Haftada 4 gün çalışma hangi ülkelerde deneniyor ve gerçekten başarılı mı?

İngiltere'de dünyanın en büyük 4 günlük çalışma haftası denemesinin sona ermesinden 1 yıl sonra, katılan şirketlerin büyük çoğunluğu pilot uygulamayı devam ettirirken, yarıdan fazlası değişikliği kalıcı hale getirdi. Uzmanlar, yapay zekanın iş yerlerinde hız kazanmasının da haftada 4 günlük çalışmayı hızlandırabileceğine inanıyor.

Giriş: 27.02.2024 - 10:52 Güncelleme: 27.02.2024 - 11:27

Haftada 4 gün çalışma hangi ülkelerde deneniyor?

Uygulama hakkında yayımlanan bir rapora göre, bu firmaların en az yüzde 89'u hâlâ bu politikayı uyguluyor ve en az yüzde 51'i 4 günlük çalışma haftasını kalıcı hale getirdi.

Çalışma; Cambridge ve Oxford Üniversiteleri ile Boston College'dan araştırmacılarla birlikte kar amacı gütmeyen '4 Days a Week' ile bir düşünce kuruluşu olan Autonomy tarafından Çarşamba günü yayınlandı. Rapora göre, çalışma saatlerinin azaltılmasının etkileri personel ve şirketleri için son derece faydalı oldu.

Denemenin sonunda çalışanlar daha iyi fiziksel ve zihinsel sağlığa, daha iyi iş-yaşam dengesine ve genel yaşam memnuniyetine sahip olduklarını ve işten daha az yorulduklarını bildirdiler ve bu iyileşmeler bir yıl sonra da devam etti.

Belçika, aslında Avrupa'da 4 günlük çalışma haftasını çıkaran ilk ülke olmuştu. Şubat 2022'de Belçikalı çalışanlar, maaş kaybı olmaksızın normal 5 gün yerine tam çalışma haftasını 4 günde gerçekleştirme hakkını kazandı. Yeni yasa geçen yıl 21 Kasım'da yürürlüğe girdi ve çalışanlara haftada dört gün mü yoksa beş gün mü çalışacaklarına karar verme olanağı verdi.

Belçika Başbakanı Alexander de Croo, değişikliğin Belçika'nın katı işgücü piyasasının daha esnek hale getirilmesine yardımcı olacağını ve insanların aile yaşamlarını kariyerleriyle birleştirmelerini kolaylaştıracağını umduğunu söyledi. Ayrıca yeni modelin daha dinamik bir ekonomi yaratması gerektiğini de sözlerine ekledi.

Ancak Belçika'da haftada 4 gün çalışma ihtimali herkese cazip gelmiyor. Bazı tam zamanlı çalışanlar, eğer saatlerini yoğunlaştırmayı seçerlerse gerçekten de çok uzun çalışacaklarından buna sıcak bakmıyor.

Almanya halihazırda Avrupa'daki en kısa ortalama çalışma haftalarından birine sahip.

Dünya Ekonomik Forumu'na (WEF) göre ortalama çalışma haftası 34,2 saattir. Ancak sendikalar çalışma saatlerinin daha da azaltılması yönünde çağrıda bulunuyorlar ancak değişikliğin ana nedeni ülkede yaşanan iş gücü ihtiyacı.

1 Şubat itibarıyla Almanya'da 45 şirket, toplamda 6 ay sürecek pilot uygulama ile 4 günlük çalışma haftasını test etmeye başladı. Yalnızca daha kısa bir çalışma haftasına uyarlanabilecek şirketleri kapsayan girişim, Berlin merkezli Intraprenör ve kar amacı gütmeyen 4 Day Week Global (4DWG) tarafından yönetiliyor.

Forsa anketine göre Almanya'da çalışan insanların yüzde 71'i haftada yalnızca 4 gün çalışma hakkına sahip olmak istiyor. İşverenler arasında üçte ikiden fazlası bunu destekledi. Önemli bir çoğunluk (yüzde 75), dört günlük haftanın çalışanlar için arzu edilir olduğuna inanırken, çoğunluk (yüzde 59) bunun işverenler için de başarılabilir olması gerektiğini düşünüyor.

Ancak Almanya hükümeti olumlu verilere rağmen henüz yasalaştırmaya yönelik bir açıklamada bulunmadı.

Uygulamadaki başarının ardından Portekiz bu adımı attı uygulamaya katılan ülkeler listesine girdi.

Geçen yılın haziran ayının başında duyurulan pilot çalışmaya 39 özel şirket katıldı.

Londra ve Reading Üniversiteleri tarafından derlenen deneme raporuna göre Portekiz, insanların yüzde 72'sinin haftada 40 saatten fazla çalıştığı, OECD ülkeleri arasında üçüncü en uzun çalışma haftasına sahip ülke konumunda.

Birleşik Krallık'taki denemede en başarılı sonuçları açıklayan ülke İngiltere'ydi. Uygulamaya yaklaşık 61 şirket ve 3300'den fazla çalışan katıldı.

