ABD seçim rehberi

DIŞ HABERLER SERVİSİ / Derleyen: Ceyda Karan T&uuml;m d&uuml;nyanın g&ouml;z&uuml; ABD Başkanlık se&ccedil;imlerinde. Peki, d&uuml;nyanın tek s&uuml;per g&uuml;c&uuml;nde başkanlık se&ccedil;imi nasıl yapılıyor, hangi ince hesaplar devrede? İşte ABD se&ccedil;imlerini ve başkanlık sistemini anlamak i&ccedil;in hazırladığımız rehber: BAŞKAN: 4 yıllığına yardımcısıyla birlikte se&ccedil;ilir. Sadece iki d&ouml;nem &uuml;st &uuml;ste. H&uuml;k&uuml;met &uuml;yelerini atar. Kongre nin kabul ettiği yasaları veto edebilir. B&uuml;y&uuml;kel&ccedil;iler ve Y&uuml;ksek Mahkeme yargı&ccedil;larını gibi y&uuml;ksek d&uuml;zeyde b&uuml;rokratları atar, Senato onayına ihtiya&ccedil; duyar. Başkomutandır. Dış politika kararlarını alır...Yabancı devletlerle anlaşmaların y&uuml;r&uuml;rl&uuml;ğe girmesi i&ccedil;in Senato nun &uuml;&ccedil;te ikisinin desteğine ihtiyacı vardır. KONGRE: Temsilciler Meclisi: 438 &uuml;yesi var. &Uuml;yeleri iki yılda bir yenilenir Senato:100 &uuml;yeli. Senato &uuml;yeleri 6 yıl i&ccedil;in se&ccedil;ilir. &Uuml;&ccedil;te bir lik b&ouml;l&uuml;m&uuml; değişik zamanlarda se&ccedil;ildiği i&ccedil;in sirk&uuml;lasyon olur.Kongre yasa yapma g&uuml;c&uuml;n&uuml; elinde tutar ama bir yasanın başkanın &ouml;n&uuml;ne gelmesi i&ccedil;in hem Temsilciler Meclisi hem de Senato da onaylanması gerekir. B&uuml;t&ccedil;e gibi mali yasaların yapılması tamamen Kongre ye aitttir. Kongre gerekli mali olanakları sağlamayarak Başkan a engel olabilir.BAŞKANIN SE&Ccedil;İMİHalk doğrudan se&ccedil;mez, başkanı belirleyecek se&ccedil;iciler kurulunu yani electoral college ı se&ccedil;er. Halkoyu başkan se&ccedil;ilmeye yetmez.Se&ccedil;imler 50 eyalette ve &ouml;zel stat&uuml;deki başkent Washington da yapılır. Amerikan toprağı sayılan ama eyalet niteliği olmayan Puerto Rico gibi b&ouml;lgeler oy kullanamaz.Her eyaletin n&uuml;fusuna g&ouml;re delege sayısı ayrılır. En b&uuml;y&uuml;k eyalet California nın 55, Teksas ın 34, en k&uuml;&ccedil;&uuml;k sekiz eyaletin ise 3 er delegesi var.ADAY BELİRLEME* Partilerin yaptığı &ouml;nse&ccedil;imlerde, ulusal kurultayda eyaleti temsil edecek delegeler se&ccedil;iliyor. Bunların &ccedil;oğunu alan kişi partinin başkan adayı oluyor. Kurultay delegelerinin b&uuml;y&uuml;k &ccedil;oğunluğu &ouml;nse&ccedil;imlerde belirlenir. Delegelerin bir kısmı parti mitinglerinde belirlenir, parti y&ouml;neticileri &ouml;nemli vekil ve senat&ouml;rler ise s&uuml;per delege olarak Kurultay a katılırlar. Bunlar &ouml;nse&ccedil;imle gelmiyor, kim oldukları &ouml;nceden bellidir.