“NFT, Metaverse ve Öteki Şeyler”de bu hafta: Metaverse mü? Multiverse mü?

Teknoloji dünyasında metaverse, blockchain ve NFT odaklı yenilikleri ve gelişmeleri ele aldığımız haftanın özeti, “NFT, Metaverse ve Öteki Şeyler” ile karşınızdayız. İşte Habertürk’ten Necdet Çalışkan’ın hazırladığı öteki evrende haftanın öne çıkanları...

1- METAVERSE MÜ? MULTIVERSE MÜ? İŞTE BÜTÜN MESELE BU…

Uluslararası ölçekte metaverse altyapısını ve standartlarını oluşturmak için kurulan Open Augmented Reality Cloud Derneği (Open AR Cloud - Açık Artırılmış Gerçeklik Bulutu), 300'ü aşkın üyesi ile birlikte iki yıldır metaverse standartlarını ve protokollerini geliştirmek için çalışıyor.

Metaverse’ün standartlarının belirlenmesi için çalışan kurumun 12 kişilik yönetim ekibinde yer alan tek Türk olan Open AR Cloud Derneği Koordinatörü Ali Cumhur Hantal, metaverse alanında yaşanan son gelişmeleri Habertürk’e değerlendirdi.

Şu anda var olan deneyimlerin genel olarak bir 'metaverse' yerine farklı farklı metaverse'lere ait deneyimler olarak yani ‘multiverse'ler olarak adlandırılması gerektiğini söyleyen Hantal, multiverse’lerin bir metaverse olması için gerçek bir metaverse altyapısının olması, global standartların ve protokollerin gelişmesi gerektiğini belirtiyor.

Open AR Cloud’un geliştirdiği standartların şu anda onay aşamasında olduğunu aktaran Hantal, şunları söylüyor: “Coğrafi Konumlama (Geopose) standardı bir gün var olan tüm multiverse’ler tarafından kullanılırsa, bu multiverse'ler birlikte çalışabilir ve birbirleriyle konuşabilir olacaklar. Böylece bir metaverse'te olan bir içerik diğer metaverse'lerde de görüntülenebilir olacak.”

Türkiye’yi metaverse haritasına eklemeyi hedefliyor

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile harmanlanmış XR (Extended Reality - Genişletilmiş Gerçeklik) teknolojilerine dayalı çözümler geliştirmek amacıyla 2015 yılında ABD’de Silikon Vadisi’nde kurulan, bu kapsamda metaverse teknolojileri üzerinde Ar-Ge çalışmaları ve yazılım geliştirmeleri de yürüten XR Masters’ın kurucusu ve CEO’su da olan Hantal, şu bilgileri veriyor:

“Açık kaynak kod ile metaverse’ü demokratikleştirmeyi amaçlıyoruz. Türkiye’nin tamamını tarayarak dijital kopyasını çıkarmayı ve metaverse haritasına eklemeyi hedefliyoruz. Geliştirdiğimiz teknoloji sayesinde Türkiye’de günlük yaşama dair içerikler üretip, uygulamanın yanı sıra tarihsel ve kültürel mirasın yeni evrende sağlanabilecek özel platformlar aracılığıyla gelecek kuşaklara aktarılmasını da planlıyoruz. Bizim altyapımızı kullanan Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin Open AR Cloud Derneği ile yaptığı anlaşma ile Ankara, Los Angeles, Bari ve Helsinki'den sonra Open AR Cloud'un dünyadaki dördüncü test şehri oldu. Şimdi ise sırada İstanbul var.”

2- BM’NİN TANIMADIĞI MİKRO ULUS KENDİ METAVERSE’ÜNÜ KURUYOR

2015 yılında Çek aktivist Vit Jedlicka tarafından Hırvatistan ve Sırbistan arasındaki 7 kilometrelik alanda kurulan ve özgürlükçü yapısıyla gündeme gelen Liberland, metaverse’e de adım atıyor. Önceki yıllarda Türkiye’den de online olarak aldığı on binlerce vatandaşlık başvurusu ile gündeme gelen Liberland, İngiltere merkezli mimarlık ve tasarım firması Zaha Hadid Architects (ZHA) ile metaverse dünyasına giriş yapmaya hazırlanıyor. ZHA, Birleşmiş Milletler tarafından tanınmayan mikro ulus statüsünde Liberland için Metaverse’de bir ülke inşa edecek.

