2024’te hangi ücret gelirleri için beyanname verilecek?
Ücret geliri elde eden mavi ve beyaz yakalı işçilerin kazançlarına ait vergiler genel olarak işverenlerince kesilerek vergi dairesine yatırılıyor. Ancak, yıllık kazancı belli tutarı aşanlar, yıl içinde iş değiştirenler, aynı anda birden fazla işverene bağlı çalışanlar mart ayında beyanname vermek zorundalar. Beyanname verenlerin bir kısmı ilave vergi ile karşı karşıya kalırken bir kısmı vergi iadesi alabiliyor. Peki, 2023'te ücret geliri elde edenlerden kimler bu yıl beyanname vermek zorundalar? Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, mavi ve beyaz yakalı işçiler tarafından düzenlenmesi gereken vergi beyannamesiyle ilgili merak edilenleri yazdı
Bir işverene bağlı olarak çalışan mavi ve beyaz yakalı işçiler kazandıkları para daha ceplerine girmeden vergisi işverence kesildiği için ne kadar vergi ödediklerini genellikle bilmezler. Bir önceki yıl belli tutarın üzerinde elde ettikleri kazanç üzerinden beyanname doldurmak zorunda olduğunu bilmeyenler vergi ve ceza sürprizleri ile karşı karşıya kalabiliyorlar. 2023 yılında ücretle çalışıp beyanname verme yükümlülüğü olanların 1 Mart - 1 Nisan 2024 tarihleri arasında beyanname doldurmaları gerekiyor.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
2023 yılında elde ettiği ücret gelirleri için bu yıl beyanname vermesi gereken ücretliler şöyle:
– Tek işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ve brüt ücreti 1 milyon 900 bin TL’yi aşanlar
– Birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde edenlerden, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı 150 bin TL’yi aşanlar
– Birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde edenlerden, birinci işverenden aldıkları ücret geliri dahil olmak üzere aldıkları ücretlerin toplamı 1 milyon 900 bin TL’yi aşanlar
– Ücretlerini yabancı bir ülkedeki işverenden doğrudan doğruya alanlar (İstisna kapsamında olanlar hariç)
– İstisnadan faydalanmayan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlileri
– Ücreti kesinti yoluyla vergilendirilmeyen, yukarıda sayılanlar dışında kalan kişiler
Geçen yıl tek işverene bağlı olarak çalışan ve ücretinden aylık vergi kesintisi yapılanlar, toplam ücretleri 1 milyon 900 bin lira ve altında kalırsa bu yıl beyanname vermeyecekler. Kira veya faiz geliri gibi diğer kazançları için beyanname vermek zorunda kalsalar bile ücret gelirlerini beyannameye dahil etmeyecekler.
Ücretinden aylık vergi kesintisi yapılmamış olanlar ise tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname verecekler. Ücret gelirlerinin yıllık beyannameye dahil edilmesi halinde, beyan edilen gelir için hesaplanan vergiden, geçen yıl ödenen gelir vergisi tutarı mahsup edilecek.
2023’TE İŞ DEĞİŞTİRENLER DİKKAT!
Aynı yıl içinde iş değiştirenler “birden fazla işverenden ücret geliri elde edenler” olarak kabul edilir. Bu nedenle, 2023 yılında iş değiştiren veya aynı işverene bağlı olsa bile aynı grup içinde şirket adı değişenlerin de belli koşullarda beyanname vermesi gerekiyor. Aynı anda birden fazla işverene bağlı olarak ücret geliri elde edenler de bu grupta değerlendirilir.
Buna göre, 2023 yılında iş değiştiren, grup içinde şirket adı değişen veya aynı anda birden fazla işverene bağlı çalışanlar, ikinci ve sonraki işverenden aldıkları ücretler toplamı 150 bin lirayı aşmışsa beyanname verecekler. Birinci işvereni seçme hakkı çalışana aittir.
Örneğin, 2023 yılında A işvereninden toplam 350 bin TL, B işvereninden 130 bin TL, C işvereninden 95 bin TL ücret alan bir işçi A işverenini birinci kabul eder. Diğer iki işverenden aldığı ücret 150 bin TL sınırını aştığı için bu yıl beyanname doldurmak zorundadır.
Burada bir parantez açalım, 2024 yılında birden sonraki işveren veya işverenlerden elde ettiği kazançlar toplamı 230 bin lirayı aşanlar gelecek yıl beyanname vermek zorunda kalacaklar.
