Sözleşmeyi yenilerken ücretinizde indirime onay vermiş olabilirsiniz

KOVİD-19 pandemisinden etkilenen bazı işverenlerin, işbaşı yapılmaya başlandıktan sonra işçilerin karşısına ücrette indirim talebiyle çıkmaları mümkün. Çalışanların bu tür taleplere karşı hazırlıklı olması gerekir.

Peki, neler çalışma koşullarında esaslı değişiklik anlamına gelir? İşçinin ücret miktarının düşürülmesi, ikramiyenin veya sosyal yardımın kaldırılması, iş yerinde yeniden yapılandırma adı altında işçinin mevcut görevinden daha alt seviyedeki bir göreve atanması, çalışma koşullarının ağırlaştırılması gibi durumlar iş sözleşmesinin içeriğinin işçi aleyhine değiştirilmesi anlamına geliyor.

Eski iş kanununda, işverenin ücrette düşüş ve çalışma koşullarında diğer esaslı değişikler için yaptığı teklifi işçinin 6 iş günü içinde yazılı olarak reddetmemesi halinde kabul etmiş sayılıyordu.

Yeni kanunda ise tam tersi bir hüküm getirdi. İşçi işverenden gelen böyle bir talebi 6 iş günü içinde yazılı olarak kabul etmezse, talep reddedilmiş sayılıyor.

İşçi ücret indirimini açıkça kabul etmemesine rağmen, ücretinin eksik yatırılması, hatta düşük ücretin yer aldığı bordroyu imzalaması, işçinin ücrette indirimi kabul ettiği anlamına gelmiyor.

SÖZLEŞME YENİLERKEN DİKKAT

İşveren ücrette indirimi mutlaka ayrı bir yazılı teklif olarak getirmek zorunda değil. İşçi ile yeni bir sözleşme imzalayarak da ücrette indirim yapabilir. Nitekim iş yerlerinde zaman zaman işveren çeşitli gerekçelerle iş sözleşmesini yenileme yoluna gidebiliyor.

Alt işverene (taşerona) bağlı olarak çalışanlar da sık sık sözleşme değişikliği ile karşı karşıya kalıyorlar. Asıl işveren aynı kaldığı halde alt işveren sürekli değiştiği için sözleşmeler de sık sık yenilenir.

İşte bu tür sözleşme yenilemeleri sırasında çalışanların dikkatli davranması, sözleşmeyi titizlikle incelemesi gerekir. Eğer yenilenen sözleşmede ücret miktarı belirtiliyor ve yeni sözleşmedeki ücret düşük ise işçi ücretinde indirimi kabul etmiş sayılır. Sözleşmede brüt ücret, net ücret ayrımına da dikkat edilmeli. Örneğin eski sözleşmede işçinin net ücreti 3 bin lira iken, yenilenen sözleşmede “Brüt ücret 3.500 TL’dir” denilirse, işçinin eline geçecek net ücret düştüğü halde işçi net – brüt ayrımına dikkat etmezse ücretinin arttığını düşünebilir. Ücrette düşüş yapan bir sözleşmeye imza atan işçi, daha sonra dava açsa bile sonuç alamaz.

ÜCRET DÜŞERSE KIDEM TAZMİNATI DA AZALIR

Ücrette yapılacak düşüş, işçilerin kıdem tazminatını da olumsuz etkiler. Kıdem tazminatı, çalışılan her yıl için 30 günlük giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanarak ödenir. Örneğin bir iş yerinde 10 yıllık hizmeti bulunan işçi, ücretinde yüzde 20 indirim yapıldığında 10 yıllık kıdem tazminatının 5’te 1’ini kaybeder.

ÜCRETİ İNDİRİLEN İŞÇİ İŞ AKDİNİ FESHEDEBİLİR

İşveren işçinin yazılı rızasını almadan ücreti düşürürse, işçi açısından iş akdini haklı fesih sebebi ortaya çıkar. İş akdini haklı fesheden işçi, kıdem tazminatını da alır.

İşçi, eksik ödenen ücretleri için alacak davası da açabilir. Örneğin iki yıl boyunca eksik ödenen ücret bordrosuna imza atan işçi, yazılı bir onay vermemiş olduğu için işten ayrılırken, geriye dönük eksik ücretlerin ödenmesini talep edebilir.