Google bizi her şeyi bilen biri mi yapıyor?

Spesifik olarak, psikologların metabiliş olarak adlandırdıkları bir konu olan, internetin bildiklerimizle ilgili düşüncelerimizi nasıl etkilediğine bakıyoruz. Övündüğünü bildiğin zaman, sahtekârlık yapıyorsun ama yeteneğini tahmin ederken gerçek bir hata yapmıyorsun. Kendinizden daha fazlasını bildiğinize içtenlikle inanıyorsanız, o zaman bir hata yaptınız. Araştırma, bir anlama yanılsamasının aslında inanılmaz derecede yaygın olabileceğini ve bu üstbilişsel hatanın internet çağında yeni şekillerde ortaya çıktığını öne sürüyor.

Özellikle internette aktif olarak bilgi aramakla ilgili bir şey, bir bilgi yanılsaması yaratır.

Yeni bir makalede, Yale Üniversitesi'nden Matt Fisher, geçişken bellek olarak bilinen belirli bir düşünme türünü ele alıyor; bu, bizim yerimize bir şeyleri hatırlaması için diğer insanlara ve dünyanın diğer bölgelerine; kitaplara, nesnelere güvendiğimiz fikridir. Çalışmanız için ihtiyacınız olan bir şeyi önceki gece kapının yanına bıraktıysanız, o zaman geçişken bellek kullanıyorsunuz demektir.

Bu fenomenin bir kısmı, kişisel anılarımızda gerçekten bildiklerimizi, kolayca erişebildiğimiz, dünyada hazır bulunan veya derinlemesine anlamadan sadece aşina olduğumuz bilgilerle karıştırma eğilimidir. Bir arabanın nasıl çalıştığını anlıyormuşuz gibi hissedebiliriz, argüman devam ediyor, oysa aslında sadece onu çalıştırmaya aşinayız. Gaza basıyorum ve nasıl ilerlediğini gerçekten bilmediğimi fark etmeyi ihmal ederek ilerliyor.

Fisher ve meslektaşları, bu eğilimin internet çağıyla nasıl etkileşime girdiğiyle ilgilendiler. İnsanlardan "Neden saat dilimleri var?" gibi olgusal sorulara yanıt vermelerini istediler. Katılımcıların yarısına, yanıt vermeden önce yanıtları internetten aramaları talimatı verilirken, yarısına yanıtları internetten aramamaları söylendi. Ardından, tüm katılımcılara ikinci bir soru dizisinin yanıtlarını ne kadar güvenle açıklayabilecekleri soruldu ("Bulutlu geceler neden daha sıcaktır?" veya "Sirke nasıl yapılır?" gibi ayrı ama aynı zamanda olgusal sorular).

Gerçekten de bilgi için internette arama yapan kişiler, ikinci soru dizisini anladıklarından önemli ölçüde daha emindi. Takip eden çalışmalar, bu insanların bilginin gerçekten kendilerine ait olduğunu düşündüklerini doğruladı: Beyin taraması etkinliğinin resimleriyle farklı anlayış düzeylerini temsil eden bir ölçekte yanıtlarını belirtmeleri istendiğinde kendilerine daha fazla güvendiler (bunun önemini vurgulamayı amaçlayan bir hile: Bilgi oradaydı, kafalarının içindeydi). Güven etkisi, kontrol grubuna cevap materyali sağlandığında ve internet arama grubuna tamamen aynı cevap materyalini içeren bir siteyi arama talimatı verildiğinde bile devam etti. İnternette aktif olarak bilgi aramakla ilgili bir şey, özellikle bilginin katılımcıların zihninde olduğu yanılsamasını yarattı.

Bilgiyi kontrol etme duygusu kendi bilgeliğimize aşırı güven yaratıyorsa, internet hepimizi can sıkıcı hale getiren bir motor gibi görünebilir. Neyse ki yine bu yıl yayınlanan başka bir çalışma, kısmi bir tedavi öneriyor.

Toronto Üniversitesi'nden Amanda Ferguson ve meslektaşları benzer bir çalışma yürüttüler. Ancak kurulum tersineydi: katılımcılardan önce cevapları vermelerini ve bilmiyorlarsa daha sonra doğru bilgileri internette aramalarını istediler ("Bilmiyorum" diyen katılımcılar kontrol durumunda) kancadan kurtuldular ve bir sonraki soruya geçtiler). Bu kurulumda, internete erişimi olan kişiler, internetin olmadığı durumdaki kişilere göre ilk etapta cevap vermeye daha az istekliydi. Bu adamlar için, internete erişim onları her şeyi bildiklerini iddia etmeye teşvik etmek yerine susturur. Yargılarına daha yakından bakıldığında, etkinin sadece teyit etmenin güvenlerini baltalaması olmadığı görülüyor. Doğru cevabı kontrol etmek için internete geri dönebileceklerini bilenler, kendi içlerinde daha az güvende hissettiklerini bildirmediler.

İNTERNET HEM AŞIRI GÜVENE HEM DE BELİRSİZLİĞE NEDEN OLABİLİR

Bu nedenle, insanları gerçeklerinin kontrol edilebileceği bir konuma getirmek, onları ilk iddialarında daha temkinli hale getirdi. Bundan çıkardığım sonuç şu ki, her şeyi bilen biriyle savaşmanın bir yolu, eğer enerjiniz varsa, doğru mu yanlış mı olduklarının tamamen kontrol edileceğini onlara bildirmektir. İnternette uzun bir cevap aramalarını engellemeyebilir, ancak onları yavaşlatmalı!

İnternetin düşüncelerimizi değiştirip değiştirmediği sıkça sorulur. Bu araştırmanın gösterdiği yanıt, internetin her zaman düşündüğümüz yola yeni bir yakıt sağladığıdır. Bildiklerimizle web üzerinden bize sunulanlar arasındaki sınırı karıştırdığımızda bu hem aşırı güvenin bir nedeni olabilir hem de İnternet'i kullanarak gerçeklerimizin kontrol edileceğini tahmin ettiğimizde bir belirsizliğin nedeni olabilir. Bildiklerimizi abartma, kendi bilgimizin yerine kolayca bulunabilen bilgileri kullanma ve yakalanmaktan endişe duyma eğilimlerimiz, nasıl düşündüğümüzün değişmezleridir. İnternet, sonsuz yeni biçimlerin evrimleştiği bu karmaşık bilişsel ekosisteme giriyor.

Kaynak: BBC