Türkiye'de tatil çok mu pahalı?

"TURİZMDE FİYATLARIN ARTMASI KADAR DOĞAL BİR ŞEY YOK"

FİYATLARIN ENFLASYONA GÖRE ÇOK ARTTIĞI YÖNÜNDE TEPKİLER VAR. BUNA KATILIYOR MUSUNUZ? TURİZMDE SON DURUM NE?

Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) Başkanı Kaan Kavaloğlu: Fiyatların enflasyondan fazla arttığını düşünmüyorum. Ortalama fiyatlara bakıldığında; biliyorsunuz ihracatçı ve turizmcilerin gelirlerinin büyük bir kısmı döviz geliri. Dolayısıyla 6 aydaki döviz politikası gereği kurda büyük bir artış olmaması nedeniyle otelciler sabit maliyetlerini karşılayamayacak duruma geldiler. Enerji, istihdam ve yiyecek-içecek harcamalarını karşılayamayacak hale geldiler. Kur 28 lirayı bulduğunda bir parça karşılanabilir hale geldi. Gelirlerinin yüzde 90'ı döviz olan bir sektörde dövizin belli seviyede gitmesi turizmciyi kötü etkilemişti. Yerli turist kısmında da erken rezervasyon yapanlara, ilk fiyatlar kasım-aralıkta çıkıyor, çıkan fiyatlara bakınca ne kadar indirimli olduğunu görüyorsunuz. Yerli turistler de İngilizler, Almanlar gibi erken rezervasyon yapmaya başladı. Bununla ilgili öngörüsü olanların hepsi en indirimli fiyatlarla tatil yapıyorlar. Fiyatlar peyderpey yükseliyor. Erken rezervasyonun ne kadar önemli olduğunu belirtmek istiyorum.

Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Akdeniz Bölge Temsil Kurulu Başkanı Rıza Perçin: Turizm aslında kötü gidiyor. Bunda fiyatların etkisi var mı? Tabii ki var. Enflasyon karşısında daha fazla arttı mı? Böyle bir şey yok. Turizm fiyatları en fazla yüzde 50-60 arttı. 20 gün önce kötü gidiyordu. Neden? Dolar artmadı. Biraz artış olunca bunu telafi etmiş oldu.

Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Bodrum Bölge Temsil Kurulu Başkanı Yüksel Aslan: Her şeyin fiyatı arttı. Turizm 52 sektörü besliyor. En büyük maliyeti personel ve enerji. Artması kadar doğal bir şey yok. Asgari ücret yüzde 400 artmış. Biz de personel çalıştırıyoruz. Hizmet sektörü olduğu için en büyük gider kalemi personel. Enerji ve gıda diğer büyük kalemler. Bunlara bakınca 1 senede zaten artış var. Turizmde fiyatların artması kadar doğal bir şey yok. Tatil alım gücü düştü bence de enflasyon nedeniyle. Yüzde 100'e yakın fiyat artışı vardır geçen yılla kıyaslayınca.

"YABANCI TURİSTLERİN KENDİ ÜLKELERİNDE DE ENFLASYON VAR"

FİYAT ARTIŞI YERLİ TURİSTLERİ ETKİLEDİ, YABANCI TURİSTLERİN TEPKİSİ NASIL?

KAVALOĞLU: Yabancı turistlerin de kendi ülkelerinde enflasyonları var. Biz eskiden yüzde 5-yüzde 10 zam yapmak için çok uğraşırdık. Tur operatörleriyle görüşmelerimiz olurdu. Şimdi euro bazında da yüzde 15 ila yüzde 25 fiyat artırmak zorundayız.

PERÇİN: Önceden bir paket satıyorduk bin dolara. Şu anda bin 600, bin 700 dolara satmak zorundayız. Çünkü fiyatlar arttı. Örnek veriyorum bir ürün 100 TL ise 300 TL oldu, 10 TL ise 30 TL oldu. Bazı ürünlerin fiyatları yüzde 150, yüzde 200 arttı. O yüzden otelciler de fiyat artırmak zorunda kaldı. Kesinlikle ekonominin üzerinde bir artış olmadı.