Denemeye katılan şirketlerin yaklaşık yüzde 92'si 6 aylık pilot uygulama sonunda 4 günlük çalışma politikasını sürdürmeye karar verdi.

İskoçya'da devlet memurlarına yönelik uygulama Ocak 2024'ün sonlarında başlarken, Galler hükümeti geçen yılın baharında çalışmalara başlamayı düşündüğünü duyurdu.

İskoç hükümeti, South of Scotland Enterprise'da çalışan yaklaşık 140 kamu görevlisinin, ülkede dört günlük çalışma haftasının uygulanıp uygulanamayacağını test etmek için maaş kaybı olmadan haftada 32 saat çalışmaya başladığını açıkladı.

Kamu Politikası Araştırma Enstitüsü'nün (IPPR) İskoçya'da ankete katılan kişilerin yüzde 80'inin girişime oldukça olumlu baktığını ortaya koyarken, katılımcılar programın sağlık ve mutluluklarını artıracağını söyledi.

İspanya'da da hükümet pilot program başlatmaya yönelik çağrıları kabul etti.

Tasarıya göre uygulamanın ilk yılında hükümet ücret maliyetlerini kısmen finanse edecek.

İsveç'te tam ücretli dört günlük çalışma haftası 2015 yılında karışık tepkiler aldı.2015'teki uygulamada ücret kaybı olmadan 8 saatlik iş günleri yerine 6 saatlik iş günlerinin denenmesi planlansa da deneme için para harcama fikrinden herkes memnun kalmadı. Sol partiler bile bunu geniş ölçekte uygulamanın çok pahalı olacağını öne sürdü..

Ancak bir üniversite hastanesinin ortopedi ünitesinde 80 hemşire ve doktorun 6 saatlik iş gününe yönelik pilot uygulamaya katılmadı ve kaybedilen zamanı telafi etmek için yeni personelin işe alınmasıyla olumlu sonuçlar gözlemlendi.

Aşırı çalışmadan kaynaklanan ölümlerin birçok can kaybına yol açtığı Japonya da pilot uygulamaya yönelik harekete geçti.

Teknoloji devi Microsoft, 2019 yılında çalışanlarına bir ay boyunca 3 günlük hafta sonu tatili sunarak modeli denedi. Bu üretkenliği yüzde 40 artırdı ve daha verimli çalışmayla sonuçlandı.

Qualtrics tarafından yapılan bir ankete göre, ABD'li çalışanların yüzde 92'si, daha uzun saatler çalışmak anlamına gelse bile, çalışma haftasının kısaltılmasından yana.

Ankete katılan çalışanlar, bu uygulama ile zihinsel sağlığın iyileştiğini ve üretkenliğin arttığını ifade etti.

Kanada'daki 1000 ofis çalışanı arasında yapılan ankete göre ise büyük şirketlerin yüzde 51'i 'haftada 4 günlük çalışma uygulayacağını' ortaya koydu.

Daha fazla küresel veri ortaya çıktıkça ve Birleşik Krallık, Almanya, Portekiz gibi ülkelerdeki olumlu deneme sonuçlar giderek arttıkça daha çok şirket bu yaklaşımı benimsiyor .

Pilot uygulamalar devam ederken ve yapay zeka da (AI) iş yerlerinde hız kazanırken uzmanlar bunun dört günlük çalışma haftasının benimsenmesini hızlandırabileceğine inanıyor.

BBC'nin Tech.co'ya dayandırdığı habere göre, 2023'ün sonlarında toplanan veriler bu fikre destek veriyor. Şirket, 2024 Teknolojinin İşyeri Üzerindeki Etkisi için 1000'den fazla iş lideriyle anket yaptı. Araştırmacılar, dört günlük çalışma haftasına sahip kuruluşların %29'unun, şirketlerinin operasyonlarında yapay zekayı yoğun bir şekilde kullandığını ve operasyonları kolaylaştırmak için ChatGPT gibi üretken yapay zeka araçlarının yanı sıra diğer programları uyguladığını ortaya çıkardı.

Karşılaştırıldığında, haftada 5 gün çalışılan kuruluşların yalnızca %8'i yapay zekayı bu ölçüde kullanıyor. Yapay zeka kullanan işletmelerin %93'ü haftada dört günlük çalışma sistemine açıkken, kullanmayanların yarısından azı daha kısa haftalarda çalışmaya açık.

Yine de tüm çekincelere rağmen, aralarında dünyanın en çok kazanan şirketlerinden kişilerin de bulunduğu giderek artan sayıda iş dünyası lideri, teknolojiye dayalı olarak kısaltılmış çalışma haftasını kaçınılmaz bir gelecek olarak görüyor.

Ekim 2023'te JPMorgan Chase & Co CEO'su Jamie Dimon, Bloomberg TV'ye "Çocuklarınız 100 yaşına kadar yaşayacak ve muhtemelen haftada üç buçuk gün çalışacaklar." Çalışanların bekleyip görmesi gerekecek" diyerek kısalan çalışma haftasının kaçınılmaz olduğunu bir kez daha vurguladı.

Şimdilik pilot uygulama olan denemelerin ne zaman kalıcı olacağını ise zaman gösterecek.