Zorunlu karşılıklar nedir? Zorunlu karşılıklar hangi durumlarda kullanılır?
Zorunlu karşılıklar nedir? sorusu vatandaşlar tarafından araştırılıyor. Bankaların mevduat karşılığı Merkez Bankası'nda tuttuğu mevduatlar olarak tanımlanan zorunlu karşılıklar hangi durumlarda kullanılır? İşte Zorunlu karşılıklar hakkında detaylar...
Zorunlu karşılıklar, mevduat kabul eden bankaların bu mevduatlara karşılık olarak, merkez bankasında tutmaları gereken mevduatlarının kanunen saptanmış oranıdır.
Zorunlu karşılık oranları merkez bankaları için para politikası aracı olarak kullanılabilir. Piyasadaki para miktarı bu oranlarla ayarlanır ve bankaların kredi tabanını direkt olarak etkiler. Eğer banka atıl paraya - kredi veya yatırım için kullanılmamış, bankada biriken para - sahip değilse, zorunlu karşılık oranı artırıldığında bankalar verdikleri kredileri geri çağırır, bu da para arzının azalmasına yol açar; zorunlu karşılık oranı azaltıldığında zorunlu karşılıkların bir kısmı kullanılabilir para haline gelir, yani kredi tabanının artmasına yol açar.
Bu da zorunlu karşılık oranının, artırılması sonucunda daralmacı para politikası aracı olarak, azaltılması sonucunda ise genişlemeci para politikası aracı olarak kullanıldığını gösterir. Günümüzde de finansal risklerin artması sonucunda etkili bir para politikası aracı olmuştur.
ZORUNLU KARŞILIK ORANININ ETKİSİ
Bir ülkede zorunlu karşılık oranının yüzde 10 olduğunu düşünürsek ve bankanın mevduatlarının toplamı 100 TL ise, banka mevduatının 10 TL'sini merkez bankasına bloke eder.
Eğer bu oran yüzde 40'a yükseltilirse, mevduatının 40 TL'sini merkez bankasına bloke etmek zorunda kalır, yani bankanın kullanabileceği mevduat miktarı azalır.
ZORUNLU KARŞILIĞA BAĞLI YÜKÜMLÜLÜKLER
Zorunlu karşılığa bağlı yükümlülükler iki haftada bir cuma günleri hesaplanır.Zorunlu yükümlülükler, Merkez Bankası'yla, hazineyle ve diğer yurtiçi bankalarla uluslararası anlaşmayla kurulmuş bankaların kendi merkez ve şubelerine olan yükümlülükleri hariç olmak üzere, aşağıda belirtilen yurtiçi bilanço kalemlerinden oluşur:
1) Mevduat/katılım fonu
2) Repo işlemlerinden sağlanan fonlar
3) Kullanılan krediler
4) İhraç edilen menkul kıymetler
5) Sermaye benzeri borçlar
6) Yurt dışı şubeler gözetiminde izlenen krediler
7) Yurt dışı şubeler gözetiminde izlenen yurt içi yerleşiklerin mevduatı/katılım fonu
8) Yurt dışı merkez ve şubelere net yükümlülüklerinin (e) ve (f) bentlerinde tutarları aşan kısmı
9) Kredi kartı ödemelerindeki borçlar
Birçok ülkede olduğu gibi Türkiye'de serbest bölgede faaliyet gösterenler de dahil, kurulmuş veya şube açmış olan bankalar zorunluk karşılık sistemine dahildir ve bankanın yerli veya yabancı olması zorunlu karşılık oranını değiştirmez.