Liberland Metaverse’ünün amacının bir mikro ulus olarak Liberland’in gelişimine öncülük etmek ve de kendi başına bağımsız bir sanal gerçeklik alanı yaratmak olduğunu belirten projenin baş mimarı Patrik Schumacher, Liberland Metaverse’ünü gelişmekte olan Web 3.0 dünyasının gözde noktalardan biri haline getirmeyi hedeflediklerini söylüyor.

Şu ana kadar dünya genelinden aldığı vatandaşlık başvurusu sayısı 700 bini geçen Liberland’ın metaverse projesi hakkında konuşan Schumacher, metaverse’ü internetin geleceği olarak gördüklerini ve metaverse’deki tasarımları da grafik tasarımcılar yerine mimarlar tarafından yapılarak farklılaşacaklarını ifade ediyor.

3- NFT'NİN TÜRKÇE KARŞILIĞI 'NİTELİKLİ FİKRİ TAPU" OLDU

Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç, "NFT" teriminin Türkçe karşılığı için önerileri Türk Dil Kurumu (TDK) ile paylaşarak ortak bir çalışma başlattıklarını belirterek, nihai kararı "Nitelikli Fikri Tapu"dan yana kullandıklarını bildirdi.

Sosyal medya hesabından paylaştığı video mesajda, Ankara Üniversitesi bünyesinde 2021-2022 Bahar Dönemi'nde "NFT'ye Giriş" dersi açıldığını anımsatan Koç, ders sonunda sosyal medya hesabından bir anket başlatarak, takipçilerine "NFT yani non-fungible token teriminin karşılığı sizce ne olmalı?" sorusunu yönelttiğini belirterek şunları kaydetti:

"Gelen önerilerin hepsi bizim için çok kıymetliydi, anketi sonlandırdığımızda ekibim titiz bir çalışma yürüterek önerileri tek tek inceledi. Sonrasında yaptığımız değerlendirmeleri TDK ile paylaşarak ortak bir çalışma başlattık. Anket sonucunda gelen önerileri önce 80'e, sonrasında 10'a düşürdük. Nihai kararımızı TDK Başkanı Prof. Dr. Gürer Gülsevin'in de katkılarıyla 'Nitelikli Fikri Tapu'dan yana kullandık. Seçenekleri değerlendirirken hem anlam bütünlüğüne hem de kısaltmanın küresel anlamda yer bulması için arama motorlarında yine NFT'ye karşılık gelmesine özen gösterdik."

Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi olarak bundan sonra yaptıkları çalışmalarda ve paylaşımlarda NFT'nin açılımı için "Nitelikli Fikri Tapu" terimini kullanacaklarını belirten Koç, kısaltmayı seslendirirken de "eN eF Ti" yerine "Ne Fe Te"nin kullanılması gerektiğini vurguladı.

4- WEB 3.0, NFT, GAMEFI… 2022’DE NELER BEKLENİYOR?

Blockchain şirketi Huobi Group'un küresel yatırım kolu olan Huobi Ventures, Yıllık Özet ve Görünüm Raporunu yayınladı. Rapordan öne çıkan iç görüler şöyle:

- 2022'de gözler, merkezi olmayan yapısı ve temel blockchain altyapısı, değer dağıtımı, gizlilik, bant genişliği, depolama işleme ve yetkilendirme ile ilgili yaygın Web 2.0 sorunlarını çözebilecek Web 3.0'da. Yeni nesil bir internet teknolojisi, mevcut altyapı sınırlamalarını aşabilir ve önümüzdeki 5-10 yıl içinde yeni olanaklar açabilir.

- 2022'de NFT'lerin değeri, basit şifreleme ve sanat koleksiyonundan, gelişen Web 3.0 ekonomisinde sahiplik ve üyelik kanıtına doğru değişiyor. Düşük likidite ve dar alım-satım havuzu büyümesini hala engellese de sosyal tokenler olarak değerleri Web 3.0 ve GameFi dünyasında kritik bir rol oynayacak. GameFi, sahiplik, birlikte çalışabilirlik ve kazanmak için oynama gibi yeni kavramları tanıtarak geleneksel oyunları dönüştürürken, NFT'ler Web 3.0 dünyasına ana ağ geçidi olarak yerlerini sağlamlaştıracak.

- Küresel makro ekonomideki dalgalanmalara rağmen, kripto para birimlerinin temelleri her zamankinden daha güçlü bir şekilde büyümeye devam ediyor. Giderek daha fazla kurum, enflasyon ve diğer varlık sınıfları için düşük yatırımcı duyarlılığı karşısında portföylerinin bir kısmını Bitcoin için ayırıyor. Bu etkenler, küresel çapta olgunlaşan hükümet mevzuatları ve politikalarıyla birleştiğinde, kripto para sektöründe uzun vadeli büyüme için zemin hazırlıyor.