ASLAN: Yerli turistten de şikayet var, yabancıdan da var. Rublenin dolar karşısında yüzde 50 değer kaybı var, Türkiye'de de dolar bazında artış oldu. Yüzde 20-30 minimum artış var dolar bazında. Yabancı turistin de alım gücü düştü. Sadece yerliyi etkilemedi fiyatlar. Talep azalmasını temmuz ayında görüyoruz özellikle. Temmuz-ağustos fiyatların en yüksek olduğu dönemdir, burada da fiyat dolayısıyla talep düşüş görüyoruz.

"TÜRKİYE YERİNE AYNI PARAYA SEYŞELLER'E GİDEBİLİYORLAR"

REKABET İÇİNDE OLDUĞUMUZ ÜLKELERDE DURUM NASIL?

KAVALOĞLU: En önemli konu rekabet ettiğimiz ülkeler. Sadece pandemi döneminde fiyatlarımız bin doları geçti. Onda da fiyatların indirimli olduğu yerde turizm yoktu, o yüzden öyle göründü. 860-880 dolar civarındayız paket tur fiyatlarında. Artık günlük geceleme fiyatlarına bakıyoruz. İlk defa geçen sene 85 doları gördük. Rakibimiz olan ülkelerde gecelik fiyatlar 110 dolar civarında. İspanya, Fransa gibi ülkelerde... Biz bu sene 90 doları geçeceğiz gibi görünüyor. Fiyatlara da o şekil bakmak lazım. Mısır'la sadece sezonsal, çok az değiyoruz birbirimize. Mısır'la doğrudan rekabetimiz yok. Esas rakiplerimiz İspanya ve Yunanistan resort hotel olarak. Fransa'yı da Güney Fransa'dan dolayı örnek rakip olarak görüyoruz. Ulaşılması gereken hedef olarak görüyorum.

PERÇİN: Sıkıntı diğer ülkelerle rekabette. Rusya'dan örnek vereyim; geçen sene bir otele bin dolara geliyordu, bu sene 1700 dolara geliyor. Ambargo yokken 2 saatte geliyordu, şimdi 4.5 saatte geliyor. Aynı paraya Dubai'de bir otele gidebiliyor, hiç gitmediği bir ülkeye gidebiliyor. Hatta Seyşeller'e gidebiliyor. O yüzden bizim rekabet ettiğimiz yerlerin avantajı oldu Türkiye'deki fiyatların yükselmesi. O yüzden birkaç ay çok zorlandık, hala da zorlanıyoruz.

ASLAN: Yabancıların kendi içlerinde bir talep azalması olduğunu düşünmüyorum. Bizde talebi düşürdü. Bizim de farklı avantajlarımız var. Biz bu işi daha iyi yapıyoruz, daha iyi hizmet veriyoruz. Fiyat-fayda dengesi var, müşteri fiyatı bulduğu anda kayıyor. Yunan Adaları'nda şu anda Avrupalı turist çok fazla. Bizde o kadar Avrupalı yok, talep düşüklüğü var. Buna rağmen biz, bunun üstesinden gelebileceğine inanıyoruz. Biz çok badireler atlattık.

"KURDAKİ ARTIŞ TURİZM İÇİN POZİTİF"

DÖVİZ KURUNDAKİ ARTIŞ TURİZMİ NASIL ETKİLEDİ?

KAVALOĞLU: İhracatçılar ve turizmciler kurun belli bir seviyenin üstünde olmasını ister. Bazı sabit maliyetlerini o kur artışıyla karşılamaya çalışırlar. Şu anda kurun geldiği nokta yeterli bizim için. Biz bu ülkenin vatandaşlarıyız, kendi paramızın değerinin ne demek olduğunu da biliyoruz. Şu anki seviye yeterli bir seviye.

PERÇİN: Kur artması konusunda bir gerçek var; kur ne kadar artarsa turizm o kadar iyi oluyor. Örneğin 10 dolarla 10 gram bir şey alabiyorken, şimdi 16-17 gram bir şey almaya başladık. Maliyetleri düşürdü yani. Turizm için şu anki kur pozitif etki ediyor.

ASLAN: Kurun artmasını turizmci bekliyordu. Giderler artıyor, birçok kalem dövize bağlı. Gelir artışında da döviz artışı bekliyoruz. Bence henüz yeterli seviyede değil döviz kuru. Daha da artmasını bekliyoruz.

