İnsan ilişkilerinde yeni dönem: Birinin size "Gaslighting" yaptığını nasıl anlarsınız?

İkili ilişkilerde günümüzün en büyük sorunlarından biri de "Gaslighting." Gaslighting, iletişim halinde olduğunuz kişinin, kadın ya da erkek veya duygusal bir ilişki olup olmadığı fark etmeksizin sizi kendinizden şüphe ettiren bir duygusal istismara sürüklemesi durumudur.

Bir kişi size gaslighting yaptığında inandığınız, yaşadığınız, savunduğunuz her şeyden şüphe etmeye başlarsınız. Bu basit bir durum değil, sistematik bir biçimde 'gaslighting'e maruz kalmak bazen kişinin kendi akıl sağlığından şüphe etmesine bile neden olabilir. Peki bu terimin hayatımıza aslında bir tiyatro oyunundan katıldığını biliyor musunuz?

İngiliz roman ve oyun yazarı Patrick Hamilton'ın 1938 tarihli oyunu "Gaslight", karısını delirtmeye karar veren Jack Manningham ve karısının Bella'nın öyküsünü anlatır. Oldukça karanlık bir duygusu olan bu oyun "gaz lambası" metaforu üzerinden Bella'nın akıl sağlığını yitirme noktasına gelmesinin öyküsüdür.

Sanatta ve sosyal hayatta çok farklı hikayelerde kendine yer bulan gaslighting sorununa pek çoğumuz maruz kaldık ya da kalmaya devam ediyoruz. Peki birinin bize gaslighting uyguladığını anlamanın bir yolu yok mu? Aslında gaslighting belirtilerine detaylı bakarsak anlamanın bir yolu olduğunu söyleyebiliriz...

ABD'de aile içi şiddet ile yakın ilişkilerde şiddet ve istismarı önlemek adına çalışmalar yürüten National Domestic Violence Hotline (Ulusal Aile İçi Şiddet Hattı), gaslighting’i anlayabilmek için çok sık görülen özellikleri derlemiş.

İnkar: Eğer iletişim kurduğunuz kişi siz bir şeyden bahsettiğinizde yaşandığını söylediğiniz şeyi kesinlikle inkar ediyor, anlattığınız şeyleri hatırlamadığını söylüyor hatta bunu sadece sizin böyle düşündüğünüzü iddia edip kendinizi "Acaba olmadı mı böyle bir şey?" diye düşünürken bulmanıza neden oluyorsa gaslighting'e maruz kalıyor olabilirisiniz.

Gerçekliğinizi sorgulatır: Bir olay anlattığınızda yaşanan olayı doğru hatırlamadığınızı iddia ediyorsa hatta sizin çok emin olduğunuz bir konuda konuşurken onun başka türlü olduğunu anlatıyorsa, sizin gerçeklikle bağınızı sarsmaya ve olanların sizin hayalinizde olup bittiğini düşünmenize neden oluyorsa gaslighting'e maruz kalıyor olabilirsiniz.

Tartışmaz ama suçlar: Gaslighting'e maruz kaldığınızda iletişim kurduğunuz kişiyle düzgün bir tartışma yapamazsınız. Bir sorun meydana geldiğinde bu sorunu konuşmak yerine konuyu değiştirmeye çalışır. Eğer konuyu değiştiremiyorsa o konuda kendi hatalarını size ya da bir başkasına yıkmaya çalışır. Yaşananların sizin yüzünüzden yaşandığına sizi ikna etmeye çalışır.

Duyguların önemsizleştirilmesi: Eğer iletişim kurduğunuz kişi sevdiğiniz şeyleri küçümsüyorsa, öfkelendiğinizde abarttığınızı düşünüyorsa kısacası hislerinizi anamsızlaştırmaya çalışıyorsa gaslighting'e maruz kalıyor olabilirsiniz.

Çözüm odaklı değil sorun odaklı tartışmalar: İletişim kurduğunuz kişiyle bir sorunu çözmek için her adım atışınızda ortada bir sorun yokmuş gibi konuyu konuşmaktan kaçıyorsa "Yine mi aynı şeyi konuşacağız!" gibi bir cümleyle sanki siz durduk yere sorun yaratıyormuşsunuz gibi bir imaj yaratılmasına şahit oluyorsanız gaslighting'e maruz kalıyor olabilirsiniz.

Dikkate alınmıyorsanız: Siz bir şey anlatırken anlattıklarınızı önemsemiyor hatta direkt dinlemiyorsa, bi konuda tepki gösteriyorsanız sizin kendinizi iletişim kurulması zor, konuşulamaz, problem çözülemez bir insanmışsınız gibi hissetmenize neden oluyorsa, "Sen bu haldeyken bu konuyu konuşmayacağım" gibi manipülatif cümlelere maruz kalıyorsanız gaslighting'e uğruyor olabilirsiniz.

Gaslighting’e maruz kaldığınızda duygusal olarak bir çöküntüye kapılmanız an meselesi olur. Çünkü bu durum sizin düşüncelerinize ve hafızanıza güveninizi kaybetmenize neden olur. Kendinizle ilgili şüpheye düşersiniz ve kendinizi sürekli hata yapan biri gibi hissetmeye başlarsınız.

Sürekli hislerinizi ve duygularınızı açıklama ihtiyacı duyarsınız, biriyle konuşurken sürekli hata yaptığınızı düşünüp özür dilemeye çalışırsınız. Yakınlarınızdan uzaklaşmaya başlar, yalnızlaşırsınız. Kendi fikirlerinizdense size söylenilenler anlamlı olmaya başlar, siz bir şey bilemezsiniz gibi düşünmeye başlarsınız.

Bu son derece tehlikeli ve ruh sağlığınız için olumsuz sonuçlar doğurabilir. Sizinle sürekli böyle bir iletişim kuran insanlarla ilişkilerinizi gözden geçirmekte fayda var.