları, böbrek fonksiyonlarında bozukluklar, gut hastalığı gibi bazı sağlık sorunları böbrek taşlarının oluşumunu kolaylaştırabilir.
BÖBREK TAŞI TEŞHİSİ NASIL KONUR?
Böbrek taşı oluşumunda hastalarda bazı belirtiler görülür. Bu belirtiler doğrultusunda hastaların sağlık kuruluşlarını ziyaret ederek fiziksel muayeneden geçmesi gerekir. Bu muayenede doktorunuza hangi belirtilerin ortaya çıktığını bildirmeniz gerekir. Bu belirtiler doğrultusunda hastalardan kan ve idrar testi talep edilir. Bu işlemler sonucunda böbrek taşı oluşumu hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. Ancak bazı durumlarda bu işlemler yeterli olmayabilir. Bu durumda hastalardan tomografi ve ultrason görüntüleri talep edilir.
Hastanelerin ilgili alanlarından bu işlemleri yaptırmak mümkündür. İntravenöz ürogram ya da intravenöz piyoregram ile de böbrek taşı teşhisi konulması mümkündür. Daha sonrasında ise böbrek taşı analizi yapılarak hastanın tedavi sürecine başlanır.
KÜÇÜK BİR BÖBREK TAŞINI DÜŞÜRMENİN YOLLARI
Su tüketimini arttırın: Günde 2 ila 3 litre kadar içmek idrarınızı seyrelterek taş oluşumunu engelleyeceği gibi taşın düşmesini de hızlandıracaktır.
Ağrı kesici kullanın: Ağrı kesici ilaçlar taş düşerken yaşayacağınız rahatsızlığı azaltacağı gibi taşın böbrek kanalında neden olduğu ödemi de azaltarak taşın düşmesini kolaylaştırır.
Prostat ilaçları kullanın: Alfa bloker olarak bilinen bu ilaç tür ilaçlar üreterinizdeki kasları da gevşeterek böbrek taşını daha hızlı ve daha az ağrıyla düşürmenize yardımcı olur.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
4 mm’den küçük taşların %90’ı herhangi bir müdahale gerektirmeden kendiliğinden düşer. 4-7 mm arası taşların yarısı ve 8 mm’den büyük taşların ise nadiren kendiliğinden düştüğü söylenebilir.Böbrek taşı idrar yolunda harekete başlamışsa ve müdahaleye gerek kalmayacak kadar küçükse, hastalara bol su tüketmesi ve hareket etmesi tavsiye edilir.
Ağrı kesicilerle taşın düşmesi sırasında yaşanabilecek sorunların azaltılması hedeflenir. Ancak, 5 mm’den büyük taşlarda müdahale edilmesi ve doktora başvurulması gerekebilir.Ürolog, taşın yeri ve büyüklüğüne, hastanın sağlık durumuna ve yaşına göre gerekli müdahaleye karar verir. Çocuklarda ve yetişkinlerde benzer tedavi yöntemlerine başvurulduğu söylenebilir.