"500 TL'YE DE LAHMACUN VAR, 20 TL'YE DE VAR"

OTELLER DIŞINDA RESTORAN, KAFE, HEDİYELİK EŞYA SATAN DÜKKANLARDA OLAĞAN DIŞI ARTIŞLAR YAŞANDIĞI VE BİR 'FIRSATÇILIK' YAPILDIĞI YÖNÜNDE ELEŞTİRİLER VAR. BU KONUDA NE DÜŞÜNÜYORSUNUZ?

KAVALOĞLU: Fiyatlar konusunda bir fırsatçılık olduğunu düşünmüyorum.

PERÇİN: Fırsatçılık yok. İnsanlar hem ülkesini düşündüğü için, turizmde geleceği düşündüğü için makul seviyelerde artış oldu.

ASLAN: Bodrum özelinde; burada 12 ay açık olan mekanlar var, 3 ay açıp kapatıp gidenler var. Bu 3 ay çalışanlar, Bodrum ekonomisine bir yararı yok. Vergisini de Bodrum'a ödemiyor. Bunların arasında fırsatçılar diyebileceğimiz kişiler olabiliyor. Ne koparırsam kardır diye bakanlar olabiliyor. Bir şişe suyu 10 TL'ye de alabiliyorsunuz, 50 TL'ye de alabiliyorsunuz. 50 TL'ye satana sorunca 'kiram yüksek, giderim yüksek' gibi şeyler söylüyorlar. Bunu fırsatçılık olarak nitelendiriyorsak bu bir fırsatçılık. Tüketicinin de elinde bu. Lahmacun 500 TL gibi haberler çıkıyor, istersen var 500 TL'ye ama Bodrum'da 20 TL'ye de var. Fırsatçılara imkan tanımamak lazım.

"VİZESİZ ÜLKELERE GİDENLERDE ARTIŞ OLDU"

BEYAZ YAKALI OLARAK ADLANDIRILAN KESİMİN TÜRKİYE'Yİ PAHALI BULARAK YURTDIŞINA KAYDIĞI YÖNÜNDE YORUMLAR VAR. BU DOĞRU MU?

KAVALOĞLU: Yunanistan'a gidenler hep vardı. Talebin arza ikazıdır bu. Yunan adalarına gitmeyin, KKTC'ye gidin diyorum ben. Hem kendi paranla gidiyorsun. Oda-kahvaltı kalıyorsun, dışarıdaki harcamaların daha düşük olduğunu savunuyorlar. Bazı adalar için doğru, bazı adalar için doğru değil bu. O Adalara gitme fırsatı olanlar zaten gidiyordu. Avrupa Birliği ülkeleri pandemi döneminde iyi bir sınav veremedi. Birbirlerine tam anlamıyla destek olamadılar. Pandemis sonrasında özellikle turizmde iç turizm gibi görüyorlar AB içindeki turizmi. Bu konuda Yunanistan'ı öne çıkarıyorlar.

PERÇİN: Bence artış yok. Vize sorunu var, Türkiye'ye uygulanan bir ambargo var özellikle 2-3 ayda. Her zaman konser veren bazı sanatçılar bile vize alamadı. Yurtdışında tatile giden yeni bir dalga yok. Mevcut vizeliler gidebiliyor tabii. Vize istemeyen Balkan ülkeleri var, oralara gidiş biraz arttı. Biz hep çağrı yapıyoruz, tatilinizi lütfen Türkiye'de geçirin diye. Keşfedilmemiş çok güzel yerler var, vizesiz gidilen ülkelerden çok daha güzel destinasyonlarımız var. Örneğin Demre gibi, Kaş gibi yerler var. En azından gitmediğimiz yerlere gidelim diyoruz.

ASLAN: Bayramda vizesiz ülkelere; Gürcistan gibi Karadağ gibi ülkelere gidenlerde bir artış oldu. Bayramda iç pazarda fiyatlar çok yüksek dışarıya göre. İnsanlar hem farklı bir yer görelim hem de fiyat olarak daha az ödeyelim diye gidenler oldu. Turlar full çekti. İç pazarda ortalama konaklama 4-5 gece iken şu an 3 geceye düştü.

