İran'da ilk seçimin galibi Pezeşkiyan kimdir?
İran'da bugün yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinden yüzde 43 oyla ilk sırada çıkan Mesud Pezeşkiyan, reformistlerin desteklediği muhafazakâr olmayan bir isim olarak öne çıkıyor. Türk bir ailenin oğlu ve bir kalp cerrahı olan Pezeşkiyan, beklenenden yüksek oy aldı ancak İran tarihinin en düşük katılımlı cumhurbaşkanlığı seçimi yaşandı. İşte Pezeşkiyan ile ilgili öne çıkanlar...
Reformist siyasetçi Pezeşkiyan, 29 Eylül 1954'te Mahabad kentinde, İranlı Türk bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Soyadı Farsça'da "Doktorlar" anlamına gelen Pezeşkiyan, Tebriz Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun oldu. 1980-1988 arasında yapılan İran-Irak savaşında hem muharip hem de doktor olarak görev yaptı.
Pratisyenlik kursunu 1985 yılında tamamlayan Pezeşkiyan, savaştan sonra Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesinde genel cerrahi ihtisasını yaparak eğitimine devam etti.
Dört yıl sağlık bakanlığı
İran Sağlık Bilimleri Üniversitesinden 1993 yılında kalp cerrahisi yan dal uzmanlığını alan Pezeşkiyan, daha sonra kalp cerrahisi uzmanı oldu ve 1994-1999 yılları arasında Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü olarak görev yaptı.
Pezeşkiyan'ın siyasi hayatı, eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde 1997 yılında Sağlık Bakanı Yardımcısı atanmasıyla başladı. Hatemi döneminde 2001'de Sağlık Bakanı olarak atandı, 2005'e kadar bu görevde kaldı.
Ülkede 2008'de yapılan Genel Seçimlerinde Tebriz Milletvekili olarak Meclise girmeyi başaran Pezeşkiyan, o tarihten bu yana beş dönem Tebriz'i temsilen görev yaptı.
Pezeşkiyan, 2016'da İran Meclis Başkan Yardımcısı olarak 4 yıl görev yaptı.
İran'da 2013'teki cumhurbaşkanı seçimlerine adaylık başvurusu yapan ancak daha sonra adaylığını geri çeken Pezeşkiyan'ın 2021'deki seçimlerdeki adaylık başvurusu Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından reddedildi.
Pezeşkiyan, 1 Mart'ta yapılan Milletvekili Seçimlerinde Tebriz'den birinci sırada Meclise girmeyi başardı.
Reformistlerin tam desteği
Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin hayatını kaybetmesi sonrasında 1 yıl öne alınan cumhurbaşkanı seçimi için adaylık başvurusu yapan Pezeşkiyan, seçimlerde reformistlerin tek adayı olarak yarışıyor.
Pezeşkiyan'ın kampanyası reformistlerin önemli desteğine sahip. 2013-2021 yılları arasında Hasan Ruhani'nin ılımlı hükümetinde dışişleri bakanlığı yapan Muhammed Cevad Zarif, Pezeşkiyan'ın dış politika danışmanı olarak görev yapıyor. Zarif'in Pezeşkiyan'ın kampanyasındaki varlığı dikkat çekici ve tanıtım etkinliklerinde sık sık görünmekte.
Hatemi'nin kendisi de, daha önce 2013'teki başarılı cumhurbaşkanlığı adaylığında Ruhani'yi destekleyen reformist partilerle birlikte Pezeşkiyan'ı açıkça destekledi. Bu destekler, Pezeşkiyan'ın adaylığının, etkisini yeniden canlandırmayı amaçlayan reformist hareket içindeki öneminin altını çiziyor.
Resmi adıyla Kapsamlı Ortak Eylem Planı olarak bilinen 2015 Nükleer Anlaşması'nın imzalanmasından sadece birkaç ay sonra reformistler Şubat 2016 parlamento seçimlerinde tarihi bir zafer kazanarak Tahran'daki 30 sandalyenin tamamını elde etmişti. Ruhani daha sonra 2017 cumhurbaşkanlığı seçimlerini oyların yüzde 57'sinden fazlasını alarak kazandı.
Reformistlerin tek adayı Pezeşkiyan ile muhafazakar Celili, 5 Temmuz'da yapılacak ikinci tur seçimlerde yeniden yarışacak.
