Ağrısı boyna kadar giden el hastalığı: Karpal tünel sendromu
El bileğini çok kullanan biriyseniz, kilolarınızla baş edemiyorsanız, kontrol altına alamadığınız kronik bir hastalığınız varsa aklınızdan geçmeyen bir hastalığınız olabilir. Gazete okumak telefonla konuşmak, araba kullanmak, küçük cisimleri tutamamak gibi belirtileri olan Karpal tünel sendromu belki omuz ve boyun ağrınızın bile sorumlusudur
Karpal tünel sendromu, median sinirin el bileği seviyesinde, karpal tünelden geçerken sıkışması sonucu oluşan ve çok sık görülen bir problem. Habertürk’ten Ceyda Erenoğlu’nun haberine göre Karpal tünelin içerisinden median sinir, başparmak ve diğer dört parmağın sekiz adet bükücü kirişi olmak üzere toplam 10 anatomik oluşum geçiyor. Bu anatomik yapılardaki herhangi bir volümetrik artıştan basıya en duyarlı olan median sinir etkileniyor ve ortaya karpal tünel sendromu olarak adlandırılan klinik tablo çıkıyor. İstanbul Florence Nightingale Hastanesi El Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Türker Özkan, Karpal tünel sendromunun nedeninin genellikle belirsiz olduğunu söylüyor ve sinir üzerindeki basıncın birkaç şekilde ortaya çıkabileceğine dikkat çekiyor.
BU BELİRTİLERLE ORTAYA ÇIKIYOR
*Parmakları büken kirişlerin çeperlerinin şişmesi, eklem çıkıkları, kırıklar, yumuşak doku tümörleri, kanal hacmini daraltan damar ve problemleri
*Artrit vb durumlar
*Bileği uzun süre bükülü tutmak
*Doğumsal nedenler ve gebelikte olduğu gibi vücutta sıvı birikimi tünelde daralmaya ve karpal tünel sendromu benzeri belirtilere yol açabiliyor. Bu belirtilerin doğum sonrasında sıklıkla ortadan kalktığına dikkat çekiliyor.
EL BİLEĞİNİ ÇOK KULLANANLARIN TEHLİKESİ
Karpal tünel içerisindeki basıncın, normal el bileğinde 7 - 8 mmHg olduğu belirtiliyor. El bileğinin içe ve dışa doğru bükülmesi sırasında karpal tünel 2 - 3 kat arası daralıp kanal içerisindeki basınç 90 mmHg’ya kadar yükselebiliyor. Kanal içerisinde uzun süre devam eden 30 mmHg civarındaki basınç, şikayetlerin başlaması için yeterli oluyor. Bu nedenle el bileğini çok kullanan kişilerde karpal tünel sendromuna daha sık rastlanıyor. Bunun dışında Karpal tünel sendromu; şeker hastalığı, tiroid hastalıkları, romatoid artrit, gut ve aşırı şişmanlık gibi durumlar ile özellikle 30-60 yaş grubu kadınlarda daha sık görülüyor. Soruna her iki el bileğinde de rastlanabiliyor.
KARINCALANMA VE UYUŞMA DA YAPIYOR
Karpal tünel sendromu bazen dirseğe, kola, hatta omuza ve boyuna doğru yayılabilen ağrı, yanma, karıncalanma ve uyuşma yakınmaları ile beraber ortaya çıkıyor. Uyuşukluk ve karıncalanma genellikle başparmak, işaret parmağı, orta parmak ve yüzük parmağında oluyor. Belirtiler genellikle gece görülüyor ve araba kullanmak, gazete okumak, telefonla konuşmak gibi günlük aktiviteler sırasında artıp insanın günlük yaşam kalitesini etkileyebiliyor. Çok şiddetli olgularda, kalıcı duyu kayıpları gelişip, “tenar kas erimesi” adı verilen, başparmağın tabanındaki kasların erimesi durumuyla karşılaşılabiliyor. Böyle durumlarda, başparmağın oppozisyon hareketi bozulup kavrama güçsüzleşiyor ve ince tutuşlarda sıkıntılar görülüyor. İleri dönemlerde, tedavi görmeyen hastaların şikayetlerine, ellerinden küçük cisimleri düşürme gibi belirtiler de eklenebiliyor.
Bazen başka hastalıkların belirtileri de Karpal Tünel Sendromunun belirtilerine benzeyebiliyor. Şikayetlerin gerçek nedeninin ortaya çıkartılması için, hekimin önereceği testlerle diğer problemlerin ekarte edilmesi gerekiyor. Bunlar, kas, bağ veya tendon hasarları,başparmak veya bilek artriti, kırıkla birlikte olan bilek hasarı, boyun omurgaları arasında sinir kökü sıkışması, şeker hastalığına bağlı diyabetik nöropati gibi sinir problemleri olarak sıralanıyor.
TIBBİ GEÇMİŞ İYİ SORGULANMALI
Bu sorunda hastaların tıbbi geçmişleri çok önemli bulunuyor. Genel tıbbi durum, hastanın elini nasıl kullandığı ve daha önce geçirilmiş kazaların sorgulanması olmazsa olmazlar arasında bulunuyor. Artrit veya kırık gibi diğer durumları ekarte etmek için röntgen kontrolü yapılması da gerekiyor. Gerekirse istenecek tetkiklere MR incelemesi ve kan tahlilleri de eklenebiliyor. Diğer muhtemel sinir hastalıklarını dışlamak ve karpal tünel sendromu tanısını kesinleştirmek için, Elektromyografi (EMG) ve elektriksel sinir ileti çalışmaları yapılması gerekiyor.