TÜİK'E GÖRE FİYATLAR NE KADAR ARTTI?

Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı 'Tüketici Fiyat Endeksi, Haziran 2023' verilerine göre; 'Paket Turlar' kaleminde geçtiğimiz yılın aynı ayına göre yüzde 42.64, 'Konaklama'da yüzde 44.02, 'Oteller, Pansiyonlar ve Diğerleri'nde ise yüzde 58.87 artış yaşandı.

OTELLERİN MALİYETİ NE KADAR YÜKSELDİ?

Turizm Databank'ın TÜİK verilerinden hareketle yaptığı tahmine göre, otellerde yiyecek-içecek maliyetleri reel olarak yüzde 59,6 yükseldi. Yiyecek-içecek+enerji maliyetleri reel olarak yüzde 74,56 yükseldi. Artış F&B+Enerji+parsonelde de yüzde 67,3 oldu. En yüksek artış da yüzde 104 ile enerjide.

İNGİLİZLER FİYATLARDAN ŞİKAYETÇİ: GİRİT'TE YÜZDE 25, MALLORCA'DA YÜZDE 21 FİYAT ARTIŞI VAR

İngiliz basınından Daily Mail, geçtiğimiz günlerde Avrupa'da tatil yapmanın maliyetinin artışıyla ilgili bir haber yayınladı. Haberde Yunanistan'da Girit Adası'nda yüzde 25, İspanya'da bulunan Mallorca'da yüzde 21, Tenerife'de ise yüzde 22 fiyat artışı yaşandığı belirtildi.

Bir tur pazarlama platformunun verilerinden yararlanılan haberde; her şey dahil tatil paketleri üzerinden rakamlara yer verildi. İngilizler için en popüler destinasyonlar olan İspanya, Türkiye, Yunanistan, Portekiz ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi'ndeki fiyatlar okuyuculara sunuldu. Bu 5 destinasyonda ortalama yüzde 12 fiyat artışı yaşandığı kaydedildi.

Yaz tatillerinin artan maliyetinin, artan enerji maliyetleri, mortgage oranları ve gıda alışverişi nedeniyle yükselen enflasyonun vurduğu nakit sıkıntısı çeken Britanyalılar için daha fazla acıya işaret ettiği belirtildi.

'Beş destinasyondaki ortalama fiyat, salgın öncesi seviyelere kıyasla yüzde 30'dan fazla artarak 2019'dan bu yana genel enflasyon oranının çok üzerinde seyrediyor' denildi.

HANGİ NOKTADA NE KADAR ARTIŞ OLDU?

Daily Mail'in haberinde yer verilen fiyat artışları şöyle:

İspanya'da Ağustos 2023 için ortalama tatil ücreti kişi başı 926 sterlin oldu, geçen Ağustos ayındaki 808 sterline kıyasla 118 sterlinlik bir artış söz konusu.

Türkiye'de bu rakam 89 sterlinlik bir artışla 902 sterlinden 991 sterline yükseldi.

Yunanistan'da kişi başı ortalama tatil maliyeti 124 sterlin artarak 974 sterlinden 1.098 sterline, Portekiz'de ise 51 sterlin artarak 949 sterlinden 1.000 sterline yükseldi. Güney Kıbrıs Rum Kesimi'nde ise bu rakam 93 sterlin artışla 1,060 sterlinden 1,153 sterline yükseldi.

Meksika tatilleri kişi başı 126 sterlin artışla 1,656 sterlinden 1,782 sterline; Mısır tatilleri ise 100 sterlin artışla 1,135 sterlinden 1,235 sterline yükseldi.

Bulgaristan, analiz edilen on destinasyon arasında en ucuz seçenek olmaya devam ediyor, ancak bu seçenek de 96 sterlin artarak 746 sterlinden 842 sterline yükseldi.

Bu arada Birleşik Arap Emirlikleri, 260 sterlinlik artışla 1,426 sterlinden 1,686 sterline yükselerek on yer arasında parasal olarak en fazla artış gösteren ülke oldu. Fas da 204 sterlinlik keskin bir artışla 755 sterlinden 959 sterline yükseldi.