PRİM KESİNTİLERİ DÜŞÜLEREK HESAPLAMA YAPILIR
Tekrar örneğimize dönecek olursak, birden sonraki işverenlerden elde edilen kazançlar toplamının 150 bin liralık beyanname sınırını aşıp aşmadığının tespitinde söz konusu brüt ücret üzerinden yüzde 15 oranında sosyal sigorta ve işsizlik sigortası primi kesintisinin düşülmesi gerekir. Örneğimizdeki işçinin birden sonraki iki işverenden elde ettiği brüt kazanç toplamı 130.000+95.000 TL olmak üzere 225 bin liradır. Bundan yüzde 15 oranında prim kesintisine karşılık 33.750 TL düştüğünde 191.250 TL kalır. Bu tutar 150 bin liralık beyanname sınırını aştığından, beyannamede üç işverenden alınan brüt kazanç toplamı olan 570.000 TL gösterilir.
Birden sonraki işverenlerden alınan kazanç toplamının beyanname sınırını aşıp aşmadığı tespit edilirken, varsa engellilik indirimi de dikkate alınır. Örneğin, 2023 yılında ikinci derece engellilere aylık 2.600 TL’den yıllık 31.200 TL vergi indirimi uygulandı. Bu durumda, örneğimizdeki kişi ikinci derece engellilik indiriminden yararlanıyorsa 31.200 TL tutarındaki engelli indirimi de uygulandığında birden sonraki işverenlerden elde edilen kazanç tutarı 160.050 TL olacağından, 2024 yılında beyanname vermesi gerekecek.
İLAVE VERGİ DE ÇIKABİLİR VERGİ İADESİ DE GELEBİLİR
Beyanname dolduran mavi ve beyaz yakalı işçilerden kimisi ilave vergi ödemek zorunda kalırken, geçen yılki bazı harcamalarını gider olarak gösterenler ise vergi iadesi alma hakkı elde edebilir.
Ücretle çalışanlar normalde eğitim, sağlık harcamalarını gider olarak gösteremez iken beyanname doldurduklarında gider gösterebilirler. Beyan edilen brüt gelirin yüzde 10’una kadar eğitim ve sağlık harcaması ile brüt gelirin yüzde 15’ini aşmamak şartıyla hayat ve şahıs sigorta primlerinin yarısını kazançlardan indirebilirler. Prim indirimi yıllık asgari ücret tutarını aşamaz.
Eğitim ve sağlık harcamalarının toplamı dikkate alınır. 2023 yılı brüt geliri toplamı 2 milyon TL olan kişi 200 bin liraya kadar eğitim ve sağlık harcamasını toplam kazançtan indirir. Örneğimizdeki işçi ise 2023 yılında 57 bin liraya kadar eğitim ve sağlık harcamasını indirme hakkına sahiptir.
Söz konusu giderler indirildikten sonra ödenmesi gereken vergi hesaplanır. Hesaplanan yeni vergi 2023 yılında ödenen vergiden düşük çıkarsa vergi iadesi hakkı doğar. Hesaplanan yeni vergi geçen yıl ödenen vergiden fazla ise bu kez aradaki fark kadar ilave vergi ödenmesi gerekir. İlave vergi mart ve temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenir.
HANGİ EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI GİDER GÖSTERİLEBİLİR?
Eğitim ve sağlık harcamalarının kazançtan indirilebilmesi için harcamaların Türkiye’de yapılması, gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle kanıtlanması, mükellefin kendisi, eşi veya çocuklarına ait olması gerekir.
Eğitim ve öğretim kurumları, anaokulu, kreş ve dershanelere eğitim amacıyla yapılan ödemeler, eğitim amaçlı kurs ücretleri, okul servis ücretleri, kitap ve kırtasiye harcamaları, öğrencilerin özel yurtlarda ve pansiyonlarda kalmaları durumunda ödenen tutarlar eğitim harcaması olarak gösterilebilir.
Yabancı ülkelerdeki eğitim kurumlarına yapılan ödemeler ile okullarda bedeli ayrı olarak tespit edilen yemek ücretleri, gelir veya kurumlar vergisine tabi olmayan okullara ödenen eğitim ücretleri ile devlet okullarına ödenen harçlar eğitim gideri kapsamında değerlendirilmez.
Vergi mükellefi olmadıklarından özel üniversitelere yapılan ödemeler, yabancı ülke olduğu için KKTC’deki üniversitelere yapılan ödemeler vergi indirimine dahil edilmez. Başka kentte okuyan çocuk için yapılan özel yurt ödemeleri gider kabul edilirken, kiralık daire harcamaları kabul edilmez.
Özel hastaneye yapılan tedavi harcamaları indirim konusu yapılırken, aynı tedavi için eczaneden alınan ilaç karşılığı yazar kasa fişi indirim konusu yapılamaz.
