Evinde dayısı, halası, teyzesi ve yeğeni kiracı olarak oturanlar dikkat
Vatandaşların 2021 yılında elde ettikleri kira gelirlerini 1-31 Mart 2022 tarihleri arasında beyan etmeleri gerekiyor. Eğer 2021'de mesken olarak kiraya verdiğiniz gayrimenkulden elde ettiğiniz kira geliri toplamda 7 bin lira yani aylık 583 lirayı geçmiyorsa bu beyannameyi verip vergi ödemek zorunda değilsiniz. Hiç uğraşmayın. Ama bu tutarı aşan geliriniz varsa beyanname şart. Anne, baba, çocuk ve kardeşleriniz evinizde oturuyorsa emsal kira bedeli hesaplamak zorunda değilsiniz ama bu kişiler ikinci bir evinizde de oturuyorsa beyanname verip kira ödemek zorundasınız. Hala, dayı, teyze veya yeğeniniz de kiracınız ise kira bedeli almasanız bile beyanname verip vergi ödemek zorundasınız.
Vatandaşın aldığı kira için vergi ödeyeceği bir mart ayı daha geldi çattı. Vatandaşların 2021 yılında ev ve diğer gayrimenkullerinden elde ettikleri kira gelirlerini 1-31 Mart 2022 tarihleri arasında beyan etmeleri gerekiyor. Bu yazı dizimizde kira geliri nedeniyle verilmesi gereken beyanname ve ödenmesi gereken vergi ile ilgili her türlü detayı inceleyeceğiz. Öncelikle hemen belirtelim eğer 2021'de elde ettiğiniz kira geliri toplamda 7 bin lira yani aylık 583 lirayı geçmiyorsa bu beyannameyi verip vergi ödemek zorunda değilsiniz. Örnek olarak Ali bey, 2021 yılında meskenini aylık 550 TL'den kiraya vermiş ve yıllık 6.600 TL kira geliri elde etmiş olsun. Bu durumda elde edilen hasılat, mesken istisna tutarı olan 7 bin TL'nin altında olduğundan beyan edilmeyecek. Eğer geliriniz bu tutarın üstündeyse bu kez 7 bin lirayı toplam gelirinizden düşeceksiniz. Bu durumu ilerleyen yazılarda detaylıca ele alacağız. Ancak şunu de hemen belirtelim konutlardan elde edilen kira gelirleri süresinde beyan edilmez veya eksik beyan edilirse, bu geliri elde eden vatandaş 7.000 TL'lik istisnadan yararlanamaz.
İSTİSNA SADECE KONUTLARDA GEÇERLİ
Ancak, vergi dairesince herhangi bir tespit yapılmadan önce, süresinde beyan edilmeyen veya süresinde verilen beyannamede yer almayan konut kira gelirlerini, süresinden sonra verilen beyanname ile beyan edenler bu istisnadan yararlanabilecek. Mesken istisnası uygulaması sadece konut olarak kiraya verilen gayrimenkullerden elde edilen gelirler için geçerli. Konut ve işyeri kira gelirinin birlikte elde edilip beyan edilmesi halinde, istisna sadece konut kira gelirine uygulanacak. İşyeri kira gelirine istisna uygulanmayacak.
Diğer önemli bir nokta, vergi dünyasında gayrimenkul sermaye iradı olarak kira gelirlerinde, ticari, zirai veya mesleki kazancını beyan etmek zorunda olanlar, 7.000 TL'nin üzerinde konut kira geliri elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın, kazançlarının tutarları toplamı Gelir Vergisi Kanunu'nun 103'uncu maddesinde yer alan üçüncü gelir diliminin ücretler için geçerli olan 2021 yılı için 190.000 TL'lik tutarı aşanlar, 7.000 TL'lik istisnadan yararlanamaz.
SADECE 1 KONUT İÇİN GEÇERLİ
Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde, bu konuttan elde edilen kira gelirlerinin vergilendirilmesinde, her bir ortak kişinin 2021 yılı için 7.000 TL'lik istisna ayrı ayrı uygulanacak. Mirasın paylaşılmamış olması halinde, her bir mirasçı istisnadan ayrı ayrı yararlanacak. Bir vatandaşın birden fazla konuttan kira geliri elde etmesi halinde istisna, kira gelirleri her konut için ayrı arı değil gelirin toplamına bir defa uygulanacak.Yani istisna sadece 1 konut için geçerli de diyebiliriz.
