2017'de açık kalan 17 dosya!

2017, 2010'lu yılların ilk yarısında 'statüko' haline gelmiş bazı güç yapılarının çözülmeye başladığı ve yenilerinin ortaya çıktığı, yine terör, katliam, diplomatik kriz ve felaketlerin eksik olmadığı bir yıl oldu. Kötü haber şu ki 2018'de de bu meseleleri konuşmaya devam edeceğiz çünkü hiçbirinin dosyası henüz kapanmadı

20 Ocak'ta yemin ettiğinden beri hem ülkesi hem dünya diken üzerinde. 'Önce Amerika' düsturlu ayrılıkçı, ırkçı, empatiden yoksun, uslup ve Kudüs elçiliği meselesinde olduğu gibi teammüllere aykırı siyaseti bir yıl geçmeden 'yorgunluk' yarattı. ABD tarihinin en düşük desteğe sahip başkanlarından biri olan Trump 2018'e yönetimi çevresinde gittikçe daralan ve belki de hakkında 'azil soruşturması' başlatılmasıyla sonuçlanacak 'Rusya bağlantıları' soruşturmasının gölgesinde giriyor.

Gözü dönmüş terör örgütü DEAŞ için 2017, Musul ve Rakka gibi kentleri yitirdiği, sonun başlangıcı yılıydı. DEAŞ sözde 'Halifeliğini' yitirdi ama örgütün bittiğini söylemek çok güç. Örgüt, Lübnan sınırını boşaltmak için Esad yönetimi, Rakka'yı boşaltmak için ABD ve PKK/PYD ile anlaşmalar yapınca binlerce örgüt üyesi hayatta kaldı. Üstelik örgüt lideri Ebubekir Bağdadi hâlâ bulunabilmiş değil. Terörislerin, Mısır, Libya, Afganistan ve Avrupa ülkelerine dağıldığı söyleniyor.

Yaşlı kıta sığınmacı krizinin üstesinden gelememişken İngiltere'nin resmen ayrılma sürecini başlatmasının ardından derin bir kriz içine girdi. Birliğin Orta ve Doğu Avrupalı üyeleri Brüksel'e karşı kazan kaldırdı. Sığınmacı krizinde binlerce göçmenle başbaşa bırakılan İtalya ve Yunanistan'da AB'ye karşı öfke büyük. Almanya, Fransa, Avusturya ve Hollandalı aşırı sağcılar ya iktidarda ya da ana muhalefet pozisyonuna geldi. AB, 2018'de birlik bağlarını güçlendirecek bir yol bulmak zorunda.

Şam rejimi Rusya ve İran'ın yardımlarıyla ülkenin büyük bölümünde kontrolü sağlayınca zafer havasına girdi. Ancak 4 Nisan'da Han Şeyhun'da kimyasal silah kullanıp 200'ye yakın sivili kadın çocuk demeden katlettiği ispatlanan Esad'ın varlığını sürdürdüğü bir Suriye'de barış anlaşmasına varılması uzak olasılık. 2018'de Cenevre görüşmeleri hızlandığında Esad'ı kultuğunda tutmak istiyorlarsa Rusya ve İran'ın çok güçlü argümanlar ortaya koyması gerekecek.

Henüz 39 yaşındayken 7 Mayıs'ta Cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturarak dünya siyasetinde "Fransız öpücüğü" etkisi yaratan Emmanuel Macron, ülkesinin siyasi kalıplarını değiştirme sözü vermişti. Ancak bu yönde attığı adımlar sınırlı kaldı. AB ve iklim değişikliği konusundaki kararlılığı, ABD Başkanı Donald Trump'ın tartışmalı kararlarına karşı duruşu olumlu puan topladı. Ortadoğu krizlerinde arabulucuk görevlerini üstlendi. Ancak ülkesinde yoksullar onu "Zenginlerin başkanı" olarak görüyor.

