Bayramda tüketilen et ve sakatat miktarı ile birlikte tuz tüketimindeki artış hastalıklar açısından büyük risk
Tüketilen et ve sakatat miktarı ile birlikte tuz tüketimindeki artış, yüksek tansiyon, kalp, diyabet ve kronik böbrek yetmezliği hastaları için büyük risk demek. 2024 yılı Mayıs ayında yayımlanan bir çalışmada yüksek miktarda sodyum alımının, kronik böbrek hastalarında olumsuz sonuçlar ile güçlü şekilde ilişkili olduğuna dikkat çekiliyor. Aynı çalışmada, bu durumun kalp fonksiyon bozukluğuna neden olduğu da gösteriliyor. O halde bayramın getirdiği bu riski ciddiye alalım. Habertürk Sağlık Yazarı Ceyda Erenoğlu'nun haberi.
Kurban Bayramı'nda, beslenme alışkanlıklarımızda ve beslenme çeşitliliğimizde büyük değişiklikler meydana geliyor. Bu durum, artan miktarda et ve sakatat tüketimi yanında bayram süresince çeşitli türdeki ikramlık tatlı ve şekerleme tüketiminin sağlıklı beslenmeyi bozmasından kaynaklanıyor. Bu nedenle kronik hastalığı bulunmayan sağlıklı bireylerin yanında kilo fazlalığı olanlar, yüksek tansiyon, kalp-damar rahatsızlığı bulunanlar, diyabetliler, kronik böbrek yetmezliği sorunu yaşayanlar, başta siroz ve yağlı karaciğer olmak üzere kronik karaciğer hastalığı olanlar, mide-bağırsak hastaları ile gut hastalarının Kurban Bayramı'nda sağlıklı ve dengeli beslenmeye çok daha fazla dikkat etmek zorunda oldukları belirtiliyor.
SAĞLIKSIZ ET TÜKETİMİ HASTALIKLARA DAVETİYE
İç Hastalıkları ve Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Alpaslan Tanoğlu, "Bayramda sağlıksız et tüketimi hastalıklara davetiye çıkarmaktadır. Bu nedenle kurbanlıklar hijyenik ortamlarda ehil kimselerce kesilmeli, sonrasında buzdolabında saklanmalı, tüketileceği zaman mutlaka iyi pişirilmelidir. Çiğ veya iyi pişirilmeden tüketilen etler, vücutta hastalık yapıcı mikroorganizmaların ve çeşitli parazitlerin yerleşmesine neden olabilmektedir. 2023 yılında Adamson ve arkadaşları, Kurban Bayramı sürecinde barbekü/mangalda iyi pişirilmeden tüketilen karaciğer etleri nedenli 36 kişide "Salmonella Typhimirium enfeksiyonu" geliştiğini göstermişlerdir. 2017 yılında Güneri ve arkadaşları, 2020 yılında ise Velluci ve arkadaşları Kurban Bayramı'nda kurban kesimi sonrası ciltte gelişen "Orf virüs enfeksiyonu" vakalarını tanımlamışlardır. Bu bağlamda riskli durumlara neden olabileceği için hamileler, yaşlılar ve çocuklar ile kronik hastalığı olanların etleri iyi pişirmeden tüketmemeleri gerekmektedir. Öte yandan Kurban kesimi sürecinde ve sonrasında el hijyenine de dikkat edilmelidir" diyor.
YENİ KESİLMİŞ ET DİNLENDİRİLMEDEN TÜKETİLMEMELİ
tilmesi, sindirim güçlüğü ve hazımsızlık gibi şikâyetlere yol açabildiği belirtiliyor. Bu nedenle etin üzerinde görünen yağ dokusunun mümkün olduğunca temizlenmesi, sonrasında etlerin buzdolabında yaklaşık 24-48 saat dinlendirilmesi, pişirme evresinde ise ayrıca yağ eklenmemesi öneriliyor. Buzlanmış et, soğutucu dışına çıkarılıp sıcak havada oda ısında uzun süre bekletilirse çeşitli mikroorganizmaların üremesine neden olabileceği için, etlerin çözdürüldükten sonra tekrar dondurulmaması olmazsa olmazlar arasında bulunuyor.
