Kan tutması nedir? Sebepleri nelerdir? Tedavisi var mıdır?

Hemofobi nedir?

Hemofobi, tıbbi literatürde kan korkusu olarak bilinen, yoğun ve mantığa aykırı bir kan korkusunu ifade eder. Bu fobi, kişilerin günlük yaşamlarını olumsuz yönde etkileyen aşırı ve mantıksız korkular arasında yer alır.

Fobilerin psikolojik etkileri

Fobisi olan bireyler, gerçek bir tehlike olmamasına rağmen algıladıkları riskten kaçınmak için yoğun çaba sarf ederler. Bu durum, bireylerin yaşam kalitesini düşürebilir ve onları çeşitli sosyal durumlarda zor durumda bırakabilir.

Hemofobisi olan kişiler, kan görme riski nedeniyle sağlık tahlillerinden kaçınabilir, doktor ziyaretlerini erteleyebilir ve kanla ilgili her türlü durumdan korku duyabilirler. Ayrıca gerçek kanın yanı sıra sahte kan görüntüleri de hemofobiyi tetikleyebilir. Bu nedenle, hemofobisi olan bireylerin bu korku ile başa çıkabilmeleri için profesyonel destek almaları önemlidir.

Kan tutması belirtileri nelerdir?

Her fobi benzer fiziksel ve duygusal semptomlara neden olabilir. Hemofobi, gerçek hayatta ya da ekranda kan görülmesiyle tetiklenebilir. Bazı kişiler yalnızca kan ya da kanla ilgili tetkikleri düşündüğünde dahi semptomları hissedebilir. Kan tutmasının fiziksel belirtileri şu şekildedir:

- Nefes almada zorluk

- Titreme

- Sersemlik

- Kalp atış hızında artış

- Göğüste sıkışma ya da ağrı

- Kan ya da yaralanma görüldüğünde hissedilen mide bulantısı

- Terleme

Kan tutması neden olur?

Kan tutması, genellikle çocukluk çağında 10-13 yaşları arasında ortaya çıkar. Ancak agorafobi, hayvan fobileri, panik bozukluğu gibi diğer psikonörotik rahatsızlıklarla da ilişkili olabilir. Kan tutması risk faktörleri aşağıdaki gibidir:

Genetik: Bazı kişiler fobi geliştirmeye diğerlerinden daha fazla yatkındır. Genetikle ilişkilendirilen bu durum nedeniyle kişiler daha hassas ve duygusal olabilir.

Geçmiş yaşam: Kan konusunda endişeli davranan bir ebeveyn ya da bakıcı, kişilerin çocukluklarında kandan korkmanın normal olduğunu düşünmesine neden olabilir. Bir çocuk, annesinin ya da babasının kandan korktuğunu gördüğünde kanla ilgili bir fobi geliştirebilir.

Aşırı korumacı ebeveynler: Çocukluğunda aşırı korumacı bir ebeveyne aşırı bağlı şekilde büyüyen kişilerde genel kaygıya ek olarak kan tutması ortaya çıkabilir.

Travmalar: Stresli ve travmatik olaylar kan tutmasına neden olabilir. Bu durumun nedeni, kanla ilgili ciddi bir yaralanma ya da uzun süre hastanede kalma olabilir.

Kan tutması teşhisi ve değerlendirme süreci

Kan tutması teşhisinde herhangi bir tıbbi ekipman kullanılmaz. Doktorlar, kişilerin semptomlarını ve bu semptomları ne kadar süredir yaşadıklarını öğrenmek isteyebilir. Teşhise yardımcı olmak amacıyla kişilerin, hem kendilerinin hem de ailelerinin sağlık öykülerini paylaşması önemlidir.

Hemofobi, Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından hazırlanan DSM-5 kılavuzunda resmi olarak kabul edilmiştir. Doktorlar, bu kılavuzdaki kriterleri de baz alarak teşhis koyabilir.

Kan tutması nasıl tedavi edilir?

Fobiler, günlük hayatı etkilemiyorsa tedavi gerektirmez. Ancak tetikleyicilere yoğun şekilde maruz kalınması durumunda tedavi planlanabilir. Aşağıdaki durumlarda hemofobi için tedavi planlanması gerekebilir:

- Kişiler, bu korkunun mantıksız olduğunu kabul edip tedavi görmek istediğinde

- Kan korkusu kaynaklı panik atak ve anksiyete 6 aydan daha uzun sürdüğünde

Hemofobi tedavisinde aşağıdaki yaklaşımlardan yararlanılabilir:

Bilişsel davranışçı terapi

Bilişsel davranışçı terapide psikolog veya psikiyatr, kişilerin kanla ilgili duygularının açığa çıkmasına yardımcı olur. Kişinin kaygılarının gerçek dışı olduğu ve kaygılandığı olasılıkların gerçekleşme ihtimalinin çok düşük olduğunu içselleştirmesi amaçlanır.

Maruz bırakma terapisi

Bilişsel davranışçı terapiye benzer özellikler barındıran maruz bırakma terapisi, kaygı bozukluklarının tedavisinde tercih edilen bir yöntemdir. Terapist, kişilerin korkularına güvenli bir ortamda maruz kalırken onlara rehberlik eder.

Seanslar sırasında çeşitli görsellerle egzersiz yapılabilir. Tek bir maruz bırakma seansı dahi kısa sürede başarılı sonuçlar alınmasını sağlayabilir.

Rahatlama

Derin nefes almayı da içeren yoga gibi egzersizler, çoğu fobi gibi hemofobi semptomlarının iyileştirilmesinde de etkili olabilir. Bu egzersizlerle meşgul olmak, stresin ve belirtilerin azaltılmasına yardımcı olabilir.

İlaç tedavisi

Semptomların şiddetli ve ağır olduğu vakalarda ilaç tedavisi gerekebilir. İlaçla tedavi kararı psikiyatrist ile birlikte alınır ve terapi ile birlikte sürdürülmesi önerilir.

Kaynak: Medicana