Prim borcu nedeniyle sigortalılık süresi dondurulan BAĞ-KUR’luya kolaylık
BAĞ-KUR prim borcunu ödeyemediği için sigortalılık süresi dondurulan kişilere yapılandırma kanununda ödeme kolaylığı sağlandı. Yapılandırma kanunundan yararlanarak sigortalılık süresini ihya edenler, normal ihya işlemine göre çok daha az para ödeyecekler. 2010 yılındaki sigortalılık süresini normalin 3'te 1'i oranında prim ödeyerek ihya edebilecekler. Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı
Habertürk okurlarından borçların yapılandırılmasına ilişkin çok sayıda soru geliyor. BAĞ-KUR prim borçları daha önce 2008, 2015 ve 2018 yıllarında çıkartılan kanunlar ile silindi, sigortalılık süreleri de donduruldu. Sigortalıların kendisi veya hak sahipleri, dondurulan sigortalılık sürelerini ihya etmek için başvurduklarında her gün için, cari günlük asgari ücretin yüzde 34.5’i oranında prim ödüyorlar. Aylık prim tutarı 1.015 TL’ye ulaşıyor.
Yapılandırma kanunundan yararlananlar ise ilgili yıldaki borç anaparası ve bunun için hesaplanan enflasyon farkının yüzde 10’unu ödeyerek ihya işlemini gerçekleştirebiliyorlar. Örneğin, 1 Ocak 2019 - 31 Aralık 2010 tarihleri arasındaki sigortalılık süresi durdurulan BAĞ-KUR’lunun bu süreyi ihya edebilmek için ödemesi gereken prim tutarı normalde 24 bin 368 TL’dir. Ancak, bu kişi yapılandırmadan yararlanırsa aynı sürenin ihyası için 8 bin 967 TL ödemesi yeterli olacak. Yapılandırma kapsamında ihya için başvuruların 1 Şubat 2021 tarihine kadar yapılması gerekiyor.
İŞÇİNİN ÜCRETSİZ İZİN HAKKI VAR MIDIR?
Bir kamu hastanesinde güvenlik görevlisi olarak çalışmaktayım. Taşerondan kadroya geçenlerdenim. Babamın kronik rahatsızlığı var, ameliyat olması gerekiyor. Ücretsiz izin hakkım var mı, varsa süresi ne kadar? (Ali K.)
İş Kanunu’nda işçiye başka bir ilde geçirdiği yıllık izni için 4 güne kadar ücretsiz yol izni, kadın işçilere de doğum iznini takiben 6 aya kadar ücretsiz izin verilebilir. Kanunda yakınının sağlık sorunu gerekçesiyle işçiye ücretsiz izin verilebileceğine dair bir hüküm bulunmamakla birlikte, işçinin böyle bir talebi karşısında işveren kabul ederse her zaman için ücretsiz izin mümkündür. Talep üzerine ücretsiz izin verip vermemek işverenin takdirindedir.
GSS PRİM ÖDEMELERİ PRİM GÜNLERİNE DAHİL EDİLİR Mİ?
Genel sağlık sigortası (GSS) prim borçlarıyla ilgili yazınız üzerine e-Devlet üzerinden SGK’da sorgulama yaptım. GSS tescil başlangıç tarihi 12.07.2017, bitiş tarihi 10.01.2018 olarak görünüyor. Bu durumda benim borcum ne kadar ve bunu ödediğimde prim gün sayıma bu aylar dahil olacak mı? (Öznur A.)
GSS primi 2017 yılında aylık 53.32 TL, 2018 yılında ise 60.88 TL olarak uygulandı. Buna göre toplam 347.77 TL prim borcunuz bulunmaktadır. Borcunuzu 30 Nisan’a kadar ödediğiniz takdirde sizden ayrıca bir gecikme cezası alınmayacaktır.
GSS primi, SGK üzerinden sağlık hizmeti alabilmek için ödenmektedir. Prim tutarı, brüt asgari ücretin yüzde 3’ü ile sınırlıdır. Dolayısıyla GSS primleri, emekliliğe sayılmaz. Prim günlerinize de ilave edilmez.