Suudi Arabistan ile İran'ın Ortadoğu'da nüfus savaşının ortasında kalan Katar, 5 Haziran'dan beri Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn'in ablukası altında. Kriz Körfez İşbirliği Konseyi'nde çatlağa yol açtı. Katar krizinin çözümü ABD-İsrail destekli Suudi Arabistan'ın, Irak, Suriye ve Lübnan'da İran nüfusunu kırmak için ne kadar ileri gitmeyi göze alacağına bağlı görünüyor. Yemen'de 'vekalet savaşı' yürüten iki devletin doğrudan çatışma ihtimali 2018'in en büyük endişelerinden biri.

Haziran ayında Suudi Arabistan Kralı Salman tarafından veliaht ilan edilen 32 yaşındaki Muhammed bin Salman, Ekim ayında 650 milyon dolarlık Vizyon 2030 projesini açıkladığı gün "Ülkesini yeniden bir ılımlı İslam ülkesi haline getireceğini" açıklayarak bütün dikkatleri üzerinde topladı. Ama en büyük bombası 4 Kasım'da yolsuzluk soruşturması kapsamında 13'ü prens 200'den fazla işadamı, bürokrat ve askeri tutuklatıp 5 yıldızlı bir otele hapsetmesi oldu. Aynı gün acil olarak Riyad'a çağırdığı Lübnan Başbakanı Said Hariri, dünya tarihinde eşi benzeri görülmemiş biçimde istifasını açıkladı. Birkaç hafta sonra Suudi kadınlara otomobil kullanma hakkını tanıdı, ülkede 35 yıldır kapalı sinemaların açılması talimatını verdi. Prens Muhammed 2018'in 'pandora kutusu' olabilir.

2017'de şiddetli kasırgalar, depremler ve yangınlar gördük. Ancak felaketlerin en korkuncu kuşkusuz yaz aylarında Portekiz'de, aralık ayında ise ABD'nin California Eyaleti'nde yaşanan orman yangınlarıydı. Bu yangınlar küresel ısınmayla her tür felaketin boyut atladığına işaret ediyor.

2017 Kuzey Kore yönetimi liderleri Kim Jong-un bazılarını masa kurup izlediği 15'ten fazla füze nükleer test gerçekleştirdi. 3 Eylül'de denenen 'Hidrojen bombası' 6.3 büyüklüğünde depreme yol açtı. Kuzey Kore'nin yeryüzünde herhangi bir noktayı vurabilecek kapasiteye ulaştığı ortaya çıktı. ABD, Japonya ve Güney Kore'ye bombardıman uçakları ve füze savunma sistemleri yerleştirdi, 3 uçak gemisi filosunu Kore Yarımadası açıklarına yolladı. Kore yarımadası 2018'de patlamaya en yakın nokta.

Myanmar'ın Rohignya bölgesinde yaşayan Müslüman Arakanlılar 75 yıldır Budist yönetimin mezalimine uğruyor. Ancak Myanmar yönetiminin 25 Ağustos'ta giriştiği etnik temizliğin eşi benzeri tarihte görülmedi. Köylerin yakıldığı, 670 binden fazla insanın göçe zorlandığı etnik temizlikte Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü'ne göre 800'e yakını 5 yaş altı çocuk 9 bin ile 13 bin arasında Arakanlı yaşamını yitirdi. Bu kez uluslararası toplum tepkili. BM'nin baskısıyla Myanmar Bangladeş'e kaçanları kabul etmeye hazır olduğunu açıkladı. Ancak yardım örgütlerine göre dönüş için henüz erken. 2018 Arakanlı için hiç kolay geçmeyecek.

2017'nin Türkiye dış politikası açısından en kritik bakiyelerinden biri Almanya ile yüksek tansiyon. 16 Nisan referandumu öncesi Türk bakanların Almanya'daki Türk seçmenlerle buluşmasının engellenmesiyle başlayan gerilim, karşılıklı casusluk iddiaları, Almanya'nın FETÖ soruşturmasında adı geçen isimlere sığınma hakkı vermesi ve nihayet Almanya'nın uçak personelini çekmesiyle sonuçlanan İncirlik krizi ile zirveye ulaştı. Almanya'daki koalisyon pazarlıklarına da yansıyan sorun 2018'in en çetin meselelerinden biri olacak.