BELİRTİLER BAZEN CERRAHİ DIŞI YAKLAŞIMLAR İLE ORTADAN KALDIRILABİLİR
Diğer tıbbi durumların tanısını koyup tedavilerini yapmak, elin kullanım alışkanlıklarını değiştirmek ve el bileğini, median sinir üzerindeki basıyı kaldıracak şekilde atele almak yararlı bulunuyor. Gece yatarken atel kullanmak, uykuyu bölen belirtilerin azaltılmasına yardım ediyor. Ağrı kesici ve anti-enflamatuar ilaçların kullanılması, çok özel durumlarda sinir etrafındaki sişliği azaltmak için karpal tünele (nadir de olsa) uygulanacak bir steroid enjeksiyonu, bazı hastalarda belirtileri geçici de olsa ortadan kaldırabiliyor.
BELİRTİLER ÇOK ŞİDDETLİ İSE ÇÖZÜM CERRAHİ
Belirtiler çok şiddetli veya gerilemiyor ise cerrahi tedavi gerekiyor. Bu tedavi ile karpal tünelin tavanını oluşturan bağ kesilerek sinirin içinde bulunduğu kanalın hacmi genişletiliyor. Sinirin üzerindeki basınç azaltılarak median sinir doğrudan rahatlatılıyor. Ameliyatta kullanılan teknikler (açık veya kapalı) ve yapılacak ameliyat kesileri (klasik veya mini insizyonlar şeklinde) değişebiliyor. Hedefin tüm tekniklerde aynı olduğu belirtiliyor. Karpal tünel hacmini genişletmek, sinir üzerindeki basıyı direkt olarak azaltmak, büyültme altında sinire uygulanacak nöroliz işlemi ile siniri rahatlatmak asıl amaç olarak görülüyor.
TEDAVİYE ERKEN BAŞLAMAK ÇOK ÖNEMLİ
Tedaviye ne kadar erken başlanırsa, sonuç o kadar başarılı oluyor. Karpal tünel cerrahisi genellikle hastaneye yatış yapılmadan ayaktan uygulanan bir ameliyat olarak tanımlanıyor. Ameliyat genel veya bölgesel anestezi altında, kola pnömatik özel turnike uygulanarak, kansız ortamda ve büyütme altında gerçekleştiriliyor. Ameliyattan sonra el bileği, istirahat atelli pansuman ile sarılıyor. Ameliyat dikişleri ameliyatın 10 - 14 günleri arasında alınıyor. Hastanın atel kullanması ve güç gerektiren işlerden 4 - 6 hafta sakınması öneriliyor. Uyuşukluk ve karıncalanma, ameliyattan sonra (24 - 72 saat içerisinde) ani olarak geçebiliyor veya sinirdeki hasara bağlı düzelme süresi 6 - 12 ay sürebiliyor. Ameliyat yerindeki ağrı birkaç hafta devam edebiliyor. El ve el bileğindeki kas gücünün normale dönmesi ise birkaç ay alabiliyor. Özellikle çok ağır vakalarda, karpal tünel sendromunun belirtileri cerrahi tedavi sonrasında da devam edebiliyor. Ameliyat sonrası fizik tedavi uygulamaları ve sekonder cerrahi girişimlerinin gerekli olduğu hastalar görülebiliyor.
KORUNMAK İÇİN BUNLARI YAPIN!
*Mevcut kronik hastalıklarınızı kontrol altına almaya çalışın.
*El ve el bileklerinizi aşırı zorlayan işlerden kaçının. Mesleğiniz nedeniyle el ve parmaklarını aşırı kullanırken, (örneğin bilgisayar ve klavye kullanırken) bileğinizin uzun süre bükülü kalmamasına, ergonomik tasarlanmış fare, klavye ve ofis malzemesi kullanılmasına özen gösterin.
*Yaşam tarzınızda düzenli yürüyüş ve yüzmenin çok önemli ve etkili olduğunu unutmayın.
Spor, kardiyo egzersizleri ve yüzme vücuttaki yağ oranını ve ödemi azaltıp bütün dokulara giden kanlanmayı artırdığı için bileğimizdeki sinirlere de fayda sağlamakta ve karpal tünel sendromuna karşı güçlü bir koruma oluşturmaktadır.
*El bileğini aktif olarak kullanarak ağır spor ve egzersiz yapıyorsanız, ellerinizi ve el bileklerinizi koruyucu atel, bandaj ve özel olarak tasarlanmış eldivenler korumalısınız.
*Fazla kilonun zarar verdiği organlarımızdan birisinin de ellerimiz olduğunu ve aşırı kilolu kişilerde karpal tünel sendromuna daha sık rastlandığını hatırlayın. Bu nedenle ideal kiloda kalmaya özen gösterip B vitaminini ileri derecede kısıtlayan diyetlerden kaçının.
RİSKLİ KİŞİLERE ÖZEL EGZERSİZLER
Hastalığın oluşmasını ve ilerlemesini önlemek için, risk taşıyan kişilere özel egzersizler bulunuyor. Hastalıktan korunabilmek için gün içinde uzun süre aynı pozisyonda hareketsiz kalan el ve el bileğini belirli aralıklarla dinlendirmek ilk yapılması gerekenler arasında bulunuyor. Dairesel egzersizler yaparak eklemlerin rahatlatılması, sinir germe, sinir kaydırma ve tendon kaydırma egzersizlerinin de yararlı sonuçları oluyor.