DÜŞÜK PRİM ÖDENEN YURTDIŞI BORÇLANMAYI İPTAL ETTİRMEK AVANTAJLI MI?
18.09.1968 doğumluyum. 02.09.1991’de SSK üzerinden çalışmaya başladım. Eylül 2021’de emekli olabiliyorum. Toplam gün sayım şu an 10.000 civarında ve halen çalışmaya devam ediyorum. Dört yıllık yurt dışı borçlanmam hariç, prim ödemelerimin tamamı tavan ücretten yatırıldı. 1998 – 1999 yıllarında doktora yaptığım dönem ile yedek subay öğrencilik dönemini borçlanmamın emekli aylığıma faydası olur mu? Yurt dışı borçlanmamı günlük 3.5 dolardan yaptım, o tarihte aylık 600 TL’ye geliyordu. Türkiye’ye döndüğümde SGK dökümünde yatırılan ücret 3.176 liraydı, arada beş kattan fazla fark var. Bu nedenle, düşük primle yapılan borçlanma süresini iptal etmem emekli aylığıma nasıl yansır? (İsmail T.)
Prim gününü doldurmuş olanlar için sadece emekli aylığını yükseltme amaçlı borçlanmaların gerekli olup olmadığını hesaplamak için daha geniş verilere ihtiyaç bulunuyor. Ancak, prim gününüz yeterli olduğuna göre doktora ve yedek subay öğrencilik dönemi için borçlanma yapmanızı tavsiye etmem.
Yurt dışı borçlanma konusunda yaptığınız karşılaştırmayla sonuca ulaşamazsınız. Birisi prime esas kazancınızı gösteriyor, diğeri ise doğrudan ödenen prim tutarını.
Emekli oluncaya kadar yurt dışı borçlanmayı iptal etmeniz durumunda, borçlanma tutarının tamamı faiz uygulanmaksızın iade edilir. İade talep ettiğinizde kayba uğrarsınız.
İSTEĞE BAĞLI SİGORTA İLE NASIL EMEKLİ OLUNUR?
Doğum tarihim 18.07.1983. Sigorta başlangıç tarihim 18.04.2007. SSK'dan 1672 prim gün sayım var. İsteğe bağlı sigorta yaptırmak istiyorum. Hangi şartlarda emekli olabilirim? Daha önce mevcut olan sigorta günlerimi isteğe bağlı sigortaya aktarabilir miyim? 2021 yılında isteğe bağlı sigortamı ödemeye başlarsam sigorta giriş tarihim değişir mi? Bu durumda emeklilik şartlarım ilk sigorta tarihine göre mi yoksa isteğe bağlı sigorta primi ödemeye başladığım tarihe göre mi gerçekleşir? (Özlem B.)
İsteğe bağlı sigorta primleri 2008 yılından bu yana 4/b statüsünde değerlendirilmektedir.
8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayan kadınlar 4/a’dan (SSK) 7000 prim günüyle, 4/b’den (BAĞ-KUR) ise 9000 prim günüyle 58 yaşında emekli olabilir.
Yaş haddinden eksik prim günüyle ise 4/a’dan 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günüyle 58 yaşında, 4/b’den ise 5400 prim günüyle 60 yaşında emekli olurlar. Sigortalılık süreleriniz her iki statüde de birleştirilir.
Bundan sonraki sürelerinizin tamamını isteğe bağlı sigorta primiyle tamamlarsanız 4/b statüsünde emekli olmak zorunda kalabilirsiniz. Ancak, prim günlerinizi 7000’e tamamlamaya 3.5 yıl (1261 gün) kala isteğe bağlı sigortayı sonlandırıp, 4/a kapsamında çalışmaya geçerseniz daha az primle emekli olabilirsiniz.
ÜCRETLERE UYGULANAN EN YÜKSEK MEVDUAT FAİZİ NASIL HESAPLANIR?
