740 bin yeni kanser vakasının sorumlusu alkol

En sık görülen hastalıklar arasında yer alan kanser neden oluyor? Hastalığa yol açan mekanizma nasıl işliyor? Kansere yol açan çok sayıda faktör arasında alkol de yer alıyor. 2020 yılında dünya çapında yapılan bir çalışma, alkolün 740 bin yeni kanser vakasına neden olduğunu ortaya koyuyor. Buna karşın yine son yıllarda yapılan bir anket çalışması, kişilerin yüzde 65'inin alkolün kanser yaptığına inanmadığını göstererek bir tezata dikkat çekiyor. Habertürk Sağlık Yazarı Ceyda Erenoğlu'nun haberi

Giriş: 29.03.2024 - 11:07 Güncelleme: 29.03.2024 - 11:45

740 bin yeni kanser vakasından o sorumlu!

Kanser görülme oranında son yıllarda belirgin bir artış var. Kanser, vücuttaki belirli hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalması ve vücudun diğer bölgelerine yayılması anlamına geliyor. Vücudumuzdaki milyarlarca hücre, normal işleyişinde büyüyüp çoğalarak yeni hücreler oluşturuyor. Hücreler çok yaşlandığında ya da hasar aldıklarında ölüyor ve onların yerini yeni hücreler alıyor. Hücreler normal işleyişi bozan çeşitli faktörler nedeniyle hasar aldıklarında ölmek yerine büyümeye ve çoğalmaya devam edip birikerek vücutta ‘tümör’ adı verilen yapıları oluşturuyor. Medikal Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. Ferhat Ferhatoğlu, “Eğer bu tümörler hızlı şekilde büyüyor, çevre dokuları işgal ediyor ve vücudun uzak bölgelerine sıçrıyorsa bunlara ‘malign’ veya ‘kanseröz tümör’, bu hastalığa da ‘kanser’ adı verilir” diyor.

REKLAM

Doç. Dr. Ferhat Ferhatoğlu, “Sağlık Bakanlığı verileri Türkiye’de 2020 yılında yaşa bağlı kanser hızının, erkeklerde yüz binde 262.4, kadınlarda ise yüz binde 188 olduğunu gösteriyor. Kanser insidansı yüz binde 225.2 olarak bildiriliyor. Aynı yıl Türkiye’de toplam 211 bin 273 kişiye yeni kanser teşhisi konduğu görülüyor. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı’nın 2020 yılı dünya kanser istatistikleri, dünya çapında tahmini 19.3 milyon yeni kanser vakası ve yaklaşık 10 milyon kanser ölümünün meydana geldiğini gösteriyor” diyor.

2020 yılında 19.3 milyon yeni vaka ve 10 milyon ölüm, 2018 yılındaki 18,1 milyon vaka ve 9,6 milyon ölümle kıyaslanınca dünyadaki kanser yükünün artışı dikkat çekiyor. 2020 yılı istatistiklerine göre kadın meme kanserinin, en sık teşhis edilen kanser olarak akciğer kanserini geride bıraktığı belirtiliyor. Tahminen 2,3 milyon yeni vaka (%11.7) görülen meme kanserini akciğer (%11.4), kolorektal (%10), prostat (% 7.3) ve mide (% 5.6) kanserleri izliyor. Akciğer kanseri, tahmini 1.8 milyon ölümle (%18) kanser ölümlerinin önde gelen nedeni olmaya devam ederken, onu; kolorektal (% 9.4), karaciğer (% 8.3), mide (% 7.7) ve kadın meme kanserleri (% 6.9) izliyor. Doç. Dr. Ferhat Ferhatoğlu, kanserdeki artışın nedenlerini aşağıdaki gibi sıralıyor:

Güncel bilgilere göre kanser, hücredeki genetik yapının bir veya birden fazla bölgedeki bozulmasından kaynaklanıyor. Hücrenin genetik yapısındaki bozulma hücre bölünme sürecindeki aksaklıklar, genetik materyale zarar verebilecek sigara ve çeşitli kimyasallara maruziyet ya da kalıtımsal nedenlerden meydana gelebiliyor. Vücudumuz bu hasarlı hücreleri kansere dönüşmeden ortadan kaldırsa da bu özellik yaşlanmayla birlikte aksamaya uğruyor. Bu nedenle kanserle ileri yaşlarda daha sık karşılaşılıyor. Aşağıda Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) Türkiye’deki yaş gruplarına göre yeni kanser vakalarının yıllar içindeki dağılım grafiği görülüyor.

