Traktör pazarı pandemi ile canlandı

Otomobil fiyatlarında yıl başından bu yana yaşanan fiyat artışları ve bayilerde araç bulamama gibi konular bir süredir gündemde. Pandemi nedeniyle fabrikalardaki üretimlerin kısılması sonucunda markaların sıfır araç talebine yetişememesi, tüketicinin ikinci el araca yönelmesine yol açmıştı.

Son aylarda döviz kurlarında yaşanan hareketlilik nedeniyle sıfır kilometre araç fiyatlarının artması ikinci el fiyatlarına da yansırken, yüksek talebin de bu tabloya eklenmesi ile bir otomobilin ikinci eli tarihinde ilk defa sıfır kilometresinden daha pahalı satılır oldu.

Otomotiv pazarındaki benzer tablo, traktörde karşımıza çıkıyor.

Tarımsal üretimdeki en önemli araçlardan birisi olan traktörde de bir süredir fiyat artışları yaşanıyor. Tarım Dünyası'ndan Ali Ekber Yıldırım'ın da haberinde dikkat çektiği üzere, yıl başından bu yana traktör fiyatlarındaki ortalama artış ise yüzde 30'u buluyor. Son aylarda, bazı firmaların yüzde 15 zam yaparken bazılarının ise yüzde 50’nin üzerinde zam yapması dikkat çekiyor.

Öte yandan, fiyat artışlarına rağmen, yeni traktör almak isteyen çiftçilerin 3 ay kadar sıra beklemesi gerekiyor. Acil ihtiyacı olup sıra beklemek istemeyenler ise ikinci el traktör seçeneklerine yöneliyor. Bu durum da ikinci el traktör fiyatlarında artışa neden oluyor.

İKİNCİ EL DE CANLILIK 2019'DA BAŞLADI

Sektörden aldığımız bilgiye göre, ikinci el traktör fiyatlarının artmasında bir süredir Suriye, Irak, Sudan, Afrika ve Balkan ülkelerine yapılan ikinci el traktör satışlarının da etkili olduğu belirtiliyor.

Yerli traktör üreticilerinden TürkTraktör'den Habertürk'e yapılan açıklamada ise, traktör fiyatlarındaki artışta kur ve enflasyonun etkilediği girdi maliyetlerinin büyük pay oynadığı, fakat fiyatların halen maliyetteki artışların altında seyrettiği belirtildi.

Traktör pazarının 2019 yılında tarihi düşük seviyelere indiğini vurgulayan TürkTraktör yetkilileri, bu dönemden başlamak üzere ikinci el traktör pazarının canlılığını koruduğunu ve 2020 yılında artan sıfır traktör satışlarına paralel olarak da ikinci el pazarındaki hareketin artarak devam ettiğinin bilgisini paylaştı.

Yine TürkTraktör yetkililerinin verdiği bilgiye göre, pandemi kaynaklı olarak traktör üretimindeki parça tedarikinde Nisan ayından itibaren aksamalar yaşanıyor.

Yurtdışından tedarik edilen malzemelerde ortaya çıkan bu aksamanın, pazardaki toplam üretimi olumsuz etkilediği ifade edilirken, parça tedarikinde yaşanan bu problemlerden ötürü, pazarda traktör bulunurluğunda beklemelerin ortaya çıktığı aktarıldı.

Bekleme sürelerinin ise traktörün çeşidine göre değiştiği bilgisi verildi.

40 BİN ADET ÜSTÜ PAZAR BEKLENİYOR

Otomotiv Sanayiciler Derneği (OSD) verilerine göre, 2016’da 50 bin 746 adet traktör üretildi. Bu sayı 2017 yılında 53 bin 841 adede yükselerek rekor kırarken, 2018 yılında ise üretim 37 bin 686 seviyesine indi. 2019'da da traktör üretimi son beş yılın en düşük seviyesine gerileyerek 23 bin 899 adet şeklinde gerçekleşti.

