Fed'in 'olağanüstü' geçmişi
ABD'de resesyon endişelerinin güçlenmesi, küresel hisse senedi piyasalarında sert düşüşlere yol açarken, ABD Merkez Bankası'nın (Fed) piyasalardaki endişeyi yatıştırmak için acil toplanarak faiz indirimi yapma ihtimali gündeme geldi. Fed'in daha önceki acil toplantı ve indirim kararları da bir kez daha gündem oldu.
ABD'de güçlenen resesyon endişesinin ardından Fed'e erken faiz indirimi baskısı başladı.
44 gün sonra yapılması gereken Fed toplantısının bu hafta içerisinde yapılması yönünde beklenti oluştu. Ancak şu ana kadar bu beklentiyi destekleyecek resmi bir açıklama ya da görüş bildirilmedi.
Fed'den herhangi bir açıklama gelmezken daha önceki 'acil toplantıların' hangi durumlarda gerçekleştiği de merak konusu oldu.
Para piyasalarındaki fiyatlamalarda, Fed'in eylülde politika faizini 50 baz puan indirme ihtimali yüzde 95'in üzerine çıkarken, analistler, Fed'in 1 hafta içerisinde acil bir toplantıyla 25 baz puan faiz indirimi yapabileceğini de ifade ediyor.
Fed'in takvim dışı faiz kararı sırasıyla Nisan 1994, Ekim 1998, Nisan 2001, Eylül 2001, Ocak 2008, Ekim 2008 ve Mart 2020 dönemlerinde tercih edildi.
Bunlar içerisinde yalnızca Nisan 1994'teki acil toplantı sonrası 25 baz puan artışa gidilirken, diğerlerinde faiz indirimi yapılmıştı.
2000'LERDEKİ İLK ACİL TOPLANTI 2008 KRİZİ DÖNEMİNDE GERÇEKLEŞTİ
Fed'in 2000'lerdeki acil faiz indirim kararı ise 2008'de yaşanan küresel mali kriz döneminde alınmıştı.
Eylül 2007'de faiz oranında 50 baz puan indirim yapan Fed, Ekim 2008'deki acil toplantısı sonunda da 50 baz puan indirim yapmıştı.
Uzmanlar, Fed'in söz konusu dönemdeki başkanı Ben Bernanke'nin attığı adımları 'tarihin en agresif ekonomik kurtarma çabalarından birisi' şeklinde tanımlamıştı.
Fed'in daha önceki son acil faiz indirim kararı ise 11 Eylül saldırılarının ardından 17 Eylül 2001'de 50 baz puan indirimle alınmıştı.
SON ACİL FAİZ İNİDİRİMİ COVID-19 SALGINI SIRASINDAYDI
Fed'in son acil faiz indirim kararı ise COVID-19 salgınında gelmişti.
Faizi 50 baz puan düşürerek 3 Mart 2020'de yüzde 1-1,25 aralığına çeken Fed, 16 Mart 2020'de ikinci kez acil faiz indirimi yaptı ve politika faizini yüzde 0-0,25 aralığına çekmişti.
Bu karar sonrasında salgın nedeniyle yükselen işsizlik ve düşen tüketim toparlanırken, para arzının da artmasıyla enflasyon oranı yükselmeye başladı.
Fed, artan enflasyonu dizginlemek amacıyla Mart 2022'de faizi yüzde 0,25-0,50 aralığına çıkardı.
Böylelikle faiz artışı döngüsü başlarken, banka Mart 2022 ile Ocak 2024 arasında faiz oranlarını toplam 11 kez artırarak, borçlanmayı işletmeler ve bireyler için daha pahalı hale getirdi. Fed son artışını Temmuz 2023'te yaparak faizi yüzde 5,25-5,50 aralığına yükseltti.
ACİL İNDİRİM KARARLARININ OLASI ETKİSİ
Analistler, Fed'in yakın zamanda acil faiz indirim kararı almasının, ekonominin gidişatına ilişkin endişeleri artırabileceği ve bu nedenle piyasalarda panik yaratabileceği uyarısında bulunuyor.
Acil faiz indirimi kararının, Fed'in piyasalar üzerindeki kontrolünü kaybettiği şeklinde değerlendirilebileceğine dikkati çeken analistler, bankanın kısa vadede atacağı adımları netleştirmesi gerektiğini ifade ediyor.
Harvard Üniversitesi'nden Ekonomi Politikası Uygulamaları Profesörü Jason Furman, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Fed'in acil faiz indirim kararı almasını gerekli görmediğini belirtti.
Fed'in daha fazla iletişim odaklı adımlar atması gerektiğine işaret eden Furman, ayrıca bankanın, eylülde yapacağı toplantıda, 25 veya 50 baz puan faiz indirimi konusunda kararlı açıklamalar yapması gerektiği yorumunda bulundu.