* &Ouml;nse&ccedil;im, parti &uuml;st d&uuml;zey y&ouml;neticilerinin delegeleri belirlediği Merkez Kararı (Old Machine System) Y&ouml;ntemi nden ya da se&ccedil;menlerin delegelerle toplantılar yoluyla tanışıp se&ccedil;tiği Koza-Konferans Y&ouml;ntemi nden (Caucus System) daha demokratik ve pratik olarak se&ccedil;menlerin daha fazla katılımınısağlar.SE&Ccedil;İMİM &Ouml;ZELLİKLERİ* Amerikan Anayasası 1787 de yazıldığında &uuml;lkeyi oluşturan 13 eyaletin t&uuml;m&uuml; haklarını savunmakta ısrar etmişti. K&uuml;&ccedil;&uuml;k eyaletler b&uuml;y&uuml;klerin etkisi altına girmekten kaygılıydı. Bu d&ouml;nemde başkanın doğrudan halk tarafından se&ccedil;ilmesi fikrine ilgi azaldı, bu g&ouml;rev Se&ccedil;iciler Kurul na verildi. Yani aslında Se&ccedil;iciler Kurulu sistemi, 18. y&uuml;zyılda taviz sisteminin gereği olarak doğdu.* &Ouml;nce Se&ccedil;iciler Kurulu na g&ouml;nderilecek delegeleri se&ccedil;me hakkı eyalet meclisine verildi. Zamanla bu hak, siyasi partilere devredildi. Se&ccedil;imlerin ardından Washington da toplanan delegeler başkanı se&ccedil;iyor. Hi&ccedil;bir aday Se&ccedil;ici Kurul da &ccedil;oğunluğu sağlayamazsa başkanı Temsilciler Meclisi se&ccedil;iyor.* Başkanlık se&ccedil;imi d&ouml;rt yılda bir kasım ayının ilk pazartesi g&uuml;n&uuml;n&uuml; takip eden Salı g&uuml;n&uuml; d&uuml;zenleniyor.* Se&ccedil;menler oy pusulasında başkan ve yardımcısı i&ccedil;in değil, adayları temsil eden parti &uuml;yesi aktif siyasilerden oluşan *Se&ccedil;iciler Kurulu* i&ccedil;in oy kullanırlar. Bu sistem dar b&ouml;lge se&ccedil;im sisteminin eyaletler bazında uygulanan versiyonu. Farkı, Se&ccedil;ici Kurul vasıtasıyla dolaylı bir sistem olması. Sistemin en b&uuml;y&uuml;k avantajı k&uuml;&ccedil;&uuml;k partilerin oyları b&ouml;lmesini &ouml;nleyerek g&uuml;&ccedil;l&uuml; h&uuml;k&uuml;metler ve Kongre nin oluşumunu sağlaması.* Her eyaletin Temsilciler Meclisi ve Senato daki temsilcilerin toplamı kadar olan Se&ccedil;ici Oyu yani electoral vote u var. Kongre de temsilcisi olmaya başkent Washington DC nin &uuml;&ccedil; adet Se&ccedil;ici Oyu var.* Bir eyaletin se&ccedil;iciler kuruluna g&ouml;nderdiği delege sayısı, Temsilciler Meclisi ve Senato ya g&ouml;nderdiği parlamenterlerin toplam sayısına eşittir.B&uuml;y&uuml;kl&uuml;ğ&uuml; ne olursa olsun, 50 eyalet, Senato ya ikişer &uuml;ye g&ouml;nderir.* Se&ccedil;iciler kurulu: *538 &uuml;yelidir. 270 i garantileyen başkan se&ccedil;ilir*. Kazanan hepsini alır (winer takes it all) y&ouml;ntemiyle, eyaletlerde en &ccedil;ok oy alan delegelerin tamamını kazanır. Yani eyalet bazında fazla Pop&uuml;ler Oy alan parti adayı, b&uuml;t&uuml;n Se&ccedil;ici Oyları almış gibi hesap edilir. Pop&uuml;ler oy toplamı daha az olduğu halde b&uuml;y&uuml;k eyaletlerin oyunu alarak daha fazla se&ccedil;ici oy sayısına ulaşan başkanın se&ccedil;ildiği se&ccedil;im vardır.* Sadece Maine ve Nebraska da alınan oya g&ouml;re delege dağılımı ihtimali vardır.* Se&ccedil;ici oy hesabının Temsilciler Meclisi ve Senato se&ccedil;imine bir etkisi yoktur, zira her biri i&ccedil;in ayrı oy kullanılmaktadır.