2018'in en iyi 20 filmi

13. Yaz (Leto)

Rus yönetmen Kirill Serebrennikov, 1981 yılında Leningrad'da geçen filminde o dönemi gerçekten yaşamış Rus rockçılarının hayatından bir kesit sunuyor; genç kuşakların baskıcı Sovyet rejimi döneminde yaşadığı zorlukları, acıları anlatıyor. Hikâye bir aşk üçgeni, arkadaşlık ve dayanışma üzerine kurulu...

“Yaz”, rock müziğinin dinamik enerjisini yansıtan, video klip tarzında çekilmiş ironik müzikal sahneleri dışında çok sakin ve hüzünlü bir film. Siyah beyaz görüntüleri, anlatımı, karakterlerin psikolojisine uzaktan bakan mesafeli tavrı ve seyircinin duygularını kendi haline bırakan yanıyla sıra dışı bir film...

12. Dul Kadınlar (Widows)

Hikâye, kötü giden soygun sırasında eşlerini kaybeden üç kadının yeni bir soygun için bir araya gelmeleri üzerine kurulu... Soygun onlar için fırsattan ziyade tek kurtuluş yolu... Yönetmen Steve McQueen aksiyon sahnelerinde gösterişli şık koreografileri bir yana bırakıyor, inandırıcı bir tarz yakalıyor.

“Dul Kadınlar” kara filmlere özgü bir gerçekçiliği, politik yozlaşma filmlerinin öfkesiyle birleştiren, iyi çekilmiş bir suç dramı. Filmde feminist bir alt metinden söz edilebilir. Ama politik alt metinler, feminizmden daha baskın... McQueen, anlattığı öykü üzerinden bugünün ABD'sinde olup bitenleri yorumluyor. Irklar arasında ilişkilerin samimiyet değil, sahtelik ve siyasi doğruculuk üzerinden şekillendiğinin altını çiziyor.

11. Ay'da İlk İnsan (First Man)

Ay'a ayak basan ilk insan, astronot Neil Armstrong'un hikâyesi... Yönetmen Damien Chazelle, atmosferin ötesine geçmenin dahi o yıllar için çok tehlikeli olduğunu ısrarla vurguluyor. Ay yolculuğunun yarattığı gerilim, endişe ve söze dökülmeyen ölüm korkusu filmin her yanında karşımıza çıkıyor.

Armstrong her şeyi “tangur tungur ses çıkaran metal bir kutu”nun içinde yaşıyor. Chazelle, seyirciyi birçok sahnede astronotların bakış açısına mahkûm ederek, uzayı nasıl algıladıklarını gerçekçi bir tavırla yansıtıyor. Roketin fırlatılışında, Ay'a inişte ve daha birçok sahnede genel planları çok kullanmıyor. “Ay'da İlk İnsan” milliyetçi bir başarı hikâyesinden ziyade ömrü boyunca evlat acısından kurtulamayan bir adamın kavuşma özlemi üzerine bir film aynı zamanda...

10. Üç Billboard Ebbing Çıkışı, Missouri (Three Billboards Outside Ebbing, Missouri)

Martin McDonagh’ın yazıp yönettiği filmin ana karakteri, öldürülen kızının katilinin bulunması için bölge polisini köşeye sıkıştırmaya çalışan Mildred (Frances McDormand)... Film, pes etmemenin erdemleri üzerine çekilmiş bir dramdan ziyade insanların bir cinnet sarmalının içine çekilmesini anlatıyor.

McDonagh “Birbirimizi anlamaya çalıştıktan sonra gerisi kolay” demeye getiriyor. Duygusal patlamaları ve öfke nöbetlerini ironik bir tonda insanlar arasındaki bir iletişim biçimi gibi yazmış. Bazen özür dilemenin, çoğu durumda ise karşılıklı anlayış ve sessizliğin ortalığı sakinleştirmesi önemli. Akılla, hukukla yönetilmeye çalışılan bir dünya bu... Ama hepimiz biliyoruz ki akılcılık, yaşanan şiddet çılgınlığını önlemiyor. Bölgedeki ırkçılığı hissetiren McDonagh, akılcılık ve sivil ikiyüzlülük yerine kontrollü bir öfke ve empati öneriyor...

9. Ben, Tonya (I, Tonya)

Amerika'nın öfkeli ve talihsiz buz patencisi Tonya Harding’in gerçek hayat hikâyesi... Tonya’nın olimpiyat altın madalyası tutkusunun nedeni, çocukluğunda göremediği sevgiye, ilgiye milli sporcu olarak kavuşmak istemesi... Trajik olan nokta ise buz pateni dünyasının ve medyanın onu pek sevmemesi...

