Uzaya çıkan ilk hayvan Laika'nın üzücü hikayesi…

SSCB tarafından 4 Ekim 1957’de Dünya yörüngesine yerleştirilen ilk yapay uydu olan Sputnik 1 tüm dünya tarafından ilgi görmüştü. Böylelikle SSCB, ABD karşısında uzay araştırmaları konusunda öne geçmeyi başarmıştı.

Dönemin lideri SSCB lideri Nikita Khrushchev, Sputbik 1’in başarısını zafer olarak niteliyor ve bir uydu daha göndermeyi planlıyordu. Fırlatma tarihini ise çok kısa bir süre olan Ekim Devrimi’nin 40’ıncı yıldönümü olan 7 Kasım 1957 olarak seçmişti.

ÇOK KISA BİR SÜREDE İKİNCİ UYDUNUN FIRLATILMASI İSTENDİ

İkinci uydu normalde daha ileri bir tarihte yörüngeye gönderilecekti ancak öngörülen tarihte hazır olması emredilmişti. Yine de o tarihte bir uydunun hazır olması imkansızdı. Emir üzerine yeni araç için hızla üretime başlandı ve fırlatma işlemleri kasım ayına yetişmek zorundaydı.

Bu arada ilkinden farklı olarak Sputnik 2’nin en önemli görevlerinden birisi dünya yörüngesine canlı çıkarma fikriydi.

Bu kadar kısıtlı sürenin içerisinde hem aracın tasarımı tamamlanmalı, fırlatma testleri yapılmalı hem de içerisine girecek canlının eğitilmesi gerekiyordu.

Aracın parçalarının güvenilirliği kısa sürede yeterince tespit edilemedi ve başarısızlık kaçınılmazdı.

YOLCU OLARAK KÖPEKLER SEÇİLDİ

Uzaya çıkacak yolcu adayı olarak, Moskova’nın sert iklimlerine ve açlığına dayanabilen sokak köpekleri düşünüldü. Sağlıklı köpekler arasında olan Laika görevde kullanılacak adaylardan birisiydi.

Mushka ve Albina adlı diğer köpeklerle birlikte eğitime katılan Laika, yaklaşık olarak 6 kg ve tahmini 3 yaşındaydı.

Laika’nın sempatikliği, uysallığı ve akıllı olması projede yer alan personellerin hoşuna gidiyor ve onlar tarafından seviliyordu.

Sputnik 2 uçuşu için köpeklerin eğitimi giderek zorlaşıyordu. Kabinin iç alan darlığına alışmaları gerekiyordu ve 20 gün boyunca kabin giderek darlaşıyordu. Bu durum köpekleri huzursuz ediyordu, laksatif ilaçlara rağmen boşaltım sistemleri yeterince çalışmıyordu. Bu sebeple kabini genişletmeye karar verdiler.

KÖPEKLER ZORLU EĞİTİMLER ALDILAR

Yine de hareketleri çok kısıtlıydı, oturma, kalkma ve beslenme dışında herhangi bir şekilde kabinin içerisinde hareket edemiyorlardı. Uzun süreli eğitimler sırasında köpeklerin kapsülde oluşacak gürültüye alışabilmesi için yüksek desibel üreten alet ve roketleri taklit eden simülasyon sesler dinletiliyordu. Yoğun strese tabi tutulan zorlayıcı testler yapılıyordu. Köpeklerin beslenmeleri için ise jel formunda gıda veriliyordu.

Sonunda uzay programı alanında yapılan planlama sonucunda uzaya gönderilecek köpek Laika seçildi. Diğer köpeklerden Albina yüksek irtifalı test roketlerinde iki kez uçuruldu. Mushka ise yaşam destek üniteleri ve çeşitli aletlerin deney aşamalarında kullanıldı.

YOLCULUK 7 GÜN SÜRECEKTİ

Mühendisler, Laika’nın hayatta kalması için tedbirler alıyordu. Kabinin yeterli hava alabilmesi için oksijen jeneratör sistemi, kabin iç sıcaklığı eğer 15 derece üzerine çıkacak olursa ısı dengelemek için soğutucu gibi aletler yerleştirildi.

