Paragrafta ve hikayede anlatım biçimleri Nelerdir? Anlatım biçimleri örnekleri ve konu anlatımı

Aktarılmak istenen düşüncenin nasıl anlatılacağını belirleyen ve anlatılacak olan şeyin türüne ve amacına göre birtakım farklılıklar gösteren anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yolları nelerdir? Anlatım biçimleri ile yazı türleri arasındaki ilişki nasıl kurulur? İşte, paragrafta ve hikayede anlatım biçimleri ile alakalı tüm detaylar…

Paragrafta Anlatım Biçimleri

Yazılan ve aktarılan metinde, okuyucunun bir izlenime sahip olması, okuyucuya yeni şeyler öğretme ya da okuyucunun sahip olduğu bir fikri değiştirme gibi amaçlara bağlı olarak 4 farklı anlatım biçimi dikkat çekmektedir. Şimdi gelin hep birlikte Türkçe anlatım biçimleri adı da verilen bu yöntemlere bir göz gezdirelim.

Betimleme

Yazarın, gördüklerini okuyucunun gözünde canlanacak şekilde aktarmasına betimleme adı verilmektedir. Sözcüklerle resim yapmaya benzeyen bu anlatım biçiminde, okuyucunun gözünde bir tablo canlanmaktadır. Betimlemeler her ne kadar okuyucunun tüm duyularına hitap etseler de görme duyusu ön plana çıkmaktadır. Betimleme tekniğine uygun olarak oluşturulmuş paragraflarda yer alan varlıklar ayırt edici özellikleriyle aktarılırlar ve varlıkların niteliğini belirten sözcüklere sıklıkla başvurulur.

Öyküleme

Kısaca bir olayın anlatımı anlamına gelen öyküleme; belli bir yerde ve belli bir zaman diliminde yaşanan olayların aktarıldığı bir anlatım biçimidir. Varlıkların hareket halinde olduğu bu anlatım biçiminde, bir anlatıcı gerçekleşen olayı genellikle geniş zaman kipi kullanarak anlatır ve okuyucu bu paragrafı okuduğunda anlatılan tüm sahne zihinde canlanır.

Açıklama

Okuyucuyu bilgilendirmek ve ona yeni bir şeyler öğretmek amacıyla başvurulan anlatım biçimine açıklama adı verilmektedir. Eğitici ve öğretici bir yapısı olan bu yazılarda genellikle ansiklopedi gibi kaynaklara başvurulur ve yorum içeren ifadelere çok fazla yer verilmez. Yazar tarafından aktarılan bu nesnel yargılar sade ve açık bir dil kullanılarak okuyucuya aktarılır.

Tartışma

İleri sürülen bir düşüncenin savunulduğu ya da karşı tarafın savunduğu bir düşüncenin yanlış olduğunu gösterme amacı taşıyan anlatım biçimine tartışma adı verilmektedir. Bu tip yazılarda genellikle yazarlar sanki okuyucuyla karşılıklı konuşuyormuş gibi bir üslup kullanırlar.

Denemede Hangi Anlatım Biçimleri Kullanılır?

Öğrenciler tarafından cevabı en çok merak edilen sorulardan bir tanesi de denemede hangi anlatım biçimleri kullanılır sorusudur. Çok tercih edilen bir edebi metin türü olan denemelerde yukarıda bahsedilen 4 anlatım biçimine de rastlamak mümkündür.

Anlatım Biçimleri ile Yazı Türleri Arasındaki İlişki Nasıl Kurulur?

Düzyazılar ve şiirler olmak üzere iki ayrı türe ayrılan ve fabl, öykü, deneme, roman, lirik şiir, pastoral şiir gibi birçok türe sahip olan yazı türleri ile anlatım biçimleri arasındaki ilişki, anlatım biçimlerinin yazı türlerinin ortaya çıkmasına imkân sağlamasından ileri gelmektedir. Anlatılacak bilginin amacına uygun olarak başvurulan anlatım biçimleri yazı türlerinin oluşmasına olanak sağlamışlardır.

Hikayede Anlatım Biçimleri

Bir olay çevresinde gelişen edebi metinler olarak tarif edilen hikaye ve romandaki anlatım biçimleri şunlardır:

Anlatma Tekniği

Eserde ele alınan olayların ve durumların okuyucuya anlatıcı tarafından aktarıldığı anlatım tekniğidir.

Gösterme Tekniği

Bu teknikte olaylar okuyucuya bir aracı vasıtasıyla değil direkt olarak sunulur ve okuyucunun tüm dikkati metin üzerine çekilir.

İç Konuşma Tekniği

Olayların tam ortasında yer alan karakter, bu teknikte duygu ve düşünceleri bizzat kendi aktarır. Anlatıcının aradan çekildiği bu teknikte, anlatılanlar birinci ağızdan kâğıda dökülür.

İç Çözümleme Tekniği

Karakterin duygu ve düşünceleri bir anlatıcı tarafından okuyucuya aktarılmaktadır.

Bilinç Akışı

Karakterlerin iç dünyası tamamen okuyucuya aktarılır ve karakterin bilincinde yer alan duygu ve düşünceler düzensizdir.

Diyalog Tekniği

Eserdeki karakterlerin karşılıklı konuşmasına dayanmaktadır.