2020'nin ilk 8 ayında ise Türkiye'de üretilen toplam traktör sayısı OSD verilerine göre 19 bin 803 seviyesinde. Ocak-Ağustos verileri, bu yıl traktör üretiminin geçen yılı geçebileceğini ortaya koyuyor.

Üretimde 2016'dan 2019'a kadar düşüşler yaşansa da, ihracat tarafında ise durumun tam tersi olduğu göze çarpıyor. OSD rakamlarına göre, 2016 yılında 337.5 milyon dolarlık traktör ihracatı yapılırken, 2017'de 320.8 milyon dolar, 2018'de 422.4 milyon dolar ve 2019'da da 478.1 milyon dolarlık traktör ihracatı yapıldı.

2016-2019 arasında ihracatta artış yaşanması, üretimdeki azalmanın aynı otomotivde olduğu gibi iç pazar kaynaklı olduğunu gösteriyor.

Üretimdeki artışın nedenleri ile ilgili de bilgisine başvurduğumuz TürkTraktör yetkilileri, traktör üretiminin geçen yıla göre artmasının başlıca nedeni olarak yaşanan sürece işaret ediyor.

Yetkililer, pandemi sürecinde doğru ekipman ve traktör kullanımı ile tarımda mekanizasyon optimizasyonu konularının öne çıktığını ve bu durumun da sıfır traktöre olan talebi artırdığını söyledi.

Traktör pazarının beklentilerden daha hızlı toparlandığını da kaydeden TürkTraktör yetkilileri, 2020 yılı sonu için Türkiye traktör pazarının büyüklüğünün 41 bin ile 46 bin adetlerde olmasını beklediklerini de belirtti.

EN BÜYÜK SORUN PARÇA TEDARİKİ

Gelişmeler hakkında diğer yerli traktör üreticilerinin de görüşlerini aldık. Verilen bilgiye göre, sektörün yaşadığı sorunların başında parça tedariki ve stok sorunu geliyor.

Tarım ürünlerine yönelik talebin artması, çiftçinin de traktör ihtiyacını artırırken, fabrikalarda yaşanan parça tedariki sorunu ve pandemi önlemleri, üretim adetlerinin kısıtlı olmasına yol açıyor.

Ayrıca, pazardaki ikinci el traktörlerin çoğunun geçen yıl komşu ülkelere ihraç edilmesi de traktör ihtiyacını artırmış durumda. Sektör yetkilileri, hem döviz kurlarındaki hareketliliğin hem de yeterli traktör olmamasına karşın yüksek talebin fiyatları daha da yukarı çıkaracağı görüşünü paylaşıyor.

Yeni bir traktör sahibi olmak isteyenlerin 3 ay kadar beklemek durumunda kaldıklarını kaydeden yetkililer, yüksek talebin 2021'de devam edeceğini belirtti.

VERGİ ORANI OTOMOBİLDEN DÜŞÜK

Son olarak, otomobil fiyatlarında yıl başından bu yana yüzde 100'e yaklaşan fiyat artışlarına karşın, traktörde bu oranın daha düşük olmasının da nedenlerine bakmak gerek.

Otomobillerin aksine, traktörlere uygulanan bir Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) bulunmuyor. Sıfır kilometre traktörler yüzde 8 oranında Katma Değer Vergisi (KDV) uygulanırken, ikinci el traktörde ise KDV oranı yüzde 1 olarak uygulanıyor.

Dolayısıyla traktör fiyatlarının, döviz kurlarındaki değişimler ve enflasyonun etkisi ile şekillendiği ortaya çıkıyor.

Özetle, traktörlere uygulanan vergilerin otomobillere göre daha düşük olmasının, fiyat artışlarının da daha sınırlı kalmasına yol açtığı söylenebilir.

Hatırlanacak olursa, Ağustos sonunda otomobillere uygulanan ÖTV'de yapılan güncelleme ile, yüzde 60 ÖTV uygulanan bir çok model yüzde 80 ÖTV dilimine çıkmıştı. Lüks otomobillerde ise ÖTV oranı yüzde 220'ye kadar yükselmişti.