'Bu yıl daha fazla fırsat açılır'

Hafta başında büyüme rakamları açıklandı. Son çeyrekte inşaatın yüzde 8.7, sanayinin yüzde 6.4 daralması dikkat çekti. Bu rakamlar elektrik talebini nasıl etkiliyor?

Geçen sene yaşanan ekonomik dalgalanmalardan sonra enflasyon azalma eğilimine girdi, döviz kurundaki stabilizasyonu ciddi şekildehissedebiliyoruz, faizler yumuşadı, likidite arttı. Geçmişte yaşadığımız çevrime girdik. Elektrik talebi büyüme ile çok alakalı. Elektrikle ilgili beklentimiz bir küçülme yaşanmayacağı yönünde. Bugünkü talebin içinde tabii sanayinin daralmasının etkisi ciddi şekilde var ama aynı zamanda tüketim de artıyor hem evsel hem de ticari anlamda. Dolayısıyla elektrik talebindeki geçmişte yaşadığımız artışları görmeyeceğiz, büyümeler azalacak.

Ekonomik büyüme ve sektör arasındaki çarpan oranı ne kadar?

Ekonomi bir büyüyorsa sektör 1.5 büyüyordu, bu 1'lere düştü. Uzun vadeli projeksiyon almak istiyorsanız elektrik talebi ile büyüme hızını 1, 1.1 gibi çarpanlarla çarpmak daha doğru bir gösterge olur.

'SEKTÖRÜN 52 MİLYAR DOLAR BORCU VAR'

Sektörün ne kadar borcu bulunuyor, yeniden yapılandırma ihtiyacı duyulan miktar ne kadar?

Son raporlara göre sektörün yaklaşık 52 milyar dolar borcu var. 105 milyar yatırım sonucunda 52 milyar dolar borç bulunuyor. Bunun içinde termik santraller, yenilenebilir üretim santralleri ve dağıtım yatırımları var. Yeniden yapılandırma bugün uluslararası yatırım kuruluşlarıyla konuşulan en sıcak konulardan bir ama bugüne kadar yapılanlardan bir şeyleröğrenmiş durumda sektör. Dolayısıyla bu kadar büyük bir potansiyeli olan Türkiye'nin büyümesiyle, nüfusuyla, tüketimiyle, yatırım ihtiyacıyla sektörün uluslararası piyasalar için cazip bir fırsat oluşturduğunu düşünüyorum.

Yeniden yapılandırma ihtiyacı nereden kaynaklanıyor?

Bugün sermaye yapısının doğru şekilde olmamasının getirdiği sorunlarla yüz yüzeyiz.Yatırımcılar, finansman kuruluşları ve aynı zamanda bunun parçası kamu bu işe doğru sermaye modeliyle girmedi, düşük sermayeylegirdi.

Çünkü o zaman zaman para ucuzdu....

Finansal sürdürülebilirlikte adımlar atılması gerekiyor.

Finansal sürdürülebilirlik için ne gerekiyor?

Birinci konu politikaların ve buna bağlı düzenlemelerde öngörülebilir parametrelerin belirlenmesi. İkinci önemli konu yatırımcıların doğru sermaye yapıları ile yatırımlarına başlamaları. Üçüncüsü de doğru risk yönetimi. Hem finansal hem operasyonel anlamda bunu yapmaları lazım. Ondan sonra bu sorunlar mutlaka aşılır.

Yeniden yapılandırma ihtiyacı hangi alanlarda daha fazla öne çıkıyor?

Başta doğalgaz olmak üzere özellikletermik elektrik üretimine yönelik yatırımlarda yeniden yapılandırma ihtiyaç var. Onların borcu elzem o da 18 milyar dolar civarında bir rakam. 52 milyar dolarlık borcun yaklaşık 44 milyar doları üretim yatırımı. 8 milyar doları dağıtımların özelleştirmesi. Yenilenebilirler borç sarmalı içinde biraz daha rahat durumda. Türkiye'de başarı ile uygulanan modellerden biri olan YEKDEM ile daha öngörülebilir şekilde döviz bazlı bir gelir modeliyle kendini koruyabiliyor.

Böyle bir durumda satın alma ve birleşmeler açısından fırsat penceresi doğar mı 2019 için?

Özellikle ekonomide dalgalanmaların olduğu dönemde birleşme ve satın alma fırsatları daha fazla öne çıkıyor. Türkiye'de uluslararası yatırımcılar için ciddi yatırım fırsatları olduğunu düşünüyorum. Burada bardağın boş tarafı denebilecek konu ise öngörülebilirliğin eksik olması. Düzenlemelerde öngörülebilirlik olursa, yatırımcılar da doğru risk yönetimi yaparsa bunu rahatlıkla aşabiliriz

Siz bu fırsatları değerlendirecek misiniz?

Biz de her tür fırsatı değerlendiriyoruz.

Elektrik üretim alanında mı, dağıtımda mevzuat buna uygun mu?

