Finansman bulunsun, yerli uçak ve motoru üretilir
"Türkiye kaynak ayırsın, TEI ve TAI cumhuriyetin 100'üncü yılında yerli uçak hedefine ulaşır"
F16 motorlarının montajının yanı sıra 650 uçak motoru parçası üreten TEI’nin Genel Müdürü Duman, “Çin yerli uçak üretimine 5 milyar dolar ayırdı. Türkiye kaynak ayırsın, TEI ve TAI cumhuriyetin 100'üncü yılında yerli uçak hedefine ulaşır” dedi.
TEI (TUSAŞ Engine Industries) Genel Müdürü Akın Duman, yerli uçak ve motor yapma çalışmalarının içinde yer aldıklarını söyledi. Zamanı geldiğinde Türkiye’nin kendi uçağını ve motorunu üretebileceğini ifade eden Duman, bu konuda artık kuvvetli bir irade oluştuğunu belirtti. Uçak ve motor tasarımı ile üretiminin çok maliyetli projeler olduğunu söyleyen Duman, “Havada uçan son teknoloji ürünlerden bahsediyoruz dolayısıyla bu işe çok ciddi bir finansal kaynak aktarılması gerekiyor. Dünyada güncel projeler var. Örneğin Çin kendi tasarımı Comac 919’u üretmek için 4-5 milyar dolar kaynak ayırmış durumda” diye konuştu. Türkiye’de de böyle bir kaynak ayrılırsa TEI ve TAI’nin (Turkish Aerospace Industry) uçak tasarlama, üretme ve motorunu yapma kabiliyetine sahip olduğuna dikkat çeken Duman, “Eksik olduğumuz noktaları da süratle gideriyoruz. Görev verilirse biz yerli motorumuzu üretiriz” dedi.
İÇ PAZAR YETMEZ
Yerli uçak üretmenin tek başına yeterli olmayacağını vurgulayan Duman, ulusal pazardaki talebin üretilecek uçaklar için az olacağını ve bu uçağı satacak başka pazarlar bulunması gerekeceğini söyledi. TEI’nin uzun zamandır fizibilite çalışması yaptığını aktaran Duman çalışmalara kısa dönemde başlanırsa Cumhuriyet’in 100. yılında Türkiye’nin yerli uçak hedefine ulaşacağını belirtti. Duman, şunları söyledi: “Askeri alanda Türk Silahlı Kuvvetleri’nin, ticari alanda ise Türk Hava Yolları ve ulusal havayollarımızın ihtiyaçları var. İki alanda da çalışmalar paralel yürütülebilir. Ticari anlamda bakarsak THY’nin gelecekle ilgili projeksiyonlarında yer alan tek koridorlu, bölgesel bir uçak ve bunun motorunu üretmekle ilgili çalışmalar yapılabilir.”
MOTOR TASARIMI
25 yıl önce F16 motorlarının montajı ve bazı parçalarının üretimi için kurulan TEI, bugün 35 ayrı motor programı için 650 ayrı parça üretiyor. 300 milyon Euro’lu şirket, Boeing787, Airbus A380 gibi yeni nesil yolcu uçakları ve A400M gibi askeri nakliye uçağının motorları için parça üretiyor. A400M'ye güç veren TP400 motorunun yüzde 2.6'lık tasarım payı TEI tarafından yapıldı. Motorun giriş kısmındaki bir modül ve egzoz modülü TEI mühendisleri tarafından tasarlandı ve TEI atölyelerinde üretildi. Modüller, dört uçak tarafından bin saate yakın gerçekleştirilen test uçuşlarıyla denendi.
İHA’LARIN MOTORLARI BU YIL HAZIR OLACAK
Tamamen TEI tasarımı küçük bir turboprop motorun deneme çalışmaları devam ediyor. Motor, TAI tarafından üretilen insansız hava aracı (İHA) TURNA uçağında kullanılıyor. TEI üretimi motorun bu yılın sonunda Türk Hava Kuvvetleri'ne denenmek üzere verilmesi planlanıyor. TAI tarafından geliştirilen insansız hava aracı ANKA için alternatif motor geliştirme çalışmaları da devam ediyor. 2011 Ağustos'unda bu motor TAI'ye teslim edilerek, yerli uçağın ilk testleri gerçekleşecek.
Selin KABATAŞ-HT EKONOMİ
