Fazla çalışma yıllık 270 saati aşamaz
Bazı işverenler, gerçekte fazla mesai ücreti ödemese bile ücretin içine yedirerek bordroda fazla mesai ödenmiş gösterebiliyor. İşçi bordroyu imzalasa bile yıllık 270 saati aşan fazla mesainin parasını alabilir. Ancak, işçinin fazla mesai yaptığını kanıtlaması gerekiyor. İşte fazla mesaiye ilişkin merak edilen soruların cevapları.
Fazla mesai ücretleri, işçi ile işveren arasındaki önemli anlaşmazlık konularından birini oluşturuyor. İşverenler, ileride fazla mesai davasıyla karşılaşmamak için fazla mesainin ücrete dahil olduğuna ilişkin işçiyle sözleşme yapıyor. Sözleşmeyi ve bordroyu imzalayan işçi, hak ararken zorluklarla karşı karşıya kalabiliyor.
Kanuna göre, işçilerin haftalık çalışma süresi 45 saat. Bu süre, haftanın 6 gününe 7.5 saat olarak bölünebilir. Haftada beş gün çalışılan iş yerlerinde ise günde 9 saat çalışma yapılabilir.
FAZLA MESAİ HESABINDA 10 DAKİKANIN ÖNEMİ
Fazla mesai süreleri hesaplanırken, yarım saate kadar olan çalışmalar 30 dakika, yarım saati aşan çalışmalar ise 60 dakika kabul ediliyor. Fazladan 40 dakikalık çalışma için bir saatlik fazla mesai parası ödenmesi gerekiyor.
YILLIK 270 SAATİ AŞAMAZ
Fazla çalışma yaptırmak için işçinin onayının alınması zorunlu. Onayın her yılın başında yazılı olarak alınması gerekiyor. Fakat, yazılı onay olmasa bile bir defa fazla çalışma yapıp ücretini alan işçinin "onay verdiği" kabul ediliyor.
Bununla birlikte, fazla çalışma yapmak istemeyen işçi, işverene verdiği onayı 30 gün önceden yazılı bildirimde bulunmak kaydıyla istediği an geri alabilir. Fazla mesai parasının ücrete dahil edildiği durumlarda günlük 11, yıllık 270 saati aşan kısım için işçinin, parasını isteme hakkı bulunuyor.
FAZLA ÇALIŞMA YÜZDE 50 ZAMLI ÖDENİR
Haftalık çalışma süresi 45 saati aşan işçiye, her bir saat fazla çalışma için, normal çalışma ücretinin yüzde 50 fazlası ödenir. Örneğin, asgari ücretle çalışılan bir iş yerinde normal saat ücreti 8.90 lira. Bir saat fazla çalışma için işçiye 13.30 lira ödenmesi gerekiyor.
Bazı iş yerlerinde haftalık çalışma süresi 45 saatin altında, örneğin haftada 30 saat olarak belirlenebiliyor. Bu iş yerlerinde haftada 30 saati aşan süreler için saat başına ücretin yüzde 25 fazlasıyla ödenmesi gerekiyor.
PARA YERİNE İZİN
İşçiler, isterlerse, fazla çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine fazla çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 30 dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. İşçi, hak ettiği serbest zamanı altı ay içerisinde, ücretinde bir kesinti olmadan, çalışma süreleri içinde kullanma hakkına sahip.
GECE FAZLA MESAİ YAPTIRILAMAZ
İş Kanunu’na göre, akşam 20.00 ile sabah 06.00 arası "gece" olarak kabul ediliyor. İşçilerin gece 7.5 saatten fazla çalıştırılması yasak. Bununla birlikte, işveren, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin "yazılı" onayını alarak 7.5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırabiliyor. İstisna kapsamındaki bu sektörlerde gece 7.5 saatten fazla çalışan işçi, haftalık 45 saati doldurmasa bile, geceleri 7.5 saatten fazla çalışmaya ilişkin zamlı ücrete hak kazanıyor.
FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNDE ZAMAN AŞIMI 5 YIL
Borçlar Kanunu’na göre, işçi ücretlerine ilişkin davalarda 5 yıllık zaman aşımı uygulanıyor. İşten ayrılır ayrılmaz dava açan kişi, son beş yılın fazla mesai ücretini talep edebilir. Davayı, işten ayrıldıktan iki yıl sonra açarsa, sadece 3 yıllık dönemin fazla mesai ücretini alabilir.
ÇALIŞILAN DÖNEMDEKİ ÜCRET ESAS ALINIYOR
Fazla mesai ücretleri hesaplanırken, son ücret değil, çalışılan dönemdeki ücret esas alınıyor. Her dönemin fazla mesai ücreti ayrı ayrı hesaplanıyor.
BELGEYLE KANITLANAN FAZLA MESAİ ÜCRETİNDE KESİNTİ YAPILAMAZ
Fazla çalışmanın ispatında iş yeri kayıtları, işe giriş çıkış belgeleri, iç yazışmalar delil kabul ediliyor. Fazla çalışmanın yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tanık ifadesine başvuruluyor. Ancak, fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi, iddiasını ispatla yükümlü tutuluyor. İşçinin imzasını taşıyan bordro, sahteliği ispatlanıncaya kadar kesin delil niteliğinde görülüyor.