Bu grafikte yaş arttıkça yeni kanser vakalarındaki çarpıcı artış açıkça görülüyor. 70-74 yaş arasında yeni kanserli hasta sayısının 30-34 yaş arasındaki hastalardan yaklaşık 40 kat daha fazla olması bu bilgiyi doğruluyor. Yaşlanmanın kansere yakalanma açısından değiştirilemez bir risk faktörü olduğu belirtilse de kişinin yaşlanırken maruz kaldığı dış etmenler de kanser gelişiminde önemli rol oynuyor. Bunlardan kaçınmak kanser riskini büyük oranda azaltıyor.

.png

REKLAM

Yakılan bir sigara 5 binden fazla kimyasal salıyor ve bu kimyasalların en az 70’i kanserle ilişkili bulunuyor. Sigara içmenin güvenli bir düzeyi bulunmadığı ve pasif içiciliğin bile riski artırdığı belirtiliyor. Sigaranın başta akciğer, dil, ağız içi, yemek borusu ve mesane olmak üzere en az 15 farklı kanser türüne neden olduğuna dikkat çekiliyor.

Vücut kitle indeksinin (VKİ) 25 ve üstünde olması; yemek borusu, meme, rahim ve kalın bağırsak gibi kanser türleriyle ilişkili bulunuyor. Sağlıklı beslenme, diyet, VKİ’nin 25’in altında tutulması ile haftalık en az 150 dakikalık tempolu yürüyüş kanser riskini etkili şekilde düşürüyor.

Güneş veya solaryum ile çok fazla UV radyasyona maruz kalmak ciltteki hücrelerde DNA hasarı yaratarak melanom gibi cilt kanserlerine neden olabiliyor. Güneşten korunmanın en iyi yolları arasında gölgeden yararlanmak, uzun ve sıkı dokulu giysileri tercih etmek ve güneş kremi kullanmak bulunuyor.

Alkolün meme, ağız içi, kolon ve karaciğer dâhil olmak üzere 7 farklı kansere neden olduğuna dikkat çekiliyor. 2020 yılında dünya çapında yapılan bir çalışma alkolün 740 bin yeni kanser vakasına yol açtığına işaret ediyor. Son yıllarda yapılan bir anket çalışması ise kişilerin yüzde 65’inin alkolün kanser yaptığına inanmadığını ortaya koyuyor. Bu nedenle alkolün kansere yol açtığı konusunda farkındalık artırma çalışmalarına ihtiyaç duyuluyor.

REKLAM

Tüm kanserlerin yüzde 15’inin enfeksiyon kaynaklı olduğu belirtiliyor. Bu sorunla düşük ve orta gelirli ülkelerde daha sık karşılaşılıyor. Kanserle ilişkili en sık karşılaşılan enfeksiyon ajanları Hepatit B ve C, Human Papilloma Virüs (HPV), Epstein-Barr Virus (EBV) ve mide kanseri ile ilişkili Helicobacter pylori olarak sıralanıyor.

Kadınlarda erkeklere göre yüksek oranda bulunan östrojen hormonu meme kanseri ile yakın ilişkili görülüyor. Erken yaşta adet görmeye başlayan ve geç menopoza giren kadınlarda risk artıyor. Ortalama her 8 kadından 1’i yaşamı boyunca meme kanserine yakalanıyor. Bu nedenle 40 yaştan itibaren düzenli meme kanseri taramalarına başlamanın çok önemli olduğu belirtiliyor.

Fosil yakıtlar, inşaat alanları ve orman yangınları hava kirliliğini oluşturan başlıca faktörler arasında yer alıp başta kanser olmak üzere birçok sağlık sorununa yol açabiliyor.

Doç. Dr. Ferhat Ferhatoğlu

Kanserlerin yaklaşık yüzde 5-10’unun kalıtımsal olduğu belirtiliyor. Ailesinde kanıtlanmış kanser sendromu olanlarla bir veya daha fazla yakınında erken yaşlarda kanser ortaya çıkan kişilerin kanserle ilişkili olarak kanser taramalarını daha erken yaşlarda gerçekleştirmeleri gerekiyor.