Az tehlikeli iş yerlerindeki o ertelemeye çözüm önerisi
Elliden az çalışanı olan az tehlikeli iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülükler 2023 yılı sonuna kadar ertelendi. 2023 yılı beklenmeden kalıcı bir düzenleme için çalışma yapılacak. Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri İşletmecileri Derneği (OSGBDER), işverenin aynı il sınırlarındaki az tehlikeli iş yerlerinde 10'dan az çalışanı olması halinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme zorunluluğu aranmamasını önerdi. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberi
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 2013 yılında yürürlüğe girdi. Çok tehlikeli, tehlikeli ve 50’den fazla çalışanı bulunan az tehlikeli iş yerlerinde kanun kademeli olarak uygulamaya konuldu. Kanunun kamu kurumları ile 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli iş yerlerinde uygulanma tarihi başlangıçta 1 Temmuz 2016 olarak belirlendi. Ancak, yürürlük tarihi önce 2017’ye, sonra 1 Temmuz 2020 tarihine ertelendi. Son olarak da TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen mini istihdam paketiyle kamu kurumları ve 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli iş yerlerinde yürürlük tarihi 31 Aralık 2023 tarihine ötelendi. Erteleme kararı Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu (TESK), Türkiye Eczacılar Birliği (TEB), Türkiye Barolar Birliği (TBB), Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu (TŞOF), Türkiye Serbest Muhasebeciler Mali Müşavirler Odası (TÜRMOB) ve Türkiye Kuyumcu ve Saatçiler Odası gibi kurumlardan gelen talep üzerine alındı.
Kanun, iş sağlığı ve güvenliğini sağlamak üzere iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi istihdam edilmesini ya da bu amaçla kurulmuş bulunan ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden (OSGB) hizmet satın alınmasını öngörüyor. Kanun 50’den az çalışanı olan az tehlikeli iş yerlerinde 1 Temmuz 2020 tarihinde uygulanmaya başlasaydı 1-2 çalışanı bulunan az tehlikeli iş yerlerinin ayda ortalama 150-200 lira, 9 kişi çalıştıran az tehlikeli iş yerlerinin ise ayda 350-400 lira ödeyerek OSGB’lerden hizmet satın almaları gerekecekti.
SERTİFİKA ALAN İŞVEREN PARA ÖDEMİYOR
Kanuna göre, 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin işveren veya işverenin görevlendireceği bir vekil tarafından da yürütülmesi mümkün bulunuyor. Bunun için işveren ya da görevlendireceği bir çalışanın sadece 16 saatlik eğitim alması ve açılan sınavda başarılı olması gerekiyor.
Türkiye’de 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli iş yeri sayısı 1 milyon 80 bin, buralardaki toplam çalışan sayısı da 5 milyon 173 bine ulaşıyor. Ancak, 1 milyonu aşkın iş yeri sahibi veya vekilinden şimdiye kadar sadece 85 bin kişi bu eğitimi aldı. Bunlardan da 53 bin 800’ü başarılı oldu.
SÜREKLİ ERTELEMEYE KARŞI ÇÖZÜM ARANIYOR
Mini istihdam paketine ilişkin yasa ile kamu kurumları ve 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusundaki yükümlülükler 31 Aralık 2023 tarihine ertelendi. Erteleme gerekçesi olarak, covid-19 pandemisi dolayısıyla eğitimlerin aksaması ve uzmanlık sınavlarının yapılamaması gösterildi.
TBMM Plan Bütçe Komisyonu Başkanı Lütfi Elvan, yasanın komisyondaki görüşmeleri sırasında, kanun şimdilik ötelense de bu haliyle uygulanabilirliği yönünde problem olduğunu vurguladı. Elvan, Çalışma Bakanlığı’nın, tarafların görüşlerini de alarak kalıcı bir çözüm üretmesi gerektiğini ifade etti. Elvan, “Çalışma Bakanlığı olarak siz bir çalışma yapın. Bunun makulü neyse, makulüne yönelik bir çalışma yapalım. Bir taraftan bakıyoruz, bunun uygulanabilir yönü yok, diğer taraftan da uygulanması gereken zorunluluk var. Böyle bir açmazın içerisindeyiz. Dolayısıyla bu konuda Çalışma Bakanlığı olarak mutlaka sizin bir çalışma yapıp bu çalışmayı bize getirmeniz gerektiğini düşünüyorum” dedi.
OSGBDER’DEN ÇÖZÜM ÖNERİSİ
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri İşletmecileri Derneği (OSGBDER) Başkanı Cengiz İmeci, yasanın uygulanmasına karşı çıkan kurumların üyesi olan iş yerlerinde çalışan sayılarının ortalama 10 kişiden az olduğuna dikkat çekti. İmeci, her ne kadar bu kapsamdaki kişilere, işveren vekilliği eğitimi ile bu hizmeti dışarıdan almak yerine kendilerinin yapabilmesine imkân verilmiş olsa da yeterli duyuru yapılamaması veya ilgi duyulmamasından dolayı eğitimlere talep olmadığını vurguladı.
Soruna kalıcı ve farklı bir çözüm arayışının zorunlu hale geldiğini kaydeden İmeci, aksi takdirde iş sağlığı ve güvenliğine ilgi azalacağı gibi yeterli uzman sayısında artış yerine üç yılın sonunda azalmanın kaçınılmaz olacağını ifade etti. 2013 yılında iş sağlığı güvenliği eğitimi veren 300 kurum varken, sayının bugün 20’ye düştüğünü belirten İmeci, 2023 yılına kadar bunların da kapanabileceğini savundu. İmeci, çözüm önerilerinin, “İşverenin aynı il sınırlarında az tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde 10’dan az çalışanı olması halinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme zorunluluğunun aranmaması” olduğunu söyledi. İmeci böylece itiraz eden kurumların beklentilerinin karşılanacağını dile getirdi. Avukatlık ve mali müşavirlik bürosu, eczane, bakkal gibi iş yerlerinin hizmet satın almak yerine eğitim alarak doğrudan kendilerinin bu hizmeti verebileceklerini kaydeden İmeci, 2023 yılı beklenmeden yeni yasama yılının başında kalıcı bir düzenleme yapılması halinde en az 20 bin iş güvenliği uzmanının istihdamının sağlanacağını dile getirdi.
Cengiz İmeci, covid-19 pandemi sürecinde OSGB’lerin birçoğunun kısa çalışmaya başvurmak yerine daha yoğun bir mesai içine girdiklerini, Hazine Maliye Bakanlığı’nın pandemi döneminde ilan ettiği mücbir neden kapsamı dahil devletin yapmış olduğu KOSGEB ve benzeri desteklerden de hiçbir şekilde faydalanmadıklarını ifade etti.