Tonya’nın annesi LaVona’yla olan sevgi - nefret ilişkisi de kuşkusuz çok önemli. Filmin hoş yanı, Tonya’yı mağdur gösterme kolaycılığına girmemesi, başarısızlığında kendi payının altını özenle çizmesi... Finaldeki boks ringi-buz pateni arasında gidip gelen o şahane paralel kurgu sahnesi, aslında bütün spor hayatını özetliyor... Margot Robbie oyunculuktaki iddiasını ve tutkusunu kanıtlayarak mükemmel bir performans çıkarıyor. LaVona rolündeki Allison Janney'nin Oscar kazandığını da hatırlatalım.

8. İnanılmaz Aile 2 (Incredibles 2)

İlk filmde, süper güçlere sahip kadınla erkeğin aile kurup çoluk çocuğa karışması, harika bir fikre dönüşüyordu. “Süper aile” olmanın ötesinde öncelikle gerçek bir aileydiler. Her aile gibi normal sorunları vardı ve kendimizi onlara yakın hissediyorduk...

Yine Brad Bird'ün yönettiği ikinci film, hayatımızı kaplayan dijital ekranlarla olan tehlikeli ilişkilerimize dikkat çekse de, asıl mesele yine “aile halleri”yle ilgili... Lastikkız Helen, dışarıda süper kahramanlığın gereklerini yerine getirirken Bob ise evde Violet'in ergenlik bunalımları, Flash'in matematik ödevleri ve bebek Jack-Jack'le uğraşmanın dünyayı kurtarmaktan daha zor olduğunu anlıyor. Anlatımı, karakterleri, öyküsü, görsel atmosferi ve animasyon tekniğiyle öne çıkan bir film...

7. The Post

Steven Spielberg’in yönettiği film, 1971 yılında geçen ve medya-siyaset ilişkileri üzerine düşündüren gerçek bir öykü anlatıyor. Medyanın yönetenlerin değil, yönetilenlerin haklarını savunması gerektiğine inanan ve mesleki dayanışmayı her şeyin önüne çıkaran, tarih dersi tadında bir gazetecilik filmi...

Erkeklerin kahraman olduğu bir dünyada, doğru olanı yapmaya çalışan Graham karakterinde Meryl Streep’in yorumu ince ve ustalıklı... Spielberg her zamanki gibi hikâyeye ve filmin anlamına hizmet eden, gereksiz süslemeler ve zorlamalardan uzak bir anlatım tutturuyor. Karakterler arasındaki ego çatışmalarını derinlemesine işleyerek, durağan öyküyü, tansiyonun giderek yükseldiği, hızla akıp giden bir film haline getiriyor.

6. Karanlıkla Karşı Karşıya (BlacKkKlansman)

Yaşanmış bir hikâye olduğunu bilmesek filmde olup bitenlere inanmamız kesinlikle mümkün değil. Colorado Springs Polis Merkezi’nde çalışan ilk Afrika kökenli Amerikalı Ron Stallworth, telefon üzerinden Ku Klux Klan’la iletişim kuruyor ama onun yerine örgüte, iş arkadaşı Flip Zimmerman sızıyor.

Ron’un ses ve beden olarak iki farklı kişi olması, birçok sorunu ve komik olayı beraberinde getiriyor. Ama yönetmen Spike Lee'nin derdi matrak bir ırkçılık eleştirisi değil. Filmini çok katmanlı, düşünsel bir zemin üzerine inşa ediyor ve finalde Trump'ın yarattığı siyasi gerilimin çözümü ne kadar zorlaştırdığının altını çiziyor. 1970'lerde geçen bir dönem filmi olarak da çok sağlam bir iş.

5. Örümcek-Adam: Örümcek Evreninde (Spider-Man: Into the Spider-Verse)

Animasyon tekniği açısından yenilikçi ve yaratıcı bir film... En çok sevdiğim yanıysa, “beyaz adam ağırlıklı süper kahraman filmi modeli”ni yıkıp, yerine beyazların merkezde yer almadığı, çok kültürlülüğe kapı açan alternatif bir dünya getirmesi oldu.

Film, hiç kimsenin doğuştan mükemmel olmadığını, süper kahramanlığın öğrenilemeyeceğini, ancak hissedilerek, içten gelen dürtülerle yapılabileceğini söylüyor. Süper kahramanlığın en önemli özelliğinin süper yeteneklerden ziyade sorumluluk duygusu olduğunun altını çiziyor. Bob Persichetti, Peter Ramsey ve Rodney Rothman'ın yönettiği filmde 3D tekniği sayesinde kendinizi bir resimli romanın içinde dolaşıyormuş gibi hissediyorsunuz.