Bunun için trendleri doğru takip etmek lazım. Bugün yenilenebilir enerjide büyüme fırsatı var, o alan stratejik. Yenilenebilir enerjide büyüme fırsatlarını takip ediyoruz.Sabancı Topluluğu olarak her zaman tüm fırsatlara bakıyoruz. Mevcut ekosistem içinde stratejik önceliklerimize uygun fırsatları her zaman değerlendiriyoruz. Dağıtım ve perakende işimiz kendi içinde çok büyük bir organik büyüme potansiyeline sahip aynı zamanda yeni iş alanları yaratıyoruz. Üretim iş alanımızda ise Türkiye’nin enerji politikalarına uygun olarak yenilebilir kaynaklarda büyüme potansiyelini değerlendiriyoruz.

'KUR RİSKİMİZ YOK'

2018 sizin için nasıl geçti? Kur artışına karşı kendinizi nasıl korudunuz?

Fiyat artışlarından vs.bağımsız olarak operasyonel anlamda ve net karda da yılı büyümeyle tamamladık. En önemlisi üretim santralleri işimizde de döviz riskini minimize ettik, operasyonel yeteneklerimizi en üst düzeye çıkardık. Daha sağlıklıyız. Sermayemizi doğru oranda koyduk, borçlarımızı gelirlerimizle örtüşecek şekilde yaptık, borcumuzun hemen hemen tamamı da TL bazında. Üretim tarafında ise döviz bazında olan borçlarımızı geleceğe yönelik gelirlerimizdeki öngörülerle beraber finansal enstrümanlar kullanarak kendimizi korumaya aldık.

'3600 MW KAPASITEMIZIN YÜZDE 56'SI YENILENEBILIR VE YERLİ KAYNAKLARDAN OLUSUYOR'

Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) ihalelerine ilgi azaldı. Bundan sonraki süreçle ilgili sizin öngörünüz ne?

Türkiye'nin yol haritasında 10 bin megavatgibi ilave yenilenebilir kapasitesi öngörülüyor. Önümüzdeki dönemde bu ihalelere ciddi şekilde katılım olacaktır.

Sizin portföyünüzde yenilenebilir enerjinin payı ne?

Sabancı Holding hem elektriküretimi hem de dağıtımında Türkiye'nin en büyük yatırımlarının sahibi. 3600 megavatkapasitemizin yüzde 56'sı yenilenebilir ve yerli kaynaklardan oluşuyor. Bizim portföyümüzdekikarışım ile Türkiye'nin içeriği çok örtüşür.

'ENERJİSA ÜRETİM'İ BU YIL HALKA HAZIR HALE GETİRECEĞİZ'

Üretim ve dağıtım ikisi de karda mı?

Bizim için karlılıktan daha önemlisi bilançonun sağlam olması. 2018 büyüme ve karlılık açısından gayet başarılı . Fiyat artışlarından vs.bağımsız olarak operasyonel anlamda ve net karda da yılı büyümeyle tamamladık. Enerjisa Enerji geçen yıl halka açıldı. Enerjisa Üretim'i de bu yıl halka hazır hale getireceğiz.

'MALİYETLERDE CİDDİ DEĞİŞİK OLMAZSA ELEKTRİKTE FİYAT AYARLAMASI OLMAZ'

1 Ocak'tan itibaren meskenlerdeki elektriğe yüzde 10 indirim yapılmıştı. Yakın dönemde fiyatlarda artış öngörüyor musunuz?

Serbest piyasa ekonomisi kapsamında enerjinin de maliyet bazlı fiyatlandırılması esas. Bugün piyasadaki elektrik fiyatlarına baktığımızda uzun bir dönemdir o geçtiğimiz son çeyrekler de üçüncü ve dördüncüçeyreklerde yaşadığımız artışlardan sonra ciddi bir azalma olduğunu görüyoruz. Bugün maliyetlerinde ciddi bir değişiklik olmazsa bir fiyat ayarlaması yapılacağı ile yeni bir öngörüm yok.

Türkiye'nin yerli otomobil projesini de yakından takip ediyorsunuz. Buradaki en kritik konulardan biri altyapı. Bu konudaki çalışmalarınız neler? Elektriği traktörlerde depolanması gibi projeler üzerine çalışıyordunuz son durum ne?

Bugün güneş, rüzgâr, elektrikli araçlar konuşuyoruz, hatta akıllı şehirler konuşuyoruz; bunların hepsinin temelinde olmazsa olmaz bir depolama çözümü gerekiyor ve bu da gerçekten inovasyonu, teknolojiyi gerektiren bir unsur.

Nisan 2018'de Eşarj Elektrikli Araçlar Şarj Sistemleri A.Ş. hisselerinin çoğunluğunu satın aldınız. Bu alandaki çalışmalar ne aşamada?

Elektrikli araç dediğiniz zaman aracın üretilmesinden seyahatine kadar çok bileşen var. Şarj istasyonu bunlardan birisi. Dolayısıyla bizim elektrik dağıtımalanında üzerinde odaklandığımız nokta da bu araçların şarj edilmesi esnasında şebekeye olan etkileriyle ilgili bir pilot çalışma yaptık. Ar-ge birimlerimiz marifetiyle. Bunu da Türkiye'nin akıllı şebekelerpolitikasına veri sağlamak amacıyla yaptık.

Elektrikli araçların gelişmesi ile beraber şebekeler de bu şebekelerin ucundaki şarj istasyonları da değişecek. Oyun içinde kendimize daha yakın alanlarda geniş yelpazede bakıyoruz. Bizim için iş geliştirme amaçlı bir proje.