* Başkanlık se&ccedil;iminde aynı zamanda Temsilciler Meclisi ve Senato &uuml;yelerinin &uuml;&ccedil;te biri (33 &uuml;ye) i&ccedil;in de oy kullanılır.* Se&ccedil;ici kurul sistemi anormallikler de &uuml;retebiliyor. 2000 se&ccedil;iminde Al Gor un George W. Bush karşısında halk oyunun &ccedil;oğunu almasına rağmen başkanlığı yitirmesi gibi.* Adaylar her biri 269 se&ccedil;ici delegede kalabilir. O vakit sonucu Temsilciler Meclisi belirliyor. Başkan yardımcısını ise Senato.. Bu se&ccedil;imde b&ouml;yle olursa Temsilciler Meclisi Cumhuriyet&ccedil;ilerin elinde olduğundan Romney nin başkanlığı anlamına gelir. Senato da Demokratlar &ccedil;oğunluktaoldukalrından Joe Biden da ikinci d&ouml;nem başkan yardımcısı olur.* Her eyaletinin Se&ccedil;ici delegeleri 17 Aralık ta kendi eyaletlerinde toplanıp oylarını kullanacak ve sembolik olarak başkanı ve yardımcısını se&ccedil;ecekler. Kongre 6 Ocak ta toplanacak.DELEGE HESAPLARIOBAMA:* 41 eyalette ve başkentin bulunduğu District of Columbia da sonu&ccedil;lar &ouml;ng&ouml;r&uuml;lebilir. Se&ccedil;imin kaderini aslında 50 eyaletten sadece dokuzunda &ccedil;ok az sayıda kararsız se&ccedil;men grubu belirleyecek.* Obama nın 237 delegeyi kazanması y&uuml;ksek ihtimal. 196 delege cepte g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. California 55, New York 29, Illinois 20, New Jersey 14, Washington 12, Massachusetts 11, Minnesota 10, Maryland 10, Connecticut 7, Oregon 7, Maine 4, Rhode Island 4, Hawaii 4, Vermont 3, Delaware 3, Washington DC 3.* Obama ya meyleden toplamda 41 delegeye sahip eyaletler Pennslyvania 20, Michigen 16, New Mexico 5.** OBAMA NIN İHTİYACI OLAN DELEGE SAYISI 33ROMNEY* Romney nin kazanacağı tahmin edilen delege sayısı 191. Almasına kesin g&ouml;z&uuml;yle bakılan 159 delegenin eyaletlere g&ouml;re dağılımı: Teksas 38, Georgia 16, Tennessee 11, South Carolina 9, Alabama 9, Kentucky 8, Louisiana 8, Oklahoma 7, Arkansas 6, Mississippi 6, Utah 6, Kansas 6, West Virginia 5, Nebraska 5, Idaho 4, Montana 3, Alaska 3, North Dakota 3, South Dakota 3,Wyoming 3.* Romney nin alma olasılığı bulunan toplam delege sayısı 32 olan eyaletler ş&ouml;yle: Arizona 11, Missouri 10, Indiana 11.* Alması beklenen eyalet sayısı 23 ama bu eyaletlerin n&uuml;fus yoğunlukları d&uuml;ş&uuml;k, o y&uuml;zden fazla da delege kazandırmıyor.*ROMNEY NİN İHTİYACI OLAN DELEGE SAYISI 79SALINCAK EYALETLER* Se&ccedil;imin kaderini rengini belli etmeyen 110 delegeye sahip 9 eyalet elinde tutuyor. Bunlara salıncak eyaletler deniliyor. Florida 29, Ohio 18, North Carolina 15, Virginia 13, Wisconsin 10, Colorado 9, Nevada 6, Iowa 6, New Hampshire 4.* Romney i&ccedil;in iki eyalet olmazsa olmaz: Ohio ve Florida. ABD siyasi tarihinde Ohio yu almadan başkanlık koltuğuna oturabilmiş bir Cumhuriyet&ccedil;i aday hen&uuml;z yok.