4. Phantom Thread

Paul Thomas Anderson’un yazıp yönettiği “Phantom Thread”, 1950’lerin Londra’sında geçen sıra dışı bir aşk hikâyesi anlatıyor. Anderson bir kez daha baskın kişilikli bir karaktere ve onun yakın çevresiyle kurduğu, karşılıklı bağımlılık içeren duygusal ilişkilere odaklanıyor.

Hayatta kişiliğinden, sezgilerinden ve sevgisinden başka hiçbir şeyi olmayan bir kadının, sevmeyi bilmeyen, kibirli, güçlü bir erkeği dize getirmesinin öyküsü olarak da bakılabilir filme... Woodcock’ta Daniel Day-Lewis, Alma’da Vicky Krieps ve Cyril'de Lesley Manville mükemmel performanslar çıkarıyorlar. Anderson’un görüntü yönetmenliğini de üstlenerek eski usul 35 mm formatıyla çektiği filmin pastel tonlarındaki renk paleti ve her biri tablo tadındaki kadrajları, ince bir işçiliğin ürünü.

3. Ahlat Ağacı

Taşralı genç yazar adayının başta babası olmak üzere, ailesi ve doğup büyüdüğü yerdeki insanlarla ilişkisi... Filmi, bir gencin gelecek endişelerinden ve ekonomik sıkıntılarından bağımsız olarak değerlendirmek mümkün değil. Ancak taşra sıkıntısından ziyade Sinan’ın kendini kanıtlama arzusunun belirlediği bir film bu...

Nuri Bilge Ceylan kendini tekrara düşmeden şaşırtıcı, kafa karıştırıcı ve heyecan verici olmayı başarıyor. “Ahlat Ağacı”, dakikalarca uzayıp giden diyalogları, alışıldık bir hikâye anlatmaması ve seyircinin karşısına öyle kendinden emin fikirlerle çıkmaması itibarıyla zihninizdeki sinema tarifine uymayabilir. Ama yeniliğe açıksanız, kalbinize ve aklınıza seslenen, zekânıza saygı duyan, duygusal olmaktan hiç kaçınmayan bir film bekliyor sizi... Tam bir memleket filmi. Politik olmaktan ziyade tedirgin ve huzursuz; ama kesinlikle umutsuz değil.

2. Sevgisiz (Nelyubov)

Rus yönetmen Andrey Zvyagintsev, modern toplumları içten içe kemiren bencillik ve vicdansızlık üzerine iç sızlatan çarpıcı bir hikâye anlatıyor. 12 yaşındaki Alyosha boşanma sürecindeki annesiyle babasının tartışması sırasında, ikisinin de kendisini istemediğini öğrenince ertesi gün ortadan kayboluyor.

Ama bir kayıp hikâyesinden ziyade bir çocuğun içinde büyüdüğü sevgisizlik anlatılıyor. Kuşaktan kuşağa aktarılan bir sevgisizlik bu... Alyosha’yı filmde çok az görüyoruz ama her şey onun yalnızlığı ve acısı üzerine... “Sevgisiz” dolaylı yollardan politik bir film. Muhafazakârlığın yükseldiği Rusya’da manevi değerlerin inişe geçtiğini, herkesin maddi açıdan daha iyi bir hayata ulaşmanın peşinde koştuğunu vurguluyor.

1. Roma

Yılın en sevilen, en beğenilen filmlerinden biri... Venedik'te Altın Aslan'ı alarak başlattığı ödül sezonunu çifte Oscar'la kapatması kimseyi şaşırtmaz. Bir Meksika filmi olarak yabancı dilde en iyi film Oscar'ını; ABD'de ticari gösterime giren bir yapım olarak da en iyi film Oscar'ını kazanabilir...

Kazansa da, kazanmasa da, benim için kesin olan “Roma”nın son yılların en iyi filmlerinden biri olduğu... Kadınları ve çocukları terk edip giden erkekler var filmde. Onların boşluğunu sevgi, dayanışma ve kadınlığın gücü dolduruyor. Sızısı asla geçmeyecek derin bir acı, sokaklarda öldürülen masum gençler var “Roma”da... Ama hayat her şeye karşın sürüp gidiyor. “Roma” aynı zamanda yönetmen Alfonso Cuaron'un çocukluğuna, bir ülkenin, bir şehrin geçmişine doğru açılan bir film... Hatırlamanın filmi...