Askerlik nedeniyle işten ayrılanlar işsizlik maaşı alabilir

Soru: 24 Ekim 2016’dan itibaren bir şirkette mühendis olarak çalışıyorum. İkinci celp döneminde 6-27 Ekim tarihleri arasında 21 gün ücretsiz izin alarak bedelli askerliğimi yaptım. 20 Aralık’ta iş bitimi nedeni ile çıkış alacağım. İşsizlik maaşında son 120 gün boyunca sigorta primlerinin ödenmesi şartı var. Benim askerlik dönemim son 4 ayın içerisinde kalıyor. Bu durumda işsizlik maaşı alabilecek miyim? (Sefa Tokgöz)

Yanıt: İşsizlik maaşı bağlanabilmesi için son üç yılda en az 600 gün sigortalı olmak ve son 120 gün hizmet akdiyle çalışmak gerekiyor. Askere giderken çıkış belgesinde ”askerlik” kodu girilmişse, dönüşte işsiz kalanlar işsizlik maaşı alabilir. Bedelli askerlikte ise 21 gün boyunca sigorta primi yatırılmıyor. 28 Ekim’de tekrar işe başladığınıza göre, işvereniniz çıkışınızı 20 Aralık yerine 28 Ocak’ta yaparsa, işsizlik maaşı alabilirsiniz.

İŞE GİRERKEN İMZALATILAN BOŞ KAĞIDIN HUKUKİ GEÇERLİLİĞİ YOK

Soru: 1 Kasım 2014’te işe giriş yaptım. Haziran ayında askerlik nedeniyle işten ayrılacağım. Askerlikten dolayı tazminat alabilir miyim? Çünkü işe girerken bana boş bir dilekçeye imza attırmışlardı kıdem tazminatı ile ilgili. Sonradan, “Bunun herhangi bir geçerliliği yok. Paranızı isterseniz, vermek zorundayız” dediler. Kararsız kaldım. Tazminatı verirler mi vermezler mi? (Erman A.)

Yanıt: İşe girerken imzalatılan boş belgenin hukuken bir geçerliliği bulunmamaktadır. Askerlik nedeniyle işten ayrılırken, kıdem tazminatı talep ettiğinizi yazılı olarak belirtin.

İşveren daha önce imzaladığınız boş belgeyi gerekçe göstererek “Kıdem tazminatını ödedim” derse, ödemeyi nasıl yaptığını da kanıtlamak zorunda. İşe girerken imzalatılan bu tür belgeler yargıdan da dönüyor. Yargıtay’ın çok sayıda emsal kararları bulunuyor.

2002’DE İŞE BAŞLAYAN 7000 GÜNÜ DOLDURUNCA KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR

Soru: Eşim 6 Haziran 2002’de sigortalı olarak işe başladı. 58 yaş, 7000 prim gün sayısı ve 25 yıl sigorta ile emekliliği hak ediyor. Ancak eşim artık, ağır iş olması nedeniyle çalışamıyor, ayrılmak istiyor. 3 yıl sonra 7000 prim gün sayısı dolunca işi bıraktığında kıdem tazminatını alabilir mi? Yaşlılık aylığı bağlanması için 58 yaşına gelinceye kadar ev hanımı olarak beklemek istiyor. (Ahmet Kaymak)

Yanıt: Emekli olmadan kıdem tazminatı alma koşulları, işe ilk defa başlanan tarihe göre şöyle:

– 8 Eylül 1999’dan önce işe girenler: 15 yıl sigorta, 3600 prim günü.

– 9 Eylül 1999-30 Nisan 2008 tarihleri arasında işe girenler: 25 yıl sigorta, 4500 prim günü.

– 1 Mayıs 2008’den sonra işe girenler: 25 yıl sigorta, 5400 prim günü.

– 9 Eylül 1999’dan sonra işe girenler: Sigortalılık süresi 25 yılın altında olmakla birlikte 7000 prim gününü tamamlayarak.

Eşiniz 3 yıl sonra 7000 günü doldurduğunda, 25 yıl sigorta süresini beklemeden kıdem tazminatını alarak işten ayrılabilir. Bu hakkını kullanmak için öncelikle SGK’dan kıdem tazminatı alabileceğine dair yazı alması gerekir. SGK’dan alacağı yazıyla iş yerine başvurup kıdem tazminatı talep edebilir. SGK’dan söz konusu yazıyı almadan kesinlikle istifa etmemeli, bu husus çok önemli.