Hesaplamalara göre uçuş 7 gün sürecekti. Bu süre içerisinde Laika’ya yetecek kadar yiyecek sağlanmış ve atıkların içine birikeceği bir hazne ayarlanmıştı. Laika araçta bulunan özel bir emniyet kemeri ile duracaktı. Laika’nın kalp atışları, solunum sıklığı, kan basıncı ve hareketleri gözlemlenebiliyordu.

GERİ DÖNMEYECEĞİ BİLİNİYORDU

Laika fırlatmadan üç gün öne 31 Ekim 1957 tarihinde kabine yerleştirildi. Mevsim çok soğuk olduğu için kabin içerisine sıcak hava veriliyordu. Kalkış yapılmadan önce Laika’nın vücuduna alkol içerikli solüsyon sürüldü fiziksel fonksiyolarını bu şekilde alıcılardan tespit edebiliyorlardı.

Laika biyolojik verileri elde etmek için kullanılacaktı. Ne yazık ki Laika’nın geri dönmeyeceği teknolojik yetersizliklerden dolayı biliniyordu. Herkes Laika’nın gidişinden bahsediyor ancak kimse sonrasında ne olacağını bilmiyordu.

Haftalardır süren proje kapsamında ekip ve Laika arasında bir bağ oluşmuştu. Ekipte yer alan Dr. Vladimir Yazdovski projeden önce Laika’yı evine götürdü ve sıcak evde çocukları ile oynamasına izin verip güzel vakit geçirmesini istedi.

Yıllar sonra yayınlanan kitapta Dr. Vladimir Yazdovski Laika için şunları söyledi “Onun için güzel bir şeyler yapmak istedim, yaşamak için o kadar az vakti kalmıştı ki.”

LAİKA UZAYA GÖNDERİLEN İLK CANLI OLDU

3 Kasım 1957 günü Baykonur Uzay Üssü yapılan kalkış ile birlikte Laika’nın hayatını kaybedeceğini biliyordu. Bedenine yerleştirilen algılayıcılar tarafından Laika’dan bütün sinyaller alınıyordu.

Fırlatmanın ilk anlarından itibaren Laika’nın solunum sıklığı 3-4 katına çıkmış ve kalp atışının ise dakikada 240 defa çarptığını tespit etmişti. Mekik yörünge ulaştığında ise ilk parça Sputnik 2’den başarıyla ayrılmıştı. Fakat Blok a adlı parça planlandığı gibi ayrılamadı ve ısı kontrol sistemi düzgün çalışmadı.

KABİN SICAKLIĞI VE STRES NEDENİYLE HAYATINI KAYBETTİ

Kabin sıcaklığı 40 dereceye ulaştı ve yer çekimsiz ortamda 3 saat geçirdikten sonra Laika’nı kalp atışları normale döndü ve gergin olmasına rağmen yemeğini yemişti. Fırlatma işleminden 7 saat sonra ise Laika’dan sinyal alınamadı.

Laika’nın ölüm nedeni başta sır olarak saklandı. SSCB yıkıldıktan sonra 1999 yılında yetkililer konuya dair açıklama yaptı ve Laika’nın yolculuğunun dördüncü gününde kabin içi sıcaklığın artışından dolayı hayatın kaybettiğini bildirdi.

LAİKA TARİHE GEÇTİ

Sputnik 2 programında yer alan Dr. Dimitri Malachenkov ise 2002 yılında Dünya Uzay Kongresi için yazdığı makalede, Laika’nın fırlatmadan 7 saat sonra aşırı ısınma ve strese bağlı olarak öldüğünü açıkladı “Bu kadar kısıtlı zamanda güvenilir bir ısı kontrol sistemini yapılandırmak pratik olarak imkânsızdı.”

Fırlatmanın ardından 5 ay boyunca yörüngede 2570 tur yapan Sputnik 2, 14 Nisan 1958 tarihinde Laika’nın cansız bedeni ile yörüngeden çıktı. Laika ise Dünya yörüngesine çıkan ilk canlı olarak tarihe geçti.