Ayrıldığım işyerindeki fazla çalışmalarım için açtığım davayı kazandım. Mahkeme, en yüksek mevduat faizinin uygulanmasına karar verdi. Mevduat faizleri devamlı değişkenlik gösteriyor. Bu konuda nasıl bir yol ve yöntem kullanabiliriz. (Ziya A.)
Fazla mesai parası dahil olmak üzere her türlü ücret alacakları beş yıllık zaman aşımına tabidir. Gününde ödenmeyen ücretler için en yüksek mevduat faiz oranı uygulanır. Merkez Bankası, bankaların fiilen mevduata uyguladıkları en yüksek faiz oranını 2011 yılı aralık ayından beri aşağıdaki linkte her ay düzenli olarak yayımlamaktadır. https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/portlet/hIdR20CDwM4%3D/tr
Bu verilere dayanarak hesaplamalar genelde mahkeme bilirkişilerince yapılır.
3600 GÜN İLE NASIL EMEKLİ OLUNUR?
1970 doğumluyum. SSK giriş tarihim 01.04.1988. Prim günüm 2268. Ayrıca 1 yıl 2 ay da BAĞ-KUR’um bulunuyor. 3600’den emekli olabiliyor muyum? (Muharrem B.)
Normal emeklilikte 5375 prim günüyle 50 yaşa tabisiniz. Eksik prim günüyle ise en az 3600 prim gününü tamamlamak koşuluyla 60 yaşında emekli olabilirsiniz. BAĞ-KUR’lu olduğunuz günlerin primlerini ödemeyip, borcundan dolayı silindi ise söz konusu 14 aylık sürenin yeniden emekliliğinize sayılabilmesi için yapılandırma kanunundan yararlanabilirsiniz. Bunun için 1 Şubat’a kadar SGK’ya başvuru yapabilirsiniz.
3600 gün ile emekli olabilmeniz için BAĞ-KUR kapsamındaki sürelerinizin 1259 günü aşmaması gerekir. Eksik günleri tamamlamak için hakkınız var ise askerlik borçlanması yapabilirsiniz. Ancak, askerlik borçlanmasını ya 4/a (SSK) statüsünde çalışırken, ya da bu şekilde çalışmanız sona erdikten sonra yapmalısınız.
Aksi takdirde, en son 4/b statüsünde çalışmış olduğunuz için 4/a’lı çalışmaya başlamadan önce yapacağınız askerlik borçlanması 4/b’ye sayılır, bu da emekliliğinizi zora sokar.
İSTEĞE BAĞLI SİGORTA PRİMLERİ İÇİN YAPILANDIRMA HAKKI VAR MI?
Şu an karantinada olduğumuz için SGK’ya gidemiyoruz, o nedenle size sormak istedik. Eşim 2001 yılında isteğe bağlı sigortalı oldu. Bir ay ödedik sonra ödeme yapmadık. 2012 yılında 4/a normal sigortalı çalışmaya başladı. 2001/2012 arası dönemdeki isteğe bağlı prim borçlarımızı yapılandırmak ve ödemek istiyoruz, mümkün müdür? (Rifat S.)
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu (SSK) kapsamında 1 Mayıs 2003 ile 30 Eylül 2008 tarihleri arasında isteğe bağlı sigortalılığı devam edenler için yapılandırma hakkı bulunuyor. Sigortalılığı 1 Mayıs 2003 tarihinden sonra sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olarak çalışmaya başlama, istekle sona erdirme ya da cari ay primlerinin art arda üç ay ödenmemesi nedeniyle sona ermiş olan isteğe bağlı sigortalılar 30 Eylül 2008 tarihine kadar olan prim borçları için yapılandırma hakkından yararlanabilecekler. 1 Ekim 2008 tarihinden sonrası için ise sadece son 12 aylık döneme ait isteğe bağlı sigorta prim borçları için yapılandırma yapılabilecek.
Sonuç olarak, eşinizin isteğe bağlı sigortalılığı 4/a (SSK) kapsamında idi ise 1 Mayıs 2003 ile 30 Eylül 2008 tarihleri arasındaki süreye ait prim borçları için yapılandırma hakkından yararlanabilirsiniz.