5- FACEBOOK METAVERSE’TE KOMİSYONU YÜZDE 47.5’E ÇEKTİ!

Facebook’un çatı kuruluşu Meta, Horizon Worlds adını verdiği sanal dünyasında dijital ürün satışlarından almayı planladığı komisyon, bu platform için içerik üretecekleri üzecek. Meta’nın sözcüsünün CNBC’ye yapyığı açıklamaya göre Horizon Worlds’te yapılacak dijital ürün satışlarından yüzde 47.5 oranında komisyon ücreti kesilecek. İlk planlamalara göre bu yüksek orandaki komisyonun yüzde 30’u Meta Quest Store üzerinden, yüzde 17.5’si ise doğrudan Horizon Worlds üzerinden alınacak.

Meta yöneticileri her ne kadar bu komisyon oranını “oldukça rekabetçi” olarak nitelendirse de yüzde 47.5’lik bu kesintinin içerik üreticilerinin kâr marjlarını ciddi bir şekilde düşüreceği tahmin ediliyor.

NFT pazaryeri OpenSea’nin satışlardan aldığı komisyon oranının yüzde 2.5 düzeyinde olduğu ve de Facebook’un Apple’ın yüzde 30’luk uygulama içi satış komisyonunu uzun yıllardır eleştirdiği dikkate alındığında, Facebook’un metaverse platformu Horizon Worlds’te önümüzdeki dönemde işler oldukça zorlaşabilir.

6- DEVLET ÜNİVERSİTESİNE BLOCKCHAIN LABORATUVARI

Türkiye Bilişim Vakfı platformlarından Blockchain Türkiye Platformu ile İstanbul Üniversitesi ve Atez işbirliğiyle Türkiye'nin devlet üniversitesi özelindeki ilk Blockchain Laboratuvarı hayata geçirildi. Dezavantajlı gruplar ve gençler için blockchain tabanlı teknoloji eğitimlerinin verilmesi planlanan Blockchain Laboratuvarında, nitelikli iş gücüne doğrudan katkı sağlamak amacıyla İstanbul'daki gençler için farkındalık oluşturacak etkinlikler düzenlenecek.

TBV Genel Sekreteri Çağdaş Ergin, İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak ve Atez Yazılım Genel Müdürü Dr. Kenan Güler’in katılımıyla düzenlenen toplantıda verilen bilgiye göre İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Blockchain Laboratuvarı bünyesinde sanayi, üniversite ve sivil toplum kuruluşu iş birliklerinin yapılması, araştırma- geliştirme faaliyetlerinde kamu yararı gözetilerek programlar düzenlenmesi hedefleniyor.

7- GELENEKSEL BANKACILIK YERİNİ ‘TOKENOMİK’E BIRAKIYOR

.png

Web 3.0 ve sonrasının yeni trendleri ve köklü değişimleri beraberinde getirdiğini söyleyen Cerebrum Tech Kurucusu ve Yönetim Kurulu Başkanı Erdem Erkul, “Gelişen blockchain teknolojisiyle geleneksel bankacılıktan uzaklaşıyoruz ve yeni bir sistemle token ekonomisi doğuyor” dedi. 'Yapay Zeka ve Büyük Veri Çağında Üniversitelerin Rolleri: Zorluklar ve Fırsatlar' temasıyla düzenlenen IASS 2022 Konferansı’nda konuşan Erkul, bilgisayarların insanlar gibi verileri okumaya ve analiz etmeye başladığında ortaya çıkan Web 3.0’ın Web 1.0 ve Web 2.0’dan farklı olarak ‘decentraland’ (merkezsizleşme) özelliğiyle kişileri farklı toplulukları içeren sanal bir dünyaya bağladığını vurgulayarak “Web 3.0 ile herkes için kişiselleştirilmiş ürünler yaratabileceğimiz ve her kullanıcının aynı zamanda bir içerik yaratıcısı olduğu yeni bir sanal dünya yaratıldı” diye konuştu.

Dijital ortamlarda bulundukları her bir kripto paranın belirli kodları ve amaçları olduğunu ifade eden Erkul, günümüzün en ünlü kripto para birimi olan Bitcoin ile işlem yapmanın sadece 10 dakika süreceğine dikkat çekti. Bu sistemi geliştirmek için zaman içinde yazılımların değiştiğini ve yeni kripto para birimlerinin doğduğunu kaydeden Erkul “Böylece blok zincirinde birden fazla kripto para biriminin ekonomisi oluşturuldu. Tokenomik bizimle olacak” dedi.