TÜRKİYE’DE STAJYERLER İÇİN İŞ KAZASI MESLEK HASTALIĞI PRİMİ ÖDENİYOR

Soru: Heyecanla staj başlangıcımızın emeklilik başlangıcı olarak sayılması konusunda hükümetimizden müjdeli bir haber bekliyoruz. Yurt dışında staj yapan bir kişi, sigortalılık günlerini emeklilik için Türkiye'ye taşıdığında, devletimiz Avrupa’daki staj başlangıcını dikkate almaktadır. Ancak ülkemizde nasıl olduğu malumunuz. Bu konuda ciddi bir çalışma var mıdır acaba? Müjdeli haber için ufukta bir ışık var mıdır? (Adnan Kıran)

Yanıt: Staj başlangıcının sigortaya sayılmasına yönelik bir çalışma bulunmuyor. Yurt dışındaki stajların işe başlangıçta kabul edilmesi durumu farklı. Örneğin Almanya’da staj döneminde normal ücret ödeniyor, karşılığında da yaşlılık, malullûk aylığına ilişkin uzun vadeli sigorta primi yatırılıyor. Türkiye’de ise sadece iş kazası ve meslek hastalığına karşı kısa vadeli sigorta primi ödeniyor. O nedenle Almanya’daki stajlar işe başlangıç tarihi olarak kabul ediliyor.

ÜCRETLİLER EĞİTİM HARCAMALARINI VERGİDEN DÜŞEMEZ

Soru: Verdiğiniz değerli bilgiler için çok teşekkür ederim. Sayenizde epey bilgi sahibi oluyoruz, emeğinize sağlık. Özel sektörde bordrolu çalışıyorum. Her şeyim tam ve düzgün olarak yatırılıyor. Özel sağlık sigortasının vergiden düşürüldüğünü biliyorum. Bir kızım var ve özel okulda okutuyorum. Ayrıca kendim de üniversitede okuyorum. Yıllık 1500 TL harç parası ödüyorum. Bunları vergiden düşebilir miyiz? (Jale Genç)

Yanıt: Gelir Vergisi Kanunu’nun 63. maddesi uyarınca, ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortası poliçeleri için ödenen primlerin yüzde 50’si ile ölüm, kaza, sağlık, hastalık, engellilik, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için ödenen primler kazançtan indiriliyor. İndirim konusu yapılabilecek toplam tutar aylık ücretin yüzde 15’ini ve yıllık olarak da asgari ücretin yıllık tutarını aşamıyor. Ücret geliri elde edenler, eğitim harcamalarını kazançlarından indiremiyorlar. Kira geliri veya serbest meslek kazancı dolayısıyla yıllık beyanname verenler ise sağlık harcamalarının yanı sıra eğitim harcamalarını da kazançtan indirebiliyorlar.

4/A’LI BEKAR KADININ EMEKLİ SANDIĞI’NDAN YETİM AYLIĞI DEVAM EDER

Soru: 2005’te vefat eden annem dolayısıyla Emekli Sandığı üzerinden yetim aylığı alıyorum. Şu an SGK’lı olarak çalışıyorum, aylığım kesilir mi? (Gözde Sığıngan)

Yanıt: Emekli Sandığı’ndan yetim aylığı almakta iken eski adıyla SSK’lı, yeni adıyla 4/a’lı (işçi) olarak çalışıyorsanız, evlenmediğiniz sürece yetim aylığınız kesilmez. Evlendiğinizde 24 ay tutarındaki yetim aylığınızı çeyiz yardımı olarak alırsınız. İleride yeniden bekâr veya dul kaldığınızda yetim aylığı bağlatabilirsiniz.

4/A’LI ÇALIŞIRKEN YÜKSEK LİSANS YAPANLAR ÖLÜM AYLIĞI ALIR

Soru: 2014 yılına kadar yetim maaşı alıyordum.2014 yılında çalışmaya başladım ve maaşım kesildi. 2016 yılında yüksek lisansa başladım ve 4 ay öncesinde evlendim. Yüksek lisansa başlamamdan evlenmeme kadar geçen süre için SGK’dan geriye dönük yetim maaşımı ve çeyiz paramı alabilir miyim? (Teslime A.)

Yanıt: Eğer maaşınız 4/a’lı olarak çalışmaya başladığınız için kesildiyse, alabilirsiniz. 4/b’li veya 4/c’li olarak çalışıyorsanız alamazsınız. Geriye dönük ödeme, yüksek lisans döneminizin tamamı için yapılmaz. Yasa değişikliği 27 Mart 2018’de yürürlüğe girdi. Yürürlük tarihini izleyen ay başı, yani 1 Nisan 2018 ile evlendiğiniz tarih arasındaki dönem için geriye dönük ödeme yapılır. Evlendiğiniz tarihteki yetim aylığının 24 katı tutarında da çeyiz parası alabilirsiniz.

ÖĞRENCİ İKEN MEMURLUĞA BAŞLAYANLARIN ÖLÜM AYLIĞI KESİLİR

Soru: Devam eden üniversite öğrenciliğimden dolayı yetim aylığı almakta iken 21.08.2009 tarihinde Sakarya Üniversitesi’nde memur olarak işe başladım ve SGK işe başlamam dolayısıyla almakta olduğum yetim aylığımı kesti. Geriye dönük olarak kesintisi yapılan yetim aylığını alabilir miyim? (Mehmet Ç.)

Yanıt: Getirilen düzenleme, 4/a, yani işçi statüsünde çalıştığı gerekçesiyle öğrenciliği devam ederken ölüm aylığı kesilenlere, 1 Nisan 2018 tarihinden sonrası için hak tanıyor. Siz memur olarak çalıştığınız için bu haktan yararlanamazsınız.