TAHSİL EDİLMESİ ŞART
Kira gelirinde gelirin elde edilmesi, tahsil esasına bağlı. Yani eğer geliri tahsil etmemişseniz beyan edip ödemenize gerek yok. Tahsil esasına göre kira gelirinin vergilendirilmesi için nakden veya ayni olarak tahsil edilmiş olması gerekiyor. Kira bedelinin nakden tahsil edilmesi, kiranın Türk parası veya yabancı para ile ödenmesini ifade ediyor. Alınan çek bedelleri de nakden tahsilat sayılır.
Vatandaş tarafından o yıla veya geçmiş yıllara ait olarak tahsil edilen kira bedelleri, tahsil edilen yılın hasılatı sayılıyor. Örneğin; 2018, 2019 ve 2020 yıllarına ait kira gelirlerinin toplu olarak 2021 yılında tahsil edilmesi halinde, bu gelirler 2021 yılının geliri olarak dikkate alınıyor. Ancak gelecek yıllara ait olup, peşin olarak tahsil edilen kira bedelleri de ödemenin yapıldığı yılın değil, gelirin ilgili olduğu yılın geliri sayılıyor. Örneğin; 2021, 2022 ve 2023 yılları kira gelirleri topluca 2021 yılında tahsil edilirse, her yıla ait kira bedeli ilgili yılın geliri sayılıyor. Döviz cinsinden kiraya verme işlemlerinde tahsilat yapıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınarak kira gelirinde gayri safi hasılat belirleniyor.
KİRA ALINMAMASI HALİNDE EMSAL KİRA BEDELİ
Kira bedelinin hiç; olmaması veya düşük olması halinde, "emsal kira bedeli'' esas alınıyor. Buna göre; konutun bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılması, kira bedelinin emsal kira bedelinden düşük olması, hallerinde emsal kira bedeli esası uygulanıyor. Şayet kira takdiri ya da tespiti yapılmamış ise emsal kira bedeli, bina veya arazinin emlak vergisi değerinin yüzde 5'i olarak alınıyor. Bina veya arazi dışında kalan mal ve haklarda emsal kira bedeli, bunların maliyet bedelinin yüzde 10 kabul ediliyor.
EVİMİZDE KİMLER OTURURSA VERGİ ÖDEMEYİZ?
Bazı hallerde ise emsal kira bedeli esası uygulanmıyor. Yani vergi ödemek zorunda da kalmıyoruz. Bu halleri aşağıda sayıyoruz.
• Boş kalan gayrimenkullerin korunması amacıyla bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması,
• Binaların mal sahiplerinin usul (anne-baba, büyükanne-büyükbaba), furu (çocuklar, torunlar) veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi (Ancak, bu kimselerin her birinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmişse bu konutların yalnız birisi için emsal kira bedeli hesaplanmaz. Örnek olarak, mal sahibi baba, çocuğunun ikametine iki adet gayrimenkul tahsis etmişse sadece bir adet gayrimenkul için emsal kira bedeli hesaplanmayıp diğeri için emsal kira bedeli hesaplayacak,
• Mal sahibi ile birlikte akrabaları da aynı evde veya dairede ikamet etmesi,
• Genel bütçeye dahil daireler ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalar.
KİRA GELİRİ NELERDEN ELDE EDİLİR?
Peki kira geliri nerelerden elde edilmiş sayılıyor:
• Arazi, bina, maden sulan, memba sulan, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanlan, tuzlalar ve bunların mutemmim cuzileri ve teferruatı,
• Voli mahalleri ve dalyanlar,
• Gayrimenkullerin ayrı olarak kiraya verilen mutemmim cuzileri ve teferruatı ile bilumum tesisatı, demirbaş eşyası ve döşemeleri,
• Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar,
• Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı, alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar,
• Telif hakları,
• Gemi ve gemi payları ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye vasıtaları,
• Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentileri.