8- BLOCKCHAIN TEKNOLOJİLERİNE YATIRIM YAPAN FON

Bağımsız portföy yönetim şirketi konumundaki İstanbul Portföy tarafından hayata geçirilen, Blockchain Teknolojilerine Yatırım Yapan Karma Fon işlem görmeye başladı. Verilen bilgiye göre Blockchain teknoloji şirketlerinden BiLira’nın danışmanlık verdiği İstanbul Portföy Blockchain Teknolojileri Karma Fonu, Blockchain Teknolojileri Karma Fonu’nun yüzde 60’ı yabancı hisse senetleri, yüzde 15’i yabancı yatırım fonları ve yüzde 25’i Türk finansal kuruluşlarından oluşuyor.

Blockchain teknolojisi sektöründe faaliyet yürüten şirketlerin büyümesine destek olmayı hedefleyen fon yatırımcıları kripto varlıklara değil, blockchain teknolojileri ve çözümleri geliştiren Amerika, Kanada, Japonya merkezli Microstrategy, Nvidia, Tesla ve Square gibi ilgi şirketleri destekliyor.

9- İLK ÇAĞRI MERKEZİNİ TÜRKİYE’DE AÇTI

Dünyanın önde gelen blok zinciri ekosistemi ve kripto varlık altyapı sağlayıcısı Binance, yeni başlattığı çağrı merkezi hizmetlerinin ilk durağı olarak Türkiye’yi seçtiğini duyurdu. Türkiye’deki müşterilerine uygulama üzerinden 7/24 müşteri hizmetleri desteği sağlayan Binance, henüz test aşamasında olan bu hizmeti tüm ülkelerde faaliyete geçirmeye hazırlanıyor.

Paris Blok Zinciri Haftası Zirvesi’nde konuşan Binance CEO’su Changpeng Zhao, yaptığı açıklamada, Türkçe müşteri hizmetleri sistemini şu an test ettiklerini belirterek, “Sadece mesajlaşma üzerinden müşteri desteği sağlıyoruz, ileriki dönemlerde telefonla da tüm ülkelerde bu hizmeti başlatmayı hedefliyoruz” dedi. Verilen bilgiye göre müşteri desteği ekibi ile yapılacak görüşmeler Binance uygulaması üzerinden gerçekleştirilirken, kullanıcılar cep telefonu numarası üzerinden değil, Binance uygulaması üzerinden aranıyor ve görüşmeler aramayı kabul etmeleri halinde gerçekleştiriliyor.

10- İKONİK MAYMUNU NFT OLDU

54 ülkede faaliyet gösteren Türkiye’nin global moda perakende markası LC Waikiki, şirketin logosu olan ikonik maymununun vintage tasarımlarını, NFT yatırımcıları için bir koleksiyon parçası hâline getirdi.

LC Waikiki’nin ikonik maymunları, NFT pazaryeri OpenSea’de satışa sunuldu. Toplam satış hacmi 12 milyar doları aşan NFT piyasasına, “Vintage Maymun Koleksiyonu” ile giren LC Waikiki, koleksiyonundaki NFT’lerin satışından elde edilecek olan tüm gelirin, çocukları nitelikli eğitimle buluşturmak adına Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı’na (TEGV) bağışlanacağını açıkladı.

11- YENİ YAŞINI 13 MİLYON DİLİMLİ NFT PASTA İLE KUTLUYOR

Boyner Grup’un kişiselleştirilmiş alışveriş ve mobil sadakat uygulaması Hopi, kuruluşunun 7. yılı kapsamında özel bir NFT hazırladı. “Yedinci Yaşımı Birlikte Kutlayalım mı?” adlı bir kampanya başlatan şirket, 13 milyon kullanıcısı için her biri ‘eşsiz’ dilimlerden oluşan ve NFT mantığı ile hazırlanan dev bir pasta tasarladı.

Kampanya kapsamında uygulamaya giren kullanıcılara, kendileri için hazırlanan pasta dilimleri ile 60’dan fazla markanın ürünlerinde çeşitli indirimler sunuluyor. 8-bit piksel konseptiyle hazırlanan kampanyada, ayrıca 13 milyon pasta dilimi arasında kullanıcılara ek avantajlar sunan ve altın renkli tasarımlarda hazırlanan yıldızlı 7 pasta dilimi de yer alıyor.