Darülaceze 126 yılda 72 bin kimsesize el uzattı
Kimsesizlerin hayatlarını idame ettirme amacıyla kurulan Darülaceze, 126 yılda çocuk ve yaşlı olmak üzere 72 bin kişiye hizmet verdi. Darülaceze'nin kuruluş fikri, Osmanlı - Rus Savaşı sırasında ve sonrasındaki göçün de etkisiyle sokaklarda yaşayan ve dilencilik yapanların artmasıyla çıktı
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi'nde Basın Yayın Tarihi dersi veren M. Nuri İnuğur, henüz ilk günlerde "Çocuklar, size tavsiyem bir an önce iş bulup çalışmanız" demişti. O dönem, bir hazır yemek zincirinin şubelerinden birinde patates pişiricisi olarak çalışıyordum çalışmasına ama İnuğur hocamızın sözünü ettiği iş gazetecilik üzerineydi.
Fakültedeki birçok arkadaşım gibi ben de gazetecilik üzerine iş aramaya başladım.
Şansa bakın ki iki dergide iş buldum.
Biri aktüalite ve magazin, diğeri kültür sanat üzerine yayımlanıyordu.
Darülaceze ile ilgili bir izlenim haberi yapma fikrimi her iki dergi de kabul edince İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nden gerekli izinleri aldıktan sonra Okmeydanı'nın yolunu tuttum.
İlk gün yetkililer, Darülaceze'yi gezdirip kurum hakkında bilgiler verdi.
İkinci gün sabahtan akşama kadar bahçede oturup sakinleriyle sohbet ettim. Kiminin kimsesi yoktu, kiminin de kendine bakmakla yükümlü olan kişilerin imkanı.
İlk haberim olmasının ötesinde var olma amacından dolayı ziyadesiyle etkilendiğim Darülaceze, 126 yılda terk edilmiş 29 bin bebeği hayata kazandırdı. 43 bin yaşlının ise ömürlerinin son dönemlerini huzur içinde ve insanca yaşamalarını sağladı.
Darülaceze'nin kuruluş fikri İstanbul'un yoğun göç aldığı bir dönemde ortaya çıktı.
1877 Osmanlı - Rus Savaşı...
Savaşın ardından başlayan göçlerle 1877 -1879 arasında İstanbul'a başta Balkanlar'dan olmak üzere 400 bine yakın göçmen geldi.
Bunun sonucunda da sokaklarda dilencilik yapan kimsesiz, evsiz, barksız yaşlı ve çocuklar arttı.
Sultan Abdülhamid Han, İstanbul'daki dilencileri, sokaklarda başıboş gezen kimsesiz çocukları, cami avlusunda yatan kimsesiz muhtaçları bir araya toplayıp ıslah ederek zanaat sahibi yapmak, yaşlıların ise ömürlerinin son dönemlerini huzur içinde yaşamalarını sağlamak amacıyla bir fikir üretti. Saltanatının 14'üncü yılında bulunanSultan Abdülhamid Han, 30 Mart 1890'da dilencilerin, düşkünlerin ve bakacak kimsesi olmayanların barınma, yeme - içme ve diğer ihtiyaçlarını kalıcı şekilde çözecek bir çalışma yapılmasını emrederek, görevi Dahiliye Nezareti'ne verdi.
Dahiliye Nazırı Halil Rıfat Paşa, Sultan Abdülhamid Han'ın adını Darülaceze olarak belirlediği kurumun inşa edileceği yerin tespiti için kurduğu heyette patrikhaneden ve hahamhaneden de temsilcilerin olmasını istedi.
Oluşturulan komisyonun incelemeleri sonucunda Darülaceze'nin Okmeydanı'nda kurulmasına karar verildi, ardından da inşaatın maliyeti hesaplandı.
Komisyon, inşaat maliyetinin yaklaşık 72 bin altın liraya mâl olacağını arz ettiği Sultan Abdülhamid Han, Darülaceze'nin inşasına başlanmasını 6 Nisan 1890 tarihli fermanıyla emretti. Ferman, 11 Nisan 1890'da resmi olarak tebliğ edilerek yürürlüğe girdi.
Sultan Abdülhamid Han, inşaat masrafları için düzenlediği yardım kampanyasını 7 bin altın lira kıymetindeki eşyasını hediye ederek ve 10 bin altın lira bağışlayarak başlattı. Düzenlenen bu kampanyada yaklaşık 50 bin altın lira toplandı.
Darülaceze'nin inşası için açılan ihaleyi Tersâne-i Âmire'de kalfalık yapan Vasilaki Efendi kazandı.
7 Kasım 1892'de Dahiliye Nazırı Halil Rıfat Paşa tarafından temeli atılan Darülaceze'nin inşaatı, Sultan Abdülhamid Han'ın cülusunun sene-i devriyesi olan 19 Ağustos 1895'te tamamlandı.
O dönemde sadrazamlığa yükselenHalil Rıfat Paşa'nın açılışını yaptığı Darülaceze'nin anahtarı da fotoğraflarından oluşan iki albümle birlikte Sultan Abdülhamid Han'a teslim edildi.
Darülaceze, 126 yıllık tarihinde din, dil, ırk, sınıf ve cinsiyet farkı gözetmeksizin bakıma muhtaç, yaşlı, engelli 43 bin kişinin ve terk edilmiş 29 bin bebeğin bakımını üstlendi.
Günümüzde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'na bağlı olarak hizmet veren Darülaceze'de barınan sakinlerin tüm giyinme, barınma, gıda, sağlık ve bakım ihtiyaçları kurum tarafından karşılanıyor.
Rehabilitasyon merkeziyle de psikologlar ve gönüllüler eşliğinde atölye çalışmaları yapan Darülaceze sakinlerinin sosyal yaşantıya adaptasyonları ve motivasyonları sağlanıyor.
Darülaceze'nin giderleri kurulduğu günden bu yana devlete yük olmadan karşılanıyor. Özel bütçeye ve tüzel kişiliğe sahip bir kamu kurumu olan Darülaceze'nin giderleri bağışlar, kuruma ait gayrimenkullerin kira gelirleri, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, ilçe belediyelerinin tahsil ettikleri Eğlence Vergisi'nin % 10'u ve diğer gelirlerden karşılanıyor.
30 dönümlük arazi üzerine kurulan Darülaceze yerleşkesi, başkanlık binası, çocuk yuvası, aceze binası, poliklinik binası, iş ocakları, rehabilitasyon merkezi, soğuk hava depoları, çamaşırhane, terzihane, matbaa, marangozhane, fırın, ayakkabı tamir atölyesi, demirhane ve 3 bin kişiye yemek çıkarabilecek mutfaktan, cami, kilise ve havradan oluşuyor.
