Robotların yaratacağı işsizlik böyle finanse edilecek
Dünya çapında yetkililer robotların iş dünyasını devralmasının yaratacağı işsizlik dalgasını finanse edebilmek için robot ve yapay zekâ temelli üretim sistemlerine vergi getirmeyi planlıyor. Gazete Habertürk'ten Mahmut Sancak'ın haberi...
Danışmanlık şirketi McKinsey’in raporuna göre akıllı sistemlerin yönetimindeki otomasyon küresel istihdamı tahminlerin çok daha ötesinde sarsacak. Şirketin farklı senaryoları kapsayan hesaplamaları, söz konusu otomasyonun 2030’da en az 75 milyon en çok 375 milyon insanı mevcut işini bırakarak yeni bir iş aramaya zorlayacağını gösterdi. Buna göre geleceğin iş dünyasında tutunmaya çalışacak olan insanlar başta robotlar olmak üzere yapay zekâ kontrolündeki ortamlara uyum göstermek zorunda kalacak. Bu uyumdan kasıt ise insanların bu sistemleri kullanması değil onların işleyişinin bir parçası olması şeklinde gelişecek.
GATES VE MUSK’TAN PLANA DESTEK VAR
Bu geçiş dönemindeki en büyük sorun ise iş değiştirmek zorunda kalacak insanlara yeni iş alanları sunmak ve onları bu yeni faaliyetlere yönelik eğitmek olacak. Uzmanlar hızlı bir geçiş olması halinde pek çok ülkenin korkulan devasa işsizlik sorunlarıyla karşı karşıya kalabileceği konusunda uyarıda bulunuyor. Bu nedenle Amerika’dan Asya’ya kadar pek çok kıta ve ülkede çalışma hayatında yaklaşan bu büyük değişikliğe yönelik hazırlıklar başladı. Yetkililer bir yandan eğitim politikalarını gözden geçirirken bir yandan da robotların iş dünyasını devralmasıyla altüst olacak vergi mevzuatını güncellemenin yollarını arıyor. Bu konuda özellikle Avrupalılar robotların vergilendirilmesinden yana tavır koyuyor. Ancak bunun yanı sıra öyle veya böyle işsiz kalacak milyonlarca insan için de sosyal devletin yeniden tanımlanması gerekecek. AB’li siyasiler bunun için de ‘koşulsuz temel gelir’ önerisini ortaya attı. Microsoft’un kurucusu Bill Gates ve teknoloji dünyasının genç mucidi Elon Musk başta olmak üzere Silikon Vadisi de genel olarak konuya sıcak bakıyor.
Gates işgücü vergilendirilen insanın bir robotla değiştirilmesi halinde o robotun da faaliyetlerinin vergilendirilmesinin doğal bir beklenti olduğunu savunuyor. Bunun yanı sıra her robotun vergiye tabi tutulmasından, otomasyon kâr payına kadar pek çok farklı seçenek de tartışılıyor. Şu sıralar özellikle AB’li yetkililer McKinsey’in raporundaki milyonlarca işsizin neden olabileceği sosyal patlamayı düşünerek uyumakta zorlanıyor. Silikon Vadisi ise robotların herkesi işsiz bırakması halinde kendi ürün ve hizmetlerini kimin hangi parayla alacağını düşünüyor. En çok tepki göstermesi gereken sıradan ölümlüler ise kendilerini tamamen teknolojinin dayanılmaz hafifliğine bırakmış durumda. Malum zaman en büyük ganimettir. Korkarım şu sıralar o ganimeti hunharca ve tehlikeli bir şekilde boşa harcıyoruz.
ROBOT KAYNAKLI İŞSİZLİĞE 3 ADIMDA ÇÖZÜM ARANIYOR
1- İnsan yerine istihdam edilecek her robottan vergi alınarak işsizlere kaynak yaratılacak.
2- Otomasyon kâr payı adı altında uçtan uca insansız çalışacak yapılardan da ek vergi istenecek.
3- Tüm önlemlere ek olarak dünyaya gelen her insana ‘koşulsuz temel gelir’ bağlanacak. Finansman yine robot ve yapay zekâlı üretimden gelecek.
Robotlar küresel istihdamın% 8’inioluşturuyor.
Bu oran 2020’ye gelindiğinde% 26’yaulaşacak.
KİM NEDEN KARŞI?
- Sanayi ve teknoloji dünyası robotlara vergi planının bu sektöre yönelik araştırma ve geliştirme yatırımlarını azaltacağını düşünüyor.
- Şirket gelirlerinin büyük bir kısmının bugün de robotlar tarafından sağlandığını ve bu gelirin vergilendiği belirtiliyor.
- Mevcut vergilendirmeye ayrıca bir de robot vergisinin eklenmesinin adil olmayacağı savunuluyor.
- Ayrıca hangi sistemin makine mi robot mu olduğu hangi ölçülere göre belli olacak?
- Donanım robotlarının yanı sıra onlardan sayı ve tür olarak çok daha çeşitli olan yazılımsal robotlar da (Algoritmalar, botslar) vergiye dahil olacak mı?
KİM NEDEN İSTİYOR?
- Dünyanın önde gelen sendika ve işçi organizasyonları robot ve akıllı sistemlerin iş hayatındaki etkilerinin artmasının çok sayıda insanı işsiz bırakacağını savunuyor.
- Bu durumun devleti büyük miktarda vergi kaybına uğratacağı bu vergi kaybının ise emeklilik maaşı ve sosyal hizmetler gibi devletin temel görevlerini yerine getirememesine neden olacağı belirtiliyor.
- Toplum içerisinde adil bir paylaşımın sağlanabilmesi için tüm gelirin üreticiler tarafında birikmesinin sosyal patlamalara neden olmasından endişe ediliyor.
- Ayrıca ekonominin çarklarının dönebilmesi ve sosyal hayatın işleyebilmesi için altyapıların üst seviyede tutulması gerektiği ifade ediliyor. Bunun için de devletin vergi gelirlerinde düşüş değil artışın olması gerektiği vurgulanıyor.
- Kısacası eğer bir robot veya yapay zekâ sistemi katma değer sağlıyorsa mutlaka vergiye tabi olmalı.
ROBOTLAR İŞLERİ DEVRALIRSA KOŞULSUZ GELİR ŞART
Koşulsuz temel gelir kavramı özellikle Avrupa’da tartışılıyor ve genç yaşlı herkese herhangi bir karşılığı olmaksızın, vergisiz olarak aktarılacak nakdi temsil ediyor. İnsanlara devlet tarafından verilecek bu gelir kişilerin temel ihtiyaçlarını tam anlamıyla karşılayıp sosyal hayata gerçek anlamda dahil olmalarını sağlayacak.
HEMEN HER MESLEĞE ADAYLAR
WALL-E ÖRNEK OLSUN
Robot işçi dendiğinde akla gelen ilk karakterlerden biri beyaz perdeden tanıdığımız Wall-E oluyor. Gerçek hayattaki robotların onun kadar sevimli olma ihtimali ise neredeyse hiç yok.
ROBOT VE YAPAY ZEKÂ VERGİSİ NEDİR?
- Robot ve yapay zekânın iş hayatına girmesiyle insanlar iş, devlet ise vergi kaybına uğruyor.
- Vergi gelirinin düşmesi gelecekte emeklilik ve ücretsiz sağlık hizmeti gibi sosyal devlet servislerini tehlikeye sokuyor.
- Robot ve yapay zekâ vergisi insanların doğrudan emeğinin bulunmadığı alanlardan da vergi alınmasını ön görüyor.
- Temel fikir her robot veya yapay zekânın şirketlerin yıllık cirolarına yaptıkları katkı oranında vergilendirilmelerini öngörüyor.
- Ancak bunun için robot ve yapay zekâ tanımlarının da belirlenmesi gerekiyor.
- Ayrıca hangi makinenin robot hangi makinenin ise standart makine oluğunun da yine netleşmesi ve küresel olarak tanınması gerekecek.