* 1964 ten bu yana Ohio eyaletini alan aday başkanlığı da kazandı. Ohio nun 2008 se&ccedil;iminde 20 se&ccedil;ici delegesi vardı. N&uuml;fus sayımı sonrası se&ccedil;im b&ouml;lgeleri yeniden şekillenirken, delege sayısı da 18 e d&uuml;şt&uuml;.* Romney nin delege sayısı y&uuml;ksek olan Florida yı kazanamazsa, b&uuml;t&uuml;n salıncak eyaletleri kazanması gerekiyor.* Obama diğer salıncak eyaletler bir yana bu iki eyaleti kazanırsa se&ccedil;imialır. Ama Florida ve Ohio yu yitirirse başkanlığı riske girer.EŞEK VE FİL!Eşek: Demokratlar bu sembol&uuml; kullanır. T&uuml;rk&ccedil;e de mecazi olarak akılsızlık , inat&ccedil;ılık gibi karşılıkları olan eşek s&ouml;zc&uuml;ğ&uuml; Amerikalılar tarafından iltifata &ccedil;evrilmiş. Bu kelime ilkin 1828 yılındaki se&ccedil;imkampanyasında kullanılır. Britanyalılara karşı b&uuml;y&uuml;k başarılar kazanmış eski bir komutan olan ve Birleşik Devletler in kuruluşunda Kongre &uuml;yeliği yapan Andrew Jackson 1824 te ısrarlar &uuml;zerine Ben o işi yapamam, askerleri y&ouml;netirim ama devleti y&ouml;netmek i&ccedil;in yeterli değilim. Başkanlık bana fazla gelir dese de aday olmuş; ancak diğer &uuml;&ccedil; adaydan daha fazla oy alsa da se&ccedil;im sistemi nedeniyle se&ccedil;ilememişti. 1828 de ikinci kez aday olduğunda, kendisine muhalefet edenler bilgi ve g&ouml;rg&uuml;s&uuml;n&uuml;n yetersizliğini vurgulamak i&ccedil;in eşek kelimesini kullandı. Jackson ise bu s&ouml;ze karşı &ccedil;ıkmak bir yana,olumlu vasıflarını kullanarak sahiplendi. Eşeğe inat&ccedil;ı denilir, ama bu onun irade sahibi olmasındandır. D&uuml;r&uuml;st olmasındandır. Ayrıca eşek &ccedil;alışkandır. Dayanıklıdır. En ağır y&uuml;kleri kaldırabilir. Ve hen&uuml;z oluşum halindeki Demokratlar ın simgesi olarak eşek resimli propaganda posteriyaptırdı. Se&ccedil;imi b&uuml;y&uuml;k farkla kazandı. Demokratlar o g&uuml;n bug&uuml;nd&uuml;r eşek olarak tanımlanıyor.Fil: 1874 yılında Cumhuriyet&ccedil;i Parti nin sembol&uuml; haline geliyor. Harper Weekly dergisinin &uuml;nl&uuml; karikat&uuml;risti Thomas Nast bir hayvanat bah&ccedil;esi karikat&uuml;r&uuml; &ccedil;izer. Karikat&uuml;rde Demokratik Parti yi temsil eden eşek aslan postuna b&uuml;r&uuml;nm&uuml;şt&uuml;r. Hayvanat bah&ccedil;esindeki b&uuml;t&uuml;n hayvanları korkutupka&ccedil;ırmaktadır. Fil hari&ccedil;... Fil b&uuml;t&uuml;n heybetiyle yerli yeinde durmaktadır. Karikat&uuml;rde kullanılan etikette de, Cumhuriyet&ccedil;i Parti oyları yazmaktadır. Bundan memnun kalan Cumhuriyet&ccedil;i Parti yandaşları, cesaret , g&uuml;&ccedil; , b&uuml;y&uuml;kl&uuml;k , saygınlık vurgularıyla sembol&uuml; sahiplenir.

ABD seçim rehberi

Dünyanın tek süper gücünde başkanlık seçimi nasıl yapılıyor, hangi ince hesaplar devrede?