ET SAKATAT VE TUZ ARTIŞINA DİKKAT!
En sağlıklı pişirme yöntemlerinin haşlama ve fırında pişirme olduğu belirtiliyor. Izgara yapılacaksa et ve ısı kaynağı arasındaki mesafenin, ette kömürleşme ve yanma olmayacak şekilde ayarlanması gerekiyor. Tüketilen et ve sakatat miktarı ile birlikte tuz kullanımının artması, özellikle yüksek tansiyon, kalp, diyabet ve kronik böbrek yetmezliği hastaları için büyük risk taşıyor. 2024 yılı Mayıs ayında yayımlanan çalışmada Suyan ve arkadaşları yüksek miktarda sodyum alımının vücutta sıvı retansiyonuna neden olarak kronik böbrek hastalığı hastalarında olumsuz sonuçlar ile güçlü şekilde ilişkili olduğuna dikkat çekiyor. Çalışmada bu durumun kalp fonksiyon bozukluğuna neden olduğu da gösteriliyor.
EN TEHLİKELİ TATLI TÜRÜ
Bunun dışında bayram döneminde hem yağ hem de şeker içeriği fazla olan şerbetli tatlıların tüketilmesindeki artış da diyabet ve hiperlipidemi-kolesterol yüksekliği olan hastalar için büyük risk oluşturuyor. Bu hastaların bayramda baklava, kadayıf gibi şerbetli tatlılardan çok sütlü tatlıları tercih etmeleri öneriliyor. Kalp, tansiyon ve diyabet hastalarının, bayram süresince ilaçlarını düzenli olarak kullanmaları, sağlıklı yaşamın temel kurallarından biri olan fiziksel aktivitelerini artırmaya dikkat etmeleri, kan basıncı seviyelerini ve kan glukoz düzeylerini olumlu yönde etkilemesi nedeniyle yürüyüş yapmaları çok önemli görülüyor.
YÜKSEK TANSİYON HASTALARI HANGİ ET TÜRLERİNİ TÜKETMEMELİ?
Kesilmiş kurban etlerinin sakatat kısımları (karaciğer, böbrek, beyin gibi organ etleri) kolesterol ve doymuş yağ bakımından oldukça zengin olduğu için kilo fazlalığı olanlar, yüksek tansiyon ve kalp hastaları ile diyabetlilerin tüketmesine uygun bulunmuyor. Bu hastaların, etin daha az yağlı veya yağsız kısımlarını tüketmeleri öneriliyor. Prof. Dr. Alpaslan Tanoğlu, "Bayram öğünlerinde salata veya zeytinyağlı sebze yemekleri tüketmek sağlık açısından oldukça yararlıdır. Ayrıca beyaz undan yapılmış ekmek ve türevleri yerine, tam buğday unundan yapılmış ekmek ürünleri veya çavdar ekmeğinin tercih edilmesi gerekmektedir. Bayram sürecinde, kronik hastalığı olanlar ve ilaç kullananlar uzun süre aç kalmamaya özen göstermelidir. 4-5 saatten uzun süren açlıklarda kan şekeri düşebilir. Sıvı tüketiminin yetersiz olması halinde sıcak havanın da etkisiyle kan basıncı/tansiyon düşüklüğü yaşanıp halsizlik ve baş ağrıları görülebilir. Bunların önlenmesi için az az ve sık sık yenmeli, dengeli ve sağlıklı beslenme ile yeterince sıvı almaya özen gösterilmelidir. Bayramda; gazlı, asitli ve şeker içeriği yüksek içeceklerin tüketiminden uzak durulmalı, çay ve kahve benzeri içeceklerin fazla tüketiminden kaçınılmalıdır" diyor.