Irak'ta IKBY Lideri Mesud Barzani'nin Türkiye ve diğer komşularının yanı sıra uluslararası toplumunun uyarılarına rağmen 25 Eylül'de düzenlediği referandum 'Bağdat'tan döndü'. Referandumu tanımayan Başbakan Haydar el İbadi'nin talimatıyla Irak Ordusu 15 Ekim'de başlattığı operasyonla 48 saatteKerkük dahil tartışmalı bütün yerleşimlerde kontrolü yeniden sağladı. Bağdat yönetimi şimdi IKBY'nin mali ve siyasi özerkliklerinin büyük bölümünü kısıtlamaya hazırlanıyor.

Bağımsızlık yolunda yanlış hesap yapanlar arasında Katalanlar da vardı. Carles Puigdemont liderliğindeki Katalan ayrılıkçılar, dış dünyanın desteğini almadan 1 Ekim'de İspanyol güvenlik güçlerinden 'sandık kaçırarak' yasadışı bağımsızlık referandumu düzenleyip 10 gün sonra da bağımsızlık ilan etti. Ama kimseden destek bulamadılar. Madrid yönetimi Katalonya'nın özerkliğini askıya aldı ve yerel meclis seçimlerini yineletti. Belçika'ya kaçan Puigdemont'un siyasi geleceği hala belirsiz. 2018'de bu mesele daha çok gündemde kalacak gibi görünüyor.

1 Ekim'de64 yaşındaki kumar bağımlısı Stephen Paddock, Las Vegas'ın konser alanına otel odasının camından 7 dakika boyunca kurşun yağdırdı. 58 kişi öldü 400'den fazla kişiyi yaraladı. Yakalanmadan önce intihar eden Paddock'ın Amerikan tarihinin en çok kişinin yaşamına mal olan silahlı saldırısını neden yaptığı bilinmiyor. Bilinen ise ABD'de kontrolsüz bireysel silahlanmanın her yıl daha fazla cana mal olduğu.

2017, kadınların, sanat ve iş ve siyaset alanında erkeklerin taciz ve tecavüzlerine karşı sesisini en güçlü biçimde yükselttiği yıl olarak tarihe geçti. 5 Ekim'de Hollywood yapımcısı Harvey Weinstein'a karşı bir grup kadının (sayı yıl sonunda 80'i aştı) taciz davası açmasıyla patlak veren skandalda, onlarca siyasetçi, işadamı, yönetici ve sanatçı hakkında yasal işlemler başlatıldı, birçoğu koltuklarından oldu. Kadınlar yetki istismarcısı tacizcilerin kökünü kazımak için 2018'de de durmayacak gibi görünüyor.

Petrol zengini Venezüella, 2017'nin neredeyse tamamını sosyal ve ekonomik çalkantılar içinde geçirdi. Mart ayında Nicolas Maduro'ya karşı muhaliflerinin şidddetli eylemleri yıl boyunca sürdü. Ülke ekonomisi dibe battı, temel ihtiyaç maddeleri bile bulunmaz hale geldi, 1 milyondan fazla Venezüellalı göç etti. Maduro Mayıs 2018'de devlet başkanlığı seçimi yapmak istiyor ama seçimin artık ülkeye derman olacağı kuşkulu.

21 Kasım'da dünya tarihinin en tuhaf darbesine tanık olduk. Bir grup asker ev hapsine aldığı ülkeyi 37 yıldır demiryumrukla yöneten, kendinden 41 yaş genç eşi Grace'i veliahdı ilan etmeye hazırlanan Robert Mugabe'yi günlerce istifaya ikna edemedi. Mugabe sonunda iddialara göre 10 milyon dolar para, ailesine ve mülklerine dokunulmazlık karşılığı istifa etti. Ülkenin en büyük ticari partneri Çin'in onayını alan Emmerson Mnangagwa ülkenin yeni lideri oldu. Ancak Mnangagwa'nın da ülkeyi demiryumrukla yönetmeye niyetli olduğu